Les 2 digibord

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Bestuiving

Bevruchting

Planning

9:15 - 9:30   Nakijken les 1

9:30 - 9:45  Terugblik quiz

9:45 - 10:00 filmpje

10:00-10:15  pauze

10:15 - 10:30  Uitleg 1

10:30-11:00  Opdrachten LessonUp maken

11:00 - 11:15 Uitleg 2 

11:15 - 11:45  Opdrachten LessonUp maken

Leerdoelen vandaag

             

              Reproductie

                6 Ik kan omschrijven wat bestuiving is.

                7 Ik kan omschrijven wat bevruchting is.

                8 Ik kan de kenmerken van insecten en windbloemen noemen.

      Toepassing     

             2 Ik kan uitleggen hoe en waar er in een plant geslachtelijke voortplanting plaatsvind.     

             4 Ik kan in een afbeelding aangeven hoe de bevruchting van zaadplanten verloopt.

     

Voortplanting bij planten

Geslachtelijke voortplanting - er is bestuiving en bevruchting en er ontstaan zaden. Hiervoor heb je dus een vrouwelijk en mannelijk deel nodig

Ongeslachtelijke voortplanting - een stukje volwassen plant groeit uit tot een nieuwe plant. 

T2

Ongeslachtelijke voortplanting 

een deel van 1 individu groeit uit tot een nieuw individu. Het nieuwe individu is een kopie van de ouder 

Geslachtelijke voortplanting: twee individuen maken een nieuw organisme. Bij planten gebeurt dit door middel van bloemen.

Geslachtelijke voortplanting

Als je iets leest van:

bloem

zaad

vrucht

stuifmeelkorrel/eicel 

 dan is het geslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting

• De nieuw plant heeft eigenschappen van beide ouders
  
• De nieuwe plant kan er anders uitzien
  

Hoeveel planten zijn er nodig voor geslachtelijke voortplanting?

2

Nog even oefenen: Bloem

Bloemsteel

1

Bloemkelk (kelkblad) 

Beschermt de rest van bloem
(vooral in de knop)

2

Meeldraad

Hierin wordt stuifmeel gemaakt (mannelijke voortplantingscellen)

4

Bloemkroon (kroonblad)

Lokt met zijn kleur insekten

die zorgen voor bestuiving

3

Stamper

Hier worden eicellen gemaakt

(vrouwelijke voortplantingscellen)

5

1. Bloemsteel
   
   
2. Bloemkelk of kelkbladeren
   beschermen de bloem in de knop
   
   
3. Bloemkroon of kroonblad
   lokken insecten die voor de bestuiving zorgen
   
   
4. Meeldraad
   Helmdraad en helmknop
   In de helmknop wordt stuifmeel gemaakt
   
   
5. Stamper
   stempel, stijl en vruchtbeginsel
   In het vruchtbeginsel liggen de zaadbeginselen met eicellen

Wat is Bestuiving:

•  Het overbrengen van stuifmeel van een meeldraad op de stempel van een stamper.
• Het is alleen bestuiving als het 

      stuifmeel op de stempel van 
      een  stamper terecht komt van 

     dezelfde soort plant.

R6

Kruisbestuiving en zelfbestuiving

Zelfbestuiving:

 1) Bloemen hebben zowel meeldraden als een stamper. Stuifmeel van de meeldraden kan dan terechtkomen op de stempel van de stamper in dezelfde bloem. 

2) Sommige planten hebben meerdere bloemen. Stuifmeel kan dan ook van de ene bloem terechtkomen op de stempel van een andere bloem aan dezelfde plant. 

Kruisbestuiving: Stuifmeel komt op een andere plant (van dezelfde soort). 

Nectar en stuifmeel

De witte dovenetel maar ook veel andere bloemen vormen nectar. Nectar is een zoet sap dat insecten aantrekt. Bijen verzamelen nectar en maken er honing van voor hun jongen (de larven). Bij het verzamelen van nectar raakt een bij vaak bedekt met stuifmeel (zie afbeelding 1). Als de bij naar een andere bloem vliegt, neemt hij het stuifmeel mee. Op die manier komt het stuifmeel op de andere bloem terecht. Ook kolibries en sommige vleermuizen verspreiden stuifmeel.

INSECTENBLOEMEN

Bloemen waarbij insecten voor de bestuiving zorgen, heten insectenbloemen. Insectenbloemen hebben meestal grote en opvallend gekleurde kroonbladeren om insecten te lokken. Insecten komen ook af op de geur en op de nectar. Het stuifmeel blijft aan hun lichaam kleven. In de volgende bloem komen ze met hun lichaam tegen de stempel (zie afbeelding). Er blijven dan stuifmeelkorrels aan de stempel plakken. Op deze manier kan één insect tientallen bloemen bestuiven.

WINDBLOEMEN

Bij Windbloemen zorgt de wind voor de bestuiving. Windbloemen zijn vaak klein en onopvallend gekleurd. De kroonbladeren zijn meestal groen. Bij windbloemen blaast de wind het stuifmeel van de meeldraden weg. Het stuifmeel kan dan bij toeval op een stempel van een bloem van dezelfde plantensoort terechtkomen. Die kans is klein. Windbloemen maken dan ook veel stuifmeel in verhouding tot insectenbloemen.

