Thema 3 - Gaswisseling en uitscheiding

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 3

Gaswisseling en uitscheiding

Basisstof 1

Ademhalingsstelsel

De wet van Fick

Hemoglobine

• Vier heemgroepen met ijzeratoom
• Als zuurstof bindt aan ijzer vormt het oxyhemoglobine
• Hb + O2 ↔ HbO2
• Hoge zuurstofspanning: bindt zuurstof (reactie naar rechts)
• Lage zuurstofspanning: zuurstof laat los (reactie naar links)

Via welke stof kunnen zuurstofmoleculen diffunderen naar de cellen?

1. Bloedplasma
2. Weefselvloeistof
3. Lymfe

Bohr-effect

• Actief weefsel lagere pO2, dus minder zuurstofverzadiging Hb
• Actief weefsel hogere pCO2, lagere pH, meer zuurstofmoleculen komen vrij
• Hoge temperatuur zorgt ervoor dat er meer zuurstof vrijkomt uit oxyhemoglobine

Transport CO2

• Deel als CO2 door bloedplasma vervoerd
• Deel CO2 gebonden aan hemoglobine
• Grootste deel bindt met water tot H2CO3, valt uiteen tot HCO3- (ook door koolzuuranhydrase) en diffundeert naar bloedplasma. Ladingsverschil rode bloedcellen opgelost door Cl-, vrijgekomen H+ gebonden aan hemoglobine, O2 komt vrij

Transport CO2

• Longhaarvaten opgeloste CO2 vanuit bloedplasma naar alveolaire vocht
• Hemoglobine gebonden CO2 en H+ komt vrij
• HCO3- vanuit bloedplasma naar rode bloedcellen, vormt H2CO3 met H+ , wordt door koolzuuranhydrase meteen gesplitst in CO2 en H20

Basisstof 2

Rib- en middenrifademhaling

Luchtdruk

Interpleurale ruimte

• Dunne laag vloeistof in ruimte tussen longvlies en borstvlies
• Lagere druk dan buitenlucht

Luchtdruk

Basisstof 3

Ademvolume, dode ruimte, restvolume, vitale capaciteit

Ademcentrum

Respirogram

• V = ademvolume
• IRV = inspiratoir reservevolume
• ERV = expiratoir reservevolume
• RV = restvolume
• VC = vitale capaciteit

Chemoreceptoren

Rekreceptoren

Basisstof 4

Lever bouw en functie

Afbreken rode bloedcellen

Koolhydraat-, eiwit-, en lipidenstofwisseling

Stollingsfactoren

Detoxificatie

Bouw lever

• Op hoekpunt elk leverlobje aftakkingen poortader, leverslagader, galgang
• Midden leverlobje aftakking leverader

Cellen leverlobjes produceren gal

Afbraak bilirubine

Koolhydraatstofwisseling

Eiwitstofwisseling

Lipidenstofwisseling

Detoxificatie

Basisstof 5

Bouw en werking nieren

Nieren

• Uitscheiding afvalstoffen (ureum), lichaamsvreemde stoffen (medicijnen), overtollig water en zouten
• Osmotische waarde inwendig milieu constant houden

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel