Taalverzorging 1: vmbo-kgt leerjaar 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Taalverzorging 1: H2 en H4

Werkwoorden

Veel werkwoorden zijn makkelijk te herkennen. Ze geven heel duidelijk informatie over de activiteit die iemand aan het doen is. Denk maar aan:

rennen

springen

vallen

knutselen

paardrijden

gamen

Werkwoorden

Toch zijn niet alle werkwoorden even goed herkenbaar als je alleen naar deze eigenschap kijkt.

Dit zijn ook werkwoorden, terwijl ze veel minder duidelijk een activiteit aangeven:

gaan

twijfelen

bedenken

beheersen

zijn

hebben

Werkwoorden

Werkwoorden kun je vervoegen. Dat betekent dat je ze in verschillende vormen kunt gebruiken. Welke vorm je gebruikt, hangt af van de persoon die de handeling uitvoert en van de tijd waarin de zin staat.

In de volgende slide staat een voorbeeld met het woord dansen.

Opdrachten

Maak de opdrachten 8 t/m 14 van H2. 

Leerdoelen

• Deze les leer je over werkwoorden 
• Deze les ga je het geleerde toepassen in een opdracht

Werkwoorden

Veel werkwoorden zijn makkelijk te herkennen. Ze geven heel duidelijk informatie over de activiteit die iemand aan het doen is. Denk maar aan:

rennen

springen

vallen

knutselen

paardrijden

gamen

Werkwoorden

Toch zijn niet alle werkwoorden even goed herkenbaar als je alleen naar deze eigenschap kijkt.

Dit zijn ook werkwoorden, terwijl ze veel minder duidelijk een activiteit aangeven:

gaan

twijfelen

bedenken

beheersen

zijn

hebben

Werkwoorden

Werkwoorden kun je vervoegen. Dat betekent dat je ze in verschillende vormen kunt gebruiken. Welke vorm je gebruikt, hangt af van de persoon die de handeling uitvoert en van de tijd waarin de zin staat.

In de volgende slide staat een voorbeeld met het woord dansen.

Opdracht

Maak opdracht 8, 9, 10, 11, 12, 13 en 14

Hoofdletters en leestekens

De belangrijkste regels voor hoofdlettergebruik in het Nederlands zijn vrij simpel:

Iedere nieuwe zin begint met een hoofdletter. In dit artikel vind je daar vele voorbeelden van.

Namen van mensen, plaatsen, rivieren enz. worden met een hoofdletter geschreven.

Uitzonderingen

• Als je de voor- en achternaam schrijft, krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.
• Wanneer de hele voornaam (en dus ook de voorletter) is weggehaald, schrijf je het tussenvoegsel wél met een hoofdletter. Bestaat het tussenvoegsel uit twee woorden, dan krijgt alleen het eerste woordje een hoofdletter:

Uitzonderingen

• In het Nederlands schrijf je de maanden en dagen niet met hoofdletters
• Bij een opsomming hoeft niet ieder nieuw stukje met een hoofdletter. Tenzij ieder deel van de opsomming een hele zin is.

Maak opdracht 15, 16, 17 en 18 van H2

op blz. 40, 41 en 42

Leerdoelen

• Huiswerk nabespreken
• Gezamenlijk opdracht 20 maken 
• Je leert wat lettergrepen zijn

Lettergrepen

Een lettergreep is een deel van een woord.

De eenvoudigste manier om lettergrepen te onderscheiden, is alle klanken van een woord los van elkaar uitspreken. Het helpt hierbij om bij iedere klank die je hoort een keer te klappen.

Klankgroepen

Gaat over de manier waarop een woord wordt verdeeld als het wordt uitgesproken.

Klankgroepen vertellen je hoe je een woord verdeelt als je het uitspreekt.

Je kan onderscheidt maken in korte en lange klanken. 

Bij de volgende woorden zijn de korte klanken dik gedrukt:

• kat
  
• wedden
  
• slippen
  
• krot
  
• put

Bij de volgende woorden zijn de lange klanken dik gedrukt:

• praten
  
• wegen
  
• sliep
  
• lopen
  
• stuur

Open of gesloten klankgroep

• Een gesloten klankgroep is een klankgroep die eindigt op een korte klinkerklank.
• Een open klankgroep eindigt juist op een lange klinkerklank.

Even oefenen:

Dromen, bakker, zakken, varen. 

Het afbreekstreepje

Een afbreekstreepje gebruik je als een woord aan het eind van de regel wordt afgebroken, omdat het niet op de regel past. De rest van het woord komt dan op de volgende regel te staan.

Bijvoorbeeld: Brent heeft zijn tas nog niet inge-

pakt.

Let erop dat je het afbreekstreepje alleen gebruikt aan het eind van een lettergreep. Weet je niet zeker waar de lettergreep eindigt? Zet dan het hele woord op de volgende regel.

Opdrachten

Maak opdracht 21, 22, 23 en 24 H2 op blz. 44 t/m 47

Vandaag

• Bespreken we het huiswerk
• Leren jullie over stijlregels
• Leren jullie over samenstellingen
• Werken jullie aan huiswerk 

Stijlregels

Stijlregels zorgen voor structuur in een tekst.

1. Gebruik hoofdletters en leestekens
2. Gebruik geen afkortingen
3. Maak hele zinnen

Zie theorie in je boek op blz 51, 52 en 53

Samenstellingen

Samenstellingen zijn samengestelde woorden. 

Samengestelde woorden zijn woorden die bestaan uit 2 of meer kortere woorden. Die delen zijn dan samengevoegd tot 1 woord. Alle delen van het samengestelde woord kunnen ook los van elkaar gebruikt worden

Voorbeelden

De woorden huis en baas vormen samen bijvoorbeeld het woord huisbaas.

koeien + wei = koeienwei

door + lopen = doorlopen

lucht + haven = luchthaven

Opdrachten

Maak opdrachten 31, 32 en 33 van H2 op blz 51 t/m 53

!! Neem volgende les je laptop mee!! 

We gaan een blooket doen over H2, hiervoor kun je de theoriestukjes uit je boek leren. 

Vandaag

• Doen we een blooket over H2
• Leren jullie over de trappen van vergelijking
• Werken jullie aan de opdrachten

Trappen van vergelijking

De trappen van vergelijking worden gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken. Er zijn drie trappen van vergelijking:

• de stellende trap of positief (de basisvorm): mooi, groot e.d.
  
• de vergrotende trap of comparatief: mooier, groter
  
• de overtreffende trap of superlatief: mooist, grootst

Trappen van vergelijking

Meestal worden de vergrotende en overtreffende trap gevormd door -er en -st achter te plaatsen. Soms verandert er daarbij iets aan de spelling ten opzichte van het basiswoord:

blond - blonder - blondst

nieuw - nieuwer - nieuwst

groot - groter - grootst

lief - liever - liefst

chic - chiquer - chicst

Uitzonderingen

• als het bijvoeglijk naamwoord op een r eindigt, verschijnt er in de vergrotende trap vaak een d: duur - duurder - duurst
• als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een stomme e, komt er in de vergrotende trap alleen een r achter; de overtreffende trap wordt dan meestal omschreven met meest: oranje - oranjer (ook vaak: meer oranje) - meest oranje
• als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een s-klank, komt er in de overtreffende trap alleen een t achter:
  
• vers - verser - verst

Onregelmatige vormen

Enkele woorden hebben onregelmatige trappen van vergelijking:

goed - beter - best

veel - meer - meest

weinig - minder - minst

graag (‘met plezier’) - liever - liefst

kwaad (‘erg’) - erger - ergst

Opdrachten

Maak opdracht 34, 35, 36 en 37 van H2 op blz. 53 t/m 55

Vandaag