ZWW - HWW - KWW

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

A. Woordsoorten

Lesdoel

2HAc
Herhaling: 
- Je leert wat een zelfstandig werkwoord, een hulpwerkwoord

Nieuw:

- Je leert wat een koppelwerkwoord is

2Ab

Herhaling:

- Je leert wat een zelfstandig werkwoord, een hulpwerkwoord en een koppelwerkwoord is.

Leg uit wat een zelfstandig werkwoord aangeeft.

Leg uit wat de functie is van een hulpwerkwoord.

ZWW

• geeft een duidelijke handeling of
   actie aan
• bijv. lopen, fietsen, voetballen,
   schrijven, schreeuwen, zwemmen,
   huilen
• kan als enige ww in een zin
   voorkomen
• De jongen schreeuwt nooit.
• geeft aan wat het OW van de zin 
   DOET
• DOE-zin

HWW

• geeft geen duidelijke handeling of
   actie aan
• bijv. mogen, willen, kunnen,
   zullen, moeten, hebben
• komt doorgaans niet als enige ww
    in een zin voor
• ondersteunt dus een ander ww
• De jongen zal nooit  X
• De jongen zal nooit schreeuwen.

Benoem het (de) werkwoord(en) in de volgende zin:

Jip geeft vanavond de planten water.

1. Jip
2. geeft planten
3. geeft
4. water

Benoem het onderwerp van de zin:

Jip geeft vanavond de planten water.

1. vanavond
2. Jip
3. planten
4. water

Geef aan wat het onderwerp van de zin DOET:

Jip geeft vanavond de planten water.

Geef aan wat het onderwerp van de zin DOET:
(m.a.w. wat is de handeling?)

Katja schijnt met de zaklamp.

Geef aan wat het onderwerp van de zin DOET:
(m.a.w. wat is de handeling?)

Vanavond moet Ajax tegen Barcelona voetballen.

Geef aan wat het onderwerp van de zin DOET:
(m.a.w. wat is de handeling?)

Vorige week heeft de docent de toets nagekeken.

Doet het onderwerp in de volgende zin iets?

De hond blijft de hele tijd in z'n mand liggen.

1. Ja
2. Nee

Doet het onderwerp in de volgende zin iets?

De hond blijft de rest van z'n leven kreupel.

1. Ja
2. nee

Doet het onderwerp in de volgende zin iets?

De leerlingen waren erg moe van de hele dag opletten.

1. Ja
2. Nee

Onze docent is al twee weken ziek.

'Doet' het onderwerp hier iets of 'is' het onderwerp hier iets?

1. Doet iets
2. Is iets

DOE-zin   

• Het onderwerp van de zin doet iets
• voert een handeling uit
  
• = een zelfst. ww (ZWW)

• Ajax moet vanavond tegen Barcelona voetballen.
• OW = Ajax
• handeling = voetballen

ZIJN-zin:

• Het onderwerp van de zin is iets
• toestand, kenmerk of eigenschap van het OW
• Ajax is vaak de sterkste ploeg.
• OW = Ajax        
• maar doet niet iets!

ZIJN-zin --> KWW

In een ZIJN-zin staat altijd het werkwoord zijn of een ander werkwoord dat met 'zijn' te maken heeft. Dat noem je koppelwerkwoorden.

Die werkwoorden verbinden het onderwerp van de zin met een kenmerk of een eigenschap ervan.

Ajax is vaak de beste ploeg.

Ajax (OW)     ----------->  de beste ploeg.

                                 is

ZIJN-zin --> KWW

Koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

Ajax            is                 de beste ploeg

    ,,               wordt                    ,,

    ,,               blijft                       ,,

    ,,               blijkt                      ,,                         te zijn

    ,,               lijkt                         ,,                         te zijn

    ,,               schijnt                  ,,                         te zijn

KWW en HWW

Als er meerdere werkwoorden in een ZIJN-zin staan is er altijd maar één het koppelwerkwoord. De andere werkwoorden zijn dan hulpwerkwoorden. Zij 'ondersteunen' het KWW.

Het KWW staat dan meestal achteraan in de zin.

Ajax is altijd de beste ploeg geweest.

         hww                                            kww

DOE-zin of ZIJN-zin?
De eenden blijven lang in de vijver zwemmen

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

DOE-zin of ZIJN-zin?
De eenden blijven op hun plek in het park.

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

DOE-zin of ZIJN-zin?
De eenden blijven hongerig.

1. DOE-zin
2. ZIJN-zin

Dus...

DOE-zin   --> bevat een ZWW 
                            (= immers de handeling van het
                                  OW)
ZIJN-zin  --> bevat een KWW
                            (= immers een toestand, kenmerk
                                  of eigenschap van het OW)

Hij lijkt een hele lieve jongen.
lijkt = KWW?

1. Ja
2. Nee

De zon schijnt de hele dag!
schijnt = KWW?

1. Ja
2. Nee

De agent wordt hard geslagen.
wordt = KWW?

1. Ja
2. Nee

De oude vrouw BLIJKT erg ziek te zijn.
Wat is BLIJKT voor woordsoort?

1. HWW
2. KWW

Hij is eindelijk verstandig geworden.
Welk woord is KWW?

1. is
2. eindelijk
3. verstandig
4. geworden

Bedenk nu zelf een nieuwe zin met een ZWW erin.

Bedenk nu zelf een nieuwe zin met een KWW erin.

In hoeverre ken je nu het verschil tussen een DOE-zin en een ZIJN-zin?

😒🙁😐🙂😃

In hoeverre ken je nu het verschil tussen een HWW en een KWW?

😒🙁😐🙂😃

In hoeverre kun je zelf zinnen bedenken met een ZWW, KWW en/of HWW?

😒🙁😐🙂😃