Lesdoelen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Lesdoelen

Lesdoelen

• de belangrijkste onderdelen van de mondiale stralingsbalans toelichten;
  
• je kennis over de mondiale stralingsbalans gebruiken om te beredeneren waardoor instraling en uitstraling ruimtelijk verschillen.
  

Belangrijke rol weggelegd voor broeikaseffect bij stralingsbalans

• Leven op aarde afhankelijk van energiebalans, waarbij broeikaseffect zorgt voor absorberen van langgolvige straling 
• Natuurlijk broeikaseffect zorgt voor rondpompen warmte
• Zonder natuurlijk broeikaseffect is het veel te koud om te leven

Albedo

Leerdoelen

• overheersende windrichtingen intekenen op een aardbol;
  
• overheersende windrichtingen verklaren aan de hand van de ligging van drukgebieden en het corioliseffect;
• beredeneren waar, wanneer en uit welke richting een moesson waait

Wet van Buys Ballot 

2 regels:

1: Lucht stroomt van hoge- naar lagedrukgebieden

2: Met op het NH een afwijking naar rechts - ZH een afwijking naar links

Corioliseffect

Het Corioliseffect beschrijft de afbuiging van bewegende objecten (zoals luchtstromen en oceaanstromen) als gevolg van de rotatie van de aarde. Op het noordelijk halfrond buigt de beweging naar rechts, en op het zuidelijk halfrond naar links. Dit effect speelt een cruciale rol in de vorming van weersystemen zoals hogedruk- en lagedrukgebieden.

Wet van Buys Ballot

De wet van Buys Ballot is een praktische toepassing van het Corioliseffect op winden rondom druksystemen. Het stelt dat:

Op het noordelijk halfrond staat de wind met de rug naar de wind en ligt het lagedrukgebied links en het hogedrukgebied rechts.

Op het zuidelijk halfrond is dit omgekeerd.

Dit betekent dat Buys Ballot’s wet een gevolg is van het Corioliseffect en niet hetzelfde. De wet helpt vooral meteorologen om windrichtingen te voorspellen zonder ingewikkelde berekeningen.

Dus kort samengevat: het Corioliseffect veroorzaakt de afbuiging van winden, en de wet van Buys Ballot beschrijft hoe deze winden zich gedragen rondom druksystemen.

Corioliseffect

Noordelijkhalfrond                            

= afwijking naar rechts                            

Zuidelijkhalfrond

= afwijking naar links 

Het corioliseffect wordt veroorzaakt door verschillen in baansnelheid op aarde (1)

Omdat de omtrek van evenaar naar pool afneemt, neemt ook de baansnelheid in de richting af. Wind die waait van de evenaar richting de pol raakt daarom voor, terwijl wind die waait van de pool richting evenaar achter raakt. Dus daarom krijgt het een afwijking naar links.

Corioliseffect

Het Corioliseffect beschrijft de afbuiging van bewegende objecten (zoals luchtstromen en oceaanstromen) als gevolg van de rotatie van de aarde. Op het noordelijk halfrond buigt de beweging naar rechts, en op het zuidelijk halfrond naar links. Dit effect speelt een cruciale rol in de vorming van weersystemen zoals hogedruk- en lagedrukgebieden.

Wet van Buys Ballot

De wet van Buys Ballot is een praktische toepassing van het Corioliseffect op winden rondom druksystemen. Het stelt dat:

Op het noordelijk halfrond staat de wind met de rug naar de wind en ligt het lagedrukgebied links en het hogedrukgebied rechts.

Op het zuidelijk halfrond is dit omgekeerd.

Dit betekent dat Buys Ballot’s wet een gevolg is van het Corioliseffect en niet hetzelfde. De wet helpt vooral meteorologen om windrichtingen te voorspellen zonder ingewikkelde berekeningen.

Dus kort samengevat: het Corioliseffect veroorzaakt de afbuiging van winden, en de wet van Buys Ballot beschrijft hoe deze winden zich gedragen rondom druksystemen.

ITCZ

Wanneer is er een regenseizoen in India?

Lesdoelen

• Oorzaken en gevolgen van warme en koude zeestromen uitleggen;
  
• Toelichten welke twee factoren de thermohaliene circulatie aandrijven;
  
• Uitleggen dat zee- en luchtstromen de warmte over het aardoppervlak herverdelen.
  