Bij windbloemen hangen de helmknoppen vaak buiten de bloem, zodat de wind het stuifmeel gemakkelijk kan wegblazen (zie afbeelding ). De grote, veervormige stempels steken meestal buiten de bloem uit. Dat maakt de kans op bestuiving groter.

R8

Stuifmeelkorrels

Ruwe, stekelige stuifmeelkorrels blijven beter kleven aan de haartjes van de insecten die de bloem in kruipen. 

Gladde, kleine stuifmeelkorrels worden veel verder gedragen door de wind. 

Kort Samengevat

Nachtdieren zoals vleermuizen en motten worden aangetrokken door witte of gele bloemen die sterk ruiken. 

Sommige bloemen ruiken naar bedorven vlees om vliegen aan te trekken

Ook vogels en zoogdieren zijn bestuivers!

Aan het werk. Maak de opdrachten in de volgende slides. 

Aan het werk. Maak de opdrachten in de volgende slides. Werk eerst alleen (rood bord). Pas bij groen bord mag je overleggen!!

De vragen met de paarse bolletjes mag je maken als je tijd over hebt. 

Bevruchting

T4

R7

 Bevruchting

Voor bevruchting is eerst bestuiving nodig. 

Er is een stuifmeelkorrel van dezelfde plantensoort op de stempel gekomen. 

Uit elke stuifmeelkorrel groeit een stuifmeelbuis (pollenbuis) met kern door de stijl naar het vruchtbeginsel. 

In het vruchtbeginsel kan de bevruchting plaatsvinden.

Bestuiving: Stuifmeelkorrel komt op de stempel (een deel van de stamper). Het is een stuifmeelkorrel van eenzelfde plantensoort.

1

Kern bevindt zich in de top van de stuifmeelbuis

2

Stuifmeelbuis met kern op weg naar één zaadbeginsel

Zaadbeginsels liggen in het vruchtbeginsel

3

In elk zaadbeginsel bevindt zich een eicel.

De stuifmeelbuis met kern is bijna aangekomen bij één zaadbeginsel.  

Na bestuiving kunnen er meerdere stuifmeelbuizen richting het vruchtbeginsel groeien.

4

Zaadbeginsel

In het zaadbeginsel bevindt zich de eicel (vrouwelijke geslachtscel). 

De eicel ligt vlakbij de opening in de zaadhuid. 

Na de bevruchting groeit het zaadbeginsel uit tot een zaad 

en de bevruchte eicel tot een kiem.

Bevruchting

De buis gaat door de stijl naar een zaadbeginsel. Als de buis daar aankomt knapt de top open zodat de kern van de stuifmeelkorrel de eicel kan binnendringen. 

Bevruchting:

De kern van de mannelijke geslachtscel smelt samen met de kern van de vrouwelijke geslachtscel. Er is een eicel die bevrucht is.

De bevruchte eicel noem je een zygote.

Opening in de zaadhuid met vlakbij de eicel (vrouwelijke geslachtscel) met daarin een kern. De top van de stuifmeelbuis knapt open. De kern van de stuifmeelkorrel dringt de eicel binnen en smelt samen met de eicel. Dat is bevruchting. Er is nu een bevruchte eicel ontstaan. Deze noem je een zygote.

1

Pollenbuis met de kern van de stuifmeelkorrel (mannelijke geslachtscel) groeit door de stijl naar een zaadbeginsel met daarin een eicel (vrouwelijke geslachtscel).

1

Bevruchting: 

De kern van de stuifmeelkorrel smelt samen 

met de kern van de eicel

Bestuiving/Bevruchting

Een stuifmeelkorrel komt op de stempel: bestuiving

Er vorm een stuifmeelbuis deze gaat naar een zaadbeginsel met een eicel en bevrucht de eicel.

De bevruchte eicel in het zaadbeginsel vormt een zaadje.

Het vruchtbeginsel vormt de vrucht.

Meerdere zaden

In de afbeelding zie je dat er meerdere stuifmeelbuizen tegelijk door de stijl kunnen groeien. Deze stuifmeelbuizen groeien naar verschillende zaadbeginsels. In elk van deze zaadbeginsels kan de eicel worden bevrucht. Uit elk zaadbeginsel waarvan de eicel is bevrucht, kan een zaad ontstaan. Er kunnen dus meerdere zaden ontstaan in een vruchtbeginsel. Als de eicel in een zaadbeginsel niet wordt bevrucht, kan de eicel niet uitgroeien tot een kiem. Het zaadbeginsel groeit dan niet uit tot een zaad.

Aan het werk. Maak de opdrachten in de volgende slides. 

Aan het werk. Maak de opdrachten in de volgende slides. Werk eerst alleen (rood bord). Pas bij groen bord mag je overleggen!!

De vragen met de paarse bolletjes mag je maken als je tijd over hebt.