Herhaling: Grammatica zinsdelen t/m leidend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

Grammatica 

klas 1 h/v 

10 feb

Leesboek

Grammatica zinsdelen

Deze week:

• Heb je de kennis over grammatica zinsdelen herhaald en ken je:
  persoonsvorm, zinsdelen,  onderwerp,  
• werkwoordelijk gezegde, Lijdend voorwerp

herhaling 

persoonsvorm

zinsdelen

onderwerp

Persoonsvorm=

altijd een werkwoord!!!

hoort bij het onderwerp in de zin

altijd het eerste werkwoord in de zin

Voorbeeld persoonsvorm:

Dylan vierde zondag zijn verjaardag helaas zonder visite.

Het eerste werkwoord in de zin:

vierde

Het hoort bij het onderwerp (Dylan)

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd of getal te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. Of je maakt er een vraagzin van, pv staat dan vooraan. Dus: vraagproef, tijdproef of getalproef

• De persoonsvorm is een zinsdeel. Voor de persoonsvorm kan maximaal 1 zinsdeel staan. De persoonsvorm kan ook aan het begin van de zin staan; dan staat er dus geen zinsdeel voor. 

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Koperen draden kunnen goed elektriciteit geleiden.

1. goed
2. geleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Zinsdelen

Een zin verdeel je volgens een aantal stappen in zinsdelen:

1. De persoonsvorm is 1 zinsdeel

2. Alles wat voor de persoonsvorm staat vormt 1 zinsdeel

3. Alle andere werkwoorden in de zin vormen samen 1 zinsdeel

4. Alle woorden die samen voor de persoonsvorm zouden kunnen staan, vormen samen 1 zinsdeel. 

Je knipt de persoonsvorm er tussen uit!

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

Knip de 3 zinnen los van elkaar. We starten met de 1e zin.

Knip de PV eruit: 

Dylan / vierde / zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

Daarna knip je de rest van de zin in stukken en die probeer je voor de persoonsvorm.

2 Dylan / 1 vierde / 3 zijn verjaardag / 4 zondag / 5 helaas / 6 zonder visite.

Verdeel de zin in zinsdelen:
De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Sleep alle werkwoorden naar 'werkwoorden' alles wat geen werkwoord is sleep je naar 'geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin (inclusief de persoonsvorm) vormen samen het werkwoordelijk gezegde.

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!

• Ik heb veel te doen.
  

--> werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Werkwoordelijk gezegde (wwg)

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de onderstaande zin:

Ik kan het werkwoordelijk gezegde benoemen.

1. ik
2. kan
3. benoemen
4. kan benoemen

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

Voorbeeld onderwerp:

Arjan heeft de oefening moeten maken.

heeft moeten maken=wwg (alle werkwoorden in de zin)

Wie heeft moeten maken?

Arjan heeft de oefening moeten maken. Wat is het onderwerp?

Schrijf op een blaadje:

Wat zijn de onderwerpen in deze zinnen?

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

Zo’n smartphone lijkt me voor reizigers bijzonder handig.

De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

De onderwerpen in de zinnen zijn:

1. visite, reizigers, De mens
2. Dylan, reizigers, De mens
3. Dylan, Zo'n smartphone, De mens
4. Dylan, Zo'n smartphone, de malariamug

Lijdend voorwerp

Eerst... het verschil tussen lijden en leiden!

lijden

De man lijdt pijn.

leiden

De gids leidt ons rond in Leiden

lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp ondergaat het. Het 'lijdt'. Het lijdend voorwerp doet het zelf niet. Het wordt bij het lijdend voorwerp gedaan. Pas op: niet in elke zin staat een lijdend voorwerp (lv).

De slager slacht het schaap. Wie doet iets in de zin?

Wie ondergaat het?

De slager slacht het schaap. Wie doet er iets in deze zin?

De slager slacht het schaap. Wie lijdt er in deze zin?

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp --> wie/wat + pv + o + overige werkwoorden?

Wie of wat slacht (pv) de slager (o)?

Antwoord op deze vraag: het schaap

Wat zijn de twee leidende voorwerpen?

1. zijn verjaardag, de mens
2. Dylan, de malariamug
3. zijn verjaardag, de malariamug
4. vierde, zou

maken  grammatica cursus 5

werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp