Herhaling: Grammatica zinsdelen t/m bwb

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

Grammatica zinsdelen

Week 11 en 12:

• Heb je de kennis over grammatica zinsdelen herhaald en ken je:
  persoonsvorm, zinsdelen,  onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp,  meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling
• En: maak van de gele pagina's aantekeningen volgens de Cornell-methode

Persoonsvorm=

altijd een werkwoord!!!

hoort bij het onderwerp in de zin

altijd het eerste werkwoord in de zin

Voorbeeld persoonsvorm:

Dylan vierde zondag zijn verjaardag helaas zonder visite.

Het eerste werkwoord in de zin:

vierde

Het hoort bij het onderwerp (Dylan)

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd of getal te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. Of je maakt er een vraagzin van, pv staat dan vooraan. Dus: vraagproef, tijdproef of getalproef

• De persoonsvorm is een zinsdeel. Voor de persoonsvorm kan maximaal 1 zinsdeel staan. De persoonsvorm kan ook aan het begin van de zin staan; dan staat er dus geen zinsdeel voor. 

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Maak de volgende opdracht in je schrift.

Bedenk een zin met een vorm van het werkwoord 'communiceren' als persoonsvorm.

Zinsdelen

Een zin verdeel je volgens een aantal stappen in zinsdelen:

1. De persoonsvorm is 1 zinsdeel

2. Alles wat voor de persoonsvorm staat vormt 1 zinsdeel

3. Alle andere werkwoorden in de zin vormen samen 1 zinsdeel

4. Alle woorden die samen voor de persoonsvorm zouden kunnen staan, vormen samen 1 zinsdeel. 

Je knipt de persoonsvorm er tussen uit!

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

Knip de 3 zinnen los van elkaar. We starten met de 1e zin.

Knip de PV eruit: 

Dylan / vierde / zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

Daarna knip je de rest van de zin in stukken en die probeer je voor de persoonsvorm.

2 Dylan / 1 vierde / 3 zijn verjaardag / 4 zondag / 5 helaas / 6 zonder visite.

Verdeel de zin in zinsdelen:
De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Sleep alle werkwoorden naar 'werkwoorden' alles wat geen werkwoord is sleep je naar 'geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin (inclusief de persoonsvorm) vormen samen het werkwoordelijk gezegde.

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

Voorbeeld onderwerp:

Arjan heeft de oefening moeten maken.

heeft moeten maken=wwg (alle werkwoorden in de zin)

Wie heeft moeten maken?

Arjan heeft de oefening moeten maken. Wat is het onderwerp?

In je schrift:

Wat zijn de onderwerpen in deze zinnen?

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Zo'n smartwatch vind ik hartstikke handig.

De onderwerpen in de zinnen zijn:

1. visite, Zo'n smartphone, De mens
2. Dylan, reizigers, De mens
3. Dylan, De mens, ik
4. Dylan, Zo'n smartphone, de malariamug

Lijdend voorwerp

Eerst... het verschil tussen lijden en leiden!

lijden

De man lijdt pijn.

leiden

De gids leidt ons rond in Leiden

lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp ondergaat het. Het 'lijdt'. Het lijdend voorwerp doet het zelf niet. Het wordt bij het lijdend voorwerp gedaan. Pas op: niet in elke zin staat een lijdend voorwerp (lv).

De slager slacht het schaap. Wie doet iets in de zin?

Wie ondergaat het?

De slager slacht het schaap. Wie doet er iets in deze zin?

De slager slacht het schaap. Wie lijdt er in deze zin?

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp --> wie/wat + pv + o + overige werkwoorden?

Wie of wat slacht (pv) de slager (o)?

Antwoord op deze vraag: het schaap

In je schrift:

Wat is het lijdend voorwerp in deze zinnen?

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.

De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Zo'n smartwatch vind ik hartstikke handig.

Opdracht:

1. Schrijf op 3 strookjes  met rood werkwoorden (in 2e of 3e persoon enkelvoud tt of vt) die je vaak tegenkomt met een lijdend voorwerp. Zet er een streep onder.
2. Schrijf op 3 strookjes voltooid deelwoorden met rood.
3. Schrijf op 3 strookjes met zwart een lijdend voorwerp (is dus iets of iemand die het ondergaat/lijdt). Het is het antwoord op de vraag: wie/wat + alle ww + ond
4. Ga zinnen maken met elkaar! Schrijf goede zinnen in je schrift. 

Programma les 3:

Heb je alles? 

1. Je schrift met de aantekeningen volgens Cornell-methode
2. De losgeknipte zinnen
3. Je Plenda

even herhalen... pv, o, wg, lv

nieuw: mv en bwb

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd of getal te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm. Of je maakt er een vraagzin van, pv staat dan vooraan. Dus: vraagproef, tijdproef of getalproef

• De persoonsvorm is een zinsdeel. Voor de persoonsvorm kan maximaal 1 zinsdeel staan. De persoonsvorm kan ook aan het begin van de zin staan; dan staat er dus geen zinsdeel voor. 

Zinsdelen

Een zin verdeel je volgens een aantal stappen in zinsdelen:

1. De persoonsvorm is 1 zinsdeel

2. Alles wat voor de persoonsvorm staat vormt 1 zinsdeel

3. Alle andere werkwoorden in de zin vormen samen 1 zinsdeel

4. Alle woorden die samen voor de persoonsvorm zouden kunnen staan, vormen samen 1 zinsdeel. 

werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin (inclusief de persoonsvorm) vormen samen het werkwoordelijk gezegde.

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp --> wie/wat + pv + o + overige werkwoorden?

Wie of wat slacht (pv) de slager (o)?

Antwoord op deze vraag: het schaap

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Arjan heeft de oefening moeten maken. Wat is het onderwerp?

Dylan vierde zijn verjaardag zondag helaas zonder visite.
Wat is het lv?

1. zijn verjaardag
2. Dylan
3. helaas
4. zonder visite

Zo’n smartphone lijkt me voor reizigers bijzonder handig.
Wat is het lv?

1. Zo'n smartphone
2. me
3. voor reizigers
4. geen lv

De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.
Wat is het lv?

1. De mens
2. de malariamug
3. volledig
4. geen lv

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet.  Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen: 

mv: aan/voor wie + wwg + ow + (lv)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Voorbeeldzin meewerkend voorwerp

De verveelde jongen gaf het cadeau aan zijn oude tante.

gaf=pv

de verveelde jongen=ond

het cadeau=lv

aan zijn oude tante=mv

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er kunnen ook meerdere bijwoordelijke bepalingen (bwb) in een zin staan.

Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb. Bijwoordelijke bepalingen zijn vaak plaatsen of tijden, maar het kan van alles zijn. Houd je wat over? Stel de vragen: hoe? waar? wanneer?

Oefenen

Ga naar Numo en oefen met deze stof bij de taken. Meewerkend voorwerp is toegevoegd. Oefentijd voor de taken is 90 minuten. Hiervan had je afgelopen week een uur moeten doen. Niet gedaan? Dan heb je nu veel huiswerk. Taken 15-2 af!

Persoonlijk leerdoel van de werkwoorden gedaan? Mooi! Dan kun je een sprongtoets gaan halen bij de ww-spelling. Ik heb bij allen de sprongtoets opengezet. Succes! Donderdag 10-2 tijdens de les: Numo ww-spelling. Zorg dat je persoonlijk leerdoel hebt geoefend.

Recensie: donderdag in Teams inleveren!