Warme golfstroom

Golfstroom uit een relatief warm gebied.

- Van evenaar naar de Polen.

Koude golfstroom

Golfstroom uit een relatief koud gebied.

-  Van de Polen naar evenaar.

De Golfstroom

De warme zeestroom die vanuit het Caribisch gebied naar West-Europa stroomt.

Bepaalt ons klimaat!

Klimaat bij ons veel warmer dan in gebieden op dezelfde breedtegraad elders op de wereld.

Koud en zout water is relatief zwaar en zinkt dit noemt men de:

diepwaterpomp

-Water wordt zouter door ?

-Koud water is zwaarder dan warm water

Oceanische circulatie en mondiale windsysteem belangrijk voor herverdeling warmte op aarde. 

Waarom?

Lucht- en zeestromen zorgen samen voor transport van warmte richting hogere breedten.

Dus voor -> een meer gelijkmatige verdeling van warmte op aarde.

Lesdoelen

• Je kennis over de mondiale atmosferische en oceanische circulatie toepassen om oorzaak en gevolg van ENSO te bepalen;
  
• Interacties tussen atmosfeer en oceaan elders op aarde met ENSO vergelijken.
  

Luchtdruk oscilleert

Luchtdrukverschil tussen Tahiti en Darwin ‘oscilleert’. Dat wil zeggen: verandert in de tijd als een golf, een cyclus, op en neer.

De zuidelijke oscillatie (Southern Oscillation)

Onder normale omstandigheden waait er dus rond de evenaar een oostelijke wind over de grote oceaan. Gevolg -> zeewater van Peru naar Indonesië geblazen.

Hierdoor ontstaat er voor de kust van Peru opwelling van koud diezeewater met veel voedingsstoffen voor zeeleven en is goed voor de visvangst.

Het water is koud -> lucht koelt af dus dalende luchtbeweging -> hogedrukgebied.

Bij Australië en Indonesië is dit precies andersom 

Peru

Kust

Luchtdruk daalt en draait om en dus ook de winden, passaten en dus ook de zeestroom

EN(SO)

EN = El Niño

I.p.v. normale zeestroming oost ->west 

(Peru naar Indonesië), stroming van west 

naar oost Indonesië  naar Peru. Belemmert 

opwelling van koud water.

- Oceanische deel van de weersverandering.

visvangst ligt stil 

Zuidelijke oscillatie

Luchtdrukverschillen: Lagedruk gebied verschuift richting oceaan.

Gevolgen El Niño 

1.  Bosbranden in Indonesië door droogte.

2. Droogte in delen van de Californië.

3. Overstromingen in Peru door zware 

     regenval.

4. Daling visvangst bij Peru door minder 

     opwellend diepzeewater.

5. Ontstaan van luchtdrukverschillen op de

 Atlantische oceaan - beïnvloedt het weer in

Europa, bijvoorbeeld een vochtig voorjaar in

 Nederland.

2 tot 8 jaar wisselt het om. Nog heel weinig over de oorzaken van dit verschijnsel duidelijk. 

Lesdoelen

• klimaatgrafieken met gegevens over neerslag en temperatuur lezen;
  
• de klimaatclassificatie van Köppen lezen;
  
• klimaatverschillen tussen gebieden verklaren aan de hand van drie klimaatfactoren.
  

Klimaatclassificatie van Köppen

Overzicht van het klimaatsysteem van Köppen.

kleine s = summer (droge periode)

kleine w = winter (droge periode)

kleine f = zonder droog seizoen

Köppensysteem

Zet de juiste letters van het klimaatsysteem van Köppen bij de juiste plek op de wereld.

A

B

C

D

E

Klimaatfactoren

Verklaring waarom er 

klimaatverschillen zijn.

1. Geografische breedteligging

2. Gebergte en hoogte

3. Type oppervlak

Lesdoelen

• Analyseren hoe mondiale verschillen in klimaat leiden tot verschillen in vegetatie en landschap; 
  
• Beredeneren hoe mensen met verschillende kenmerken van de landschapszones omgaan;
  
• Uitleggen hoe geleidelijke overgangen in klimaat leiden tot geleidelijke overgangen in landschap.
  

Landschapszones