Les3

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

kauwgom in de prullenbak

mobiel in de telefoontas

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we kijken de gemaakte opdracht na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• we kijken naar de te maken opdrachten
• je begint aan het huiswerk
• we sluiten de les af

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• Ik weet wie er tot de vraag naar arbeid horen
• Ik weet wie er tot het aanbod van arbeid horen
• Ik weet wie er tot de beroepsbevolking horen
• Ik weet wat de geregistreerde beroepsbevolking is
• Ik ken de vier sectoren en weet welke beroepen waar onder vallen
• Ik weet wie er tot de geregistreerde werkzame beroepsbevolking horen
• Ik weet wat het ontmoedigingseffect inhoudt
• Ik weet wat het aanzuigeffect inhoudt
• Ik weet wat de participatiegraad inhoud en kan deze berekenen
• Ik weet wanneer iemand tot de werkloze beroepsbevolking hoort
• Ik weet wat verborgen werkloosheid inhoudt

LEER              EN

2.6a

1. onjuist (niet iedereen wil/kan werken)

2. juist

3. juist (maar hoef je niet te weten)

4. onjuist (er zijn meer mensen nodig)

5. juist 

2.6b

10% ervaart voordelen

25% vindt de voor- en nadelen tegen elkaar opwegen

Niet tevreden is dus 100-10-25 = 65% => antwoord 3 is juist.

2.6c

Werkgelegenheid is gestegen, toch steeg de werkloosheid;

de beroepsbevolking naam meer toe dan de werkgelegenheid.

Bijvoorbeeld door de toenemende werkgelegenheid bieden meer mensen zich aan op de arbeidsmarkt (het aanzuigeffect).

2.6d

1. de politie is werkzaam in de quartaire sector

    dienstverlenend door de overheid (niet commercieel)

2. de fietsenmaker is werkzaam in de tertiaire sector

    dienstverlenend commercieel

3. een boer is werkzaam in de primaire sector

    landbouw en visserij

4. een lasser is werkzaam in de secundaire sector

    industrie

2.7a 1. juist, actieven behoren tot de beroepsbevolking

2. onjuist; de beroepsbevolking bestaat voor 53,6% uit mannen. 

    Dit zijn ook de mensen die willen werken.

3. juist

4. onjuist 1970: 5.312 en 2025: 9.675 dit is een stijging van 

9675 - 5312 / 5312 x 100 = 82,1%

5. juist

2.7b Voorheen was de leeftijd tussen de 15 en 65, nu tussen de 15 en 75. Voorheen minimaal 12 uur willen werken, nu 1 uur.

MAAR DIT HAD JE NIET KUNNEN WETEN!

2.7c

Fred zit in de 5e klas, werkt elke week 6 uur.

Fred behoort dus tot de werkzame beroepsbevolking.

Hij is ouder dan 15 en werkt.

2.7d

Slapende bewaker <=> drukke moeder

De bewaker is officieel aan het werk.

2.8a  Omvang beroepsbevolking Werkenburgh:

40% van 14.000 = 5.600 personen.

2.8b  Omvang werkzame beroepsbevolking Werkenburgh:

90% van 14.000 = 5.040 personen.

2.8c  Omvang werkloze beroepsbevolking:

10% van 5.600 = 560 personen.

2.8d  werkloosheidspercentage in