3.8 DNA technieken H3

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

WELKOM 

Ga lekker zitten en leg vast klaar:

• aantekeningen schrift
• een pen 

We gaan zo beginnen!

3.8 DNA -technieken

• Leerdoel b8
  
• Uitleg b8 DNA technieken
  
• Groepsopdracht
• Presentaties
• Afsluiting

B3.8 Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat DNA-technieken zijn en waarvoor ze worden gebruikt.
• Je kunt de basisprincipes van PCR, DNA-sequencing, genetische modificatie en DNA-profielanalyse beschrijven.
• Je kunt een voorbeeld geven van hoe DNA-technieken in de praktijk worden toegepast.
• Je begrijpt de voor- en nadelen van DNA-technieken.
• Je kunt met je groepje een DNA-techniek uitleggen aan de klas.

Biotechnologie

Biotechnologie is verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt.

Klassieke biotechnologie

Moderne biotechnologie

Biotechnologie

'Klassieke manier'                                       'moderne manier'

Speciale bacteriën en schimmels worden gebruikt bij het maken van voedingsmiddelen of medicatie.

Ook wel genetisch modificatie genoemd

Moderne biotechnologie: het veranderen van DNA

Genetische modificatie: technieken waarbij de mens de erfelijke eigenschappen van andere soorten organismen verandert. 

Organismen die genetisch 

gemodificeerd worden noem je

TRANSGEEN

Genetische modificatie

= het aanpassen van erfelijke eigenschappen bij organismen door de mens

• Genetisch gemodificeerd organisme = transgeen

Recombinant-DNA techniek

• DNA van de ene soort overbrengen naar een andere soort.
• Eigenschappen kunnen overgebracht worden.

crispr-cas

• Hiermee kan je heel nauwkeurig DNA 'knippen en plakken'.
• Dit wordt gene editing genoemd (gen-aanpassing). 

• Wordt gebruikt om genen te repareren, verwijderen of toe te voegen.

Groepsopdracht: DNA technieken

Je gaat met je groepje aan de slag om meer te leren over een DNA-techniek. Over deze techniek beantwoord je de volgende vragen:

• Wat is de techniek?
• Waarvoor wordt de techniek gebruikt?
• Geef een voorbeeld uit de praktijk.
• Wat zijn de voor- en nadelen?

De antwoorden presenteer je daarna in 2-3 minuten aan de klas.

DNA technieken

• PCR (DNA-vermenigvuldiging)
• DNA-sequencing
• Genetische modificatie
• Gel-elektroforese
• Crispr-cas

Let op: Elk groepje krijgt één van deze onderwerpen. Wie het snelst naar mij toe komt, mag als eerste een onderwerp kiezen!

Presentatie

Wat is de techniek?

Waarvoor wordt het gebruikt?

Geef een voorbeeld uit de praktijk.

Wat zijn de voor- en nadelen?

Andere DNA technieken: Vergelijk DNA bij oplossen misdaden 

• Elk mens heeft zijn eigen unieke DNA. Deze kan je halen uit de cellen in je bloed, sperma, huidschilvers, haar.

• Het zichtbaar maken van het DNA als                                                                              een patroon van strepen en banden.

• Uit het DNA kan het fenotype 

        achterhaald worden

Zelf aan de slag

• Maken opdrachten DNA- technieken b8  3 -4 - 6
  
• Nakijken opdrachten b7 + b8
  
• Inzien deeltentamen Erfelijkheid
  
• Vragen over de leerstof?
  

Bekijk het verwantschapsschema hiernaast.

Wat is de meest recente, gemeenschappelijke voorouder van de wolf, de luipaard en de kat?

1. A
2. B
3. C

Een verwantschapsschema (stamboom) bestaat uit een lijn die de ouderdom aangeeft met aftakkingen.
Byron zegt: hoe dichter de aftakkingen bij elkaar staan, hoe meer dezelfde eigenschappen organismen bezitten.
Jack zegt: hoe langer geleden de soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben, hoe meer ze verwant aan elkaar zijn.
Wie heeft of wie hebben gelijk?

1. Alleen Byron heeft gelijk.
2. Alleen Jack heeft gelijk.
3. Geen van beide heeft gelijk.
4. Zowel Byron als Jack hebben gelijk.

Biotechnologie

Biotechnologie: allerlei technieken die worden gebruikt om producten voor mensen te maken.

Voorbeeld waar géén DNA wordt veranderd:

• Schimmels en bacteriën --> voedsel maken (kaas, brood)

Voorbeeld waar wel DNA wordt veranderd:

Recombinant- DNA-technieken (crispr-cas, gene editing, bacteriën aanpassen zodat ze insuline kunnen maken)

• genetische modifictie  (DNA wordt veranderd. 
• Transgeen is een genetisch gemodificeerd (veranderd) organisme.

Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?

1. DNA- recombinant techniek
2. Genetische modificatie
3. Biotechnologie
4. Klonen

Wat is transgeen?

1. klassieke biotechnologie
2. er is geen trans aanwezig
3. een genetisch gemodificeerd dier
4. genetische modificatie

Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?

1. Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
2. In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.
3. Door het gebruik van gisten wordt brood, bier en wijn bereid.
4. Nieuwe klonen worden gemaakt van gunstige organismen.

Sleep de begrippen naar de juiste omschrijving

Het aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen bij organismen.

Verzamelnaam voor technieken om nieuwe erfelijke informatie aan te brengen in het DNA van organismen

De verzamelnaam van technieken waarbij men organismen gebruikt op producten voor de mens te maken

Een organisme dat genetisch gemodificeerd is noem je....

Genetische modificatie

Recombinant-DNA-technieken

Biotechnologie

Transgeen