Republiek der zeven verenigde Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw

Wie is de baas in de Republiek?

Wat gaan we doen?

• Herhaling 
• Einde 80 jarige oorlog 
• Bevrijd van de Spanjaarden

Leerdoelen

• Je kunt de strijd tussen stadhouder en landsadvocaat beschrijven aan de hand van Maurits en Johan van Oldenbarnevelt.
• Je kunt uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van andere landen in de 16e en 17e eeuw. 

De Tachtigjarige Oorlog

1568-1648

• De eerste fase wordt ook wel de Nederlandse Opstand (tegen Spanje) genoemd
• De, voornamelijke protestantste, Noordelijke Nederlanden gaan verder zonder de katholieke koning Filips II

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

Moord Willem van Oranje

• Zoon Maurits van Nassau op zijn achttiende verjaardag benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland. 
• Maurits was vooral geïnteresseerd in militaire zaken. Daar werd Maurits dan ook heel goed in. 
• Maurits bedacht bijvoorbeeld de waterlinie.

Het eerste deel van de Nederlandse Opstand werd geleid door Willem van Oranje. Hij is een verre voorvader van onze huidige koning Willem-Alexander. In 1984 werd, 400 jaar na zijn dood, een herdenkingspostzegel uitgebracht.

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Stadhouder tegenover landsadvocaat

• Johan van Oldenbarnevelt was op dat moment ook landsadvocaat van het gewest Holland. Hij kwam daarom vooral op voor het belang van het gewest Holland.

Stadhouder tegenover landsadvocaat

• Maurits en van Oldenbarnevelt verschilden erg van elkaar. Maurits was als stadhouder voorzichtig, terwijl van Oldenbarnevelt veel risico's durfde te nemen.
• Door de opstand liep de handel veel schade op. Van Oldenbarnevelt was voor een wapenstilstand met Spanje. Maurits was hiertegen.

Stadhouder tegenover landsadvocaat

• Maar Van Oldenbarnevelt wist in 1609 toch het Twaalfjarig Bestand voor elkaar te krijgen. Hierna ging Maurits zich ook met de politiek bemoeien.

Stadhouder tegenover landsadvocaat

• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
• De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 pleegde Maurits een staatsgreep en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
• Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.

Bevrijd van de Spanjaarden

• In 1625 overleed Maurits.
• Als bevelhebber van het Staatse leger volgde zijn halfbroer Frederik Hendrik hem op. 

Bevrijd van de Spanjaarden

• In de Republiek werd intussen geprobeerd om de interne geloofsproblemen op te lossen. 
• Hiervoor werd een speciale kerkvergadering belegd, de Synode van Dordrecht, die aan de discussie binnen het calvinisme een eind maakte.
• Daarnaast werd daar bepaald dat er een Nederlandse Bijbelvertaling moest komen. Deze Statenvertaling was in 1637 gereed.

Bevrijd van de Spanjaarden

• De opstandelingen hadden steeds meer succes, mede omdat Spanje tegelijk ook oorlogen voerde met andere Europese landen.
• Binnen dit Verdrag van Westfalen werden ook afspraken gemaakt over een einde aan de oorlog tussen Spanje en de Nederlandse Republiek.
• Vrede van Münster betekende na 80 jaar eindelijk een einde aan de Nederlandse Opstand.

Huiswerk

Opdracht 4 tot en met 9A

Samenvattingen maken

8D en 9B+C niet maken