Grammatica 1VH2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica pv, zinsdelen, o, wg, lv 

Wat ga je leren?

1. - persoonsvorm
2. - zinsdelen
3. - onderwerp
4. - werkwoordelijk gezegde
5. - lijdend voorwerp

Hoe kun je de PV ook alweer vinden?

1. persoonsvorm

Kenmerken pv:

- is bijna altijd één woord

- is een vorm van het ww

- staat in enkelvoud of meervoud

- staat in tegenwoordige of verleden tijd

1. persoonsvorm

Hoe vind je de pv? Drie manieren:

* Doe de tijdproef: zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat verandert van tijd is de pv.

* Doe de getalsproef: maak van het enkelvoud het meervoud of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de pv.

* Maak een ja/nee-vraag van de zin: de pv komt vooraan te staan.

Wat is de PV?

Vanavond speelt Bilal Wahib op onze school.

Wat is de PV?
Daarom zijn de muren van de kantine versierd met slingers en ballonnen.

Wat is de PV?

Ook hangen er discolampen aan het plafond.

2. Zinsdelen

Zinsdeel = Een zo groot mogelijk stuk zin dat voor de PV past.

Voor de PV past maar 1 zinsdeel!! 

Elk zinsdeel kan maar 1 naam krijgen. Je moet dus kiezen!

Elk zinsdeel geeft antwoord op een vraag/ handeling.  Dus.. Wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoe? 

2. Zinsdelen

Stappenplan zinsdelen (zinsdeelproef):

1. Onderstreep de PV.
2. Zet zinsdeelstrepen voor en achter de PV. 
3. Kijk welke woorden je samen voor                                                                                    de PV kunt zetten. 
4. Zet de zinsdeelstrepen op de juiste                                                                      plaats. 
5. Eindig de zin met twee zinsdeelstrepen.

2. Zinsdelen

Voorbeelden:

| Klas 1VH2 | heeft | een druk programma | vandaag.|

       wie                 pv                          wat                        wanneer

| Vandaag | heeft | klas 1VH2 | een druk programma.|

   wanneer         pv              wie                      wat

| Een druk programma | heeft | klas 1VH2 | vandaag.|

       wat                                       pv              wie              wanneer

Hoeveel zinsdelen heeft de zin:
Onze klas mailt elke maand met enkele Franse scholieren.

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft de zin:
Heeft Floris de Vijfde vroeger op het Muiderslot gewoond?

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

In welke zin staan de zinsdeelstrepen op de juiste plek?
Zijn broer maakte die lastige opdracht zonder fouten.

1. | Zijn | broer | maakte | die lastige opdracht | zonder fouten.|
2. | Zijn broer | maakte | die | lastige opdracht |zonder | fouten. |
3. | Zijn broer | maakte | die lastige opdracht |zonder | fouten. |
4. | Zijn broer | maakte |die lastige opdracht |zonder fouten. |

3. Onderwerp (O)

Je vindt het O op 2 manieren: 

- Stel de vraag: 

WIE/ WAT + WG (alle ww)

( Het antwoord is O)

of 

- Doe de getalsproef

3. Onderwerp

O + PV horen bij elkaar:

- ze staan meestal naast elkaar

- Als PV enkelvoud is, is O ook enkelvoud

- Als PV meervoud is, is O ook meervoud

Het onderwerp begint NOOIT met een voorzetsel

Verander het O van enkelvoud naar meervoud. Welk zinsdeel verandert mee?

Onze buurman heeft een heel gemene hond.

3. Onderwerp

Getalsproef:

- Verander de PV van getal (van EV naar MV of andersom). Het zinsdeel dat mee verandert, is het onderwerp.

vb. De leerling kletst tijdens de uitleg. 

De leerlingen kletsen tijdens de uitleg. 

Dus: De leerling = O 

3. Onderwerp

Of.. Stel jezelf de volgende vraag: Wie/Wat + WG?

Voorbeeld:

Die leuke tante heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven.

Wie heeft gegeven? Die leuke tante = O

Wat is het onderwerp?
Dit weekend houdt onze hele buurt een straatfeest.

