naamgeving halogenen, ollen, zuren, amines

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Scheikunde Koolstofchemie

Stappenplan naamgeving

halogeenverbinding

Halogeen zit in een koolwaterstof, op de plek van een ‘H’ atoom, naam: halogeen altijd als voorvoegsel

1. langste: 1 C dus methaan

2. geen c=c

3. er zit een Broom aan de C

4. naam = broommethaan

halogeenverbinding

Halogeen zit in een koolwaterstof, op de plek van een ‘H’ atoom, naam: halogeen altijd als voorvoegsel

1. langste: 1 C dus methaan

2. geen c=c

3. er zit een Broom aan de C

4. naam = broommethaan

naam ? (denk aan
di, tri en locatie!)

tip

1. langste keten (meth, eth, prop, but, ...)
2. hoeveel Cl (di, tri, ...)
3. op welke C's zit een Cl (geef alle lokaties)

naamgeving halogeenalkanen

2,2-dichloorpropaan

1,1,1,2-tetrachloorethaan

- en ,

komma tussen getallen, streepje tussen letter en getal

hoe heet deze?

1. 1-broomprop-3-een
2. prop-1-een-3-bromide
3. 3-broomprop-1-een
4. 3-broompropeen

dubbele binding krijgt laagste nummer (C₁)

wat is de juiste naam?

1. 1,1,1-trifluor-2-chloor-ethaan
2. 2-chloor-1,1,1-trifluor-ethaan
3. 2,2,2-trifluor-1-chloor-ethaan
4. 1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

1. stamnaam = 2 x C = ethaan
2. 3 x fluor = trifluor, 1 x chloor
3. nummering? Bij halogenen (allemaal gelijkwaardig) kijken we eerst naar alfabet, daar volgt de nummering dan op
4. alfabetische volgorde: chloor vóór fluor
5. 1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

alfabetisch

Bij halogenen volgt de nummering op de alfabetisch volgorde...

alcohol

alcohol = verbinding met een -OH groep als karakteristieke groep. Naam krijgt achtervoegsel -ol 

naam

2xC = ethaan, -OH groep noem je -ol (achtervoegsel) = ethanol

hydroxy?

als er al een achtervoegsel is, dan moet je het voorvoegsel hydroxy- gebruiken.

Bijvoorbeeld bij hydroxy-butaanzuur. Komt later.

hoe heet deze alcohol?
(denk aan de locatie)

1. butaan-OH
2. butanol
3. butaan-2-ol
4. butaan-3-ol

hoe heet deze alcohol?
...denk aan het aantal
èn de locatie(s)

1. propaantriol
2. trihydroxypropanol
3. 1,2,3-triolpropaan
4. propaan-1,2,3-triol

Benzeenderivaten: altijd bijzonder: fenol

benzeen-ol of fenyl-ol wordt fenol genoemd

Naamgeving tot nu toe...

Stamnamen: alkaan, alkeen, alkyn, cycloalkaan, benzeen, etc.

Karakteristieke groepen

alkylen (ethyl-, methyl-, diethyl-, fenyl-,…)

    halogenen (broom- dichloor-, …) 

alcoholen (-ol, -diol, fenol-)

tip

ken je ze nog niet? maak een samenvatting met tekening van elke soort karakteristieke groep

Alkaanzuur

Een zuur heeft deze zijgroep: 

Een zuur is vaak een eindgroep, bijvoorbeeld bij butaanzuur,

de C van de zuurgroep telt dan mee bij de langste keten (stam)

4           3            2            1

let op

De eindstandige C van de zuurgroep krijgt hier positie '1'

dus je telt vanaf de 'zure' C

Sleep de juiste naam bij de juiste structuur

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

hexaandizuur

Carbonzuur samengevat

Zuurgroep -COOH

Als de C van de zuurgroep bij de stamnaam hoort, 

krijgt deze de hoogste prioriteit (= laagste nummer, C1)

Synoniemen: carbonzuur* of carboxylgroep

Soms ook geschreven als: -COOH, 

bijvoorbeeld in CH3COOH = ethaanzuur       

carbonzuur

soms is de zuurgroep een zijgroep, als deze niet in de stam past. Dan heet deze hele groep -carbonzuur. Bijvoorbeeld bij een aromatische ring.

alcoholen

carbonzuren

Sleep de stoffen naar de juiste plaats.

ethaan-1,2-diol

propaan-1-ol

methaanzuur

Amine

Koolwaterstof met deze zijgroep:

Meestal krijgt deze -amine als achtervoegsel, als dat niet kan, gebruik je amino- als voorvoegsel  

bijvoorbeeld 

          propaan-1-amine 

let op

de N van de amine telt niet mee bij de langste keten (stamnaam), want is geen C atoom!

Opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

butaan-1-amine

2-amino-ethaanzuur

methaandiamine

Wat is de naam van
deze stof?

2-hydroxypropaanzuur

Wat is de naam van
deze stof?

(2-)aminoethaanzuur

groep	Voorvoegsel	Achtervoegsel
	geen
		ol
halogenen	fluor, chloor, broom, jood

Vul de tabel in.

zuur of

carbonzuur

hydroxy

amine

amino

Aan de slag:

Leer paragraaf 3.2 en maak de voorbeeldopdrachten en opgave 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9 vanaf blz 147

Of

Leer paragraaf 3.2 en maak 2 f,g,h, 3c,g, 4, 5, 9

Voor elkaar bouwen

Teken iets (max 8 C-atomen en max drie “gekke dingen”)

Geef naam

Bouw

Wissel uit

Geef naam

CONTROLEER!