Wat is het onderwerp?
De buurvrouw van nummer 33 zet een tent op.

Wat is het onderwerp?
Verwelkomen jouw opa en oma de gasten?

Wat is het onderwerp?
Hou nou toch eens je mond!

1. je
2. je mond
3. hou
4. er is geen onderwerp

3. Onderwerp

Bij gezinnen in de gebiedende wijs is er NOOIT een onderwerp. 

Zit eens stil!

Hou je mond!

Pak je boek!

Ga nu eindelijk eens zitten!

4. Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (WG) vertelt waar de zin om draait. Het gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

Vb.

Ik maak elk weekend een appeltaart. 

gezegde = maak

Ik heb dit weekend een appeltaart gebakken. 

gezegde = heb gebakken

4. Werkwoordelijk gezegde

Het WG = PV + alle andere ww in de zin. 

Maar let op.. Er zijn meer mogelijkheden. 

Zie schema op de volgende dia. 

4. Werkwoordelijk gezegde

De getuige was overtuigd van haar verhaal.

Wat is het WG?

Mijn broertje heeft vandaag moeten nablijven op school.
Wat is het WG?

De winkelier was zijn voorraad aan het controleren.

Wat is het WG?

TOT NU

1. PV: tijdproef

2. |zinsdelen|: zo groot mogelijk stuk zin dat voor de PV past

3. O: WIE/ WAT + WG

4. WG: PV + alle andere ww in de zin

5. Lijdend voorwerp

- Stel de vraag: WAT (WIE) + WG + O?

Het antwoord is het LV.

VB.| Ik | pluk | de appels.

          o      wg         lv

- Niet elke zin heeft een LV.

- LV begint NOOIT met een VZ. 

5. Lijdend voorwerp

Voorbeeld:

| Jayde | heeft | gisteren | de marathon | gerend.|

      o              wg                                   lv                         wg

WAT heeft Jayde gerend? Antwoord = de marathon = LV

5. Lijdend voorwerp

Nog een voorbeeld:

| Uit verveling | zeurde | Jack | de hele avond. |

                                   wg             o

Wat zeurde Jack? Antwoord = X = geen LV

(uit verveling begint met een VZ/ de hele avond is wanneer) 

Kan een LV met een voorzetsel beginnen?

1. Ja
2. Nee

Wat is het LV?
De molenaar weegt voor mij het meel af.

1. de molenaar
2. weegt af
3. voor mij
4. het meel

Wat is het LV?
In het nieuwe boek van Simone vd Vlugt staan veel enge passages.

1. in het nieuwe boek van Simone vd Vlugt
2. veel enge passages
3. staan
4. er is geen lv

Wat is het LV?
Hebben jullie vandaag aan je werkstuk gewerkt?

1. hebben
2. aan je werkstuk
3. jullie
4. er is geen LV

Welk werkwoord kan een LV bij zich hebben?

1. zwijgen
2. verzwijgen

Welk werkwoord MOET een lijdend voorwerp hebben?

1. eten
2. verslinden

TOT NU

1. PV: tijdproef

2. |zinsdelen|: zo groot mogelijk stuk zin dat voor de PV past

3. O: WIE/ WAT + WG?

4. WG: PV + alle andere ww in de zin

5. LV: WIE/ WAT + WG + O?

6. Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is (vaak een mens of een dier). Het meewerkend voorwerp geeft antwoord op de vraag: 

* Aan/voor wie + wg + o + lv?

Soms staat aan/voor er al bij. Controleer dan of je aan/voor weg kunt laten. 

Wat is het MV?
De goochelaar belooft het publiek een wervelende show.

1. de goochelaar
2. belooft
3. een wervelende show
4. het publiek

Wat is het MV?
Jack geeft de euro terug aan het meisje.

1. Jack
2. geeft
3. aan het meisje
4. de euro

Wat is het MV?
Zij stond aan de andere kant van de weg.

1. zij
2. stond
3. aan de andere kant van de weg
4. Er is geen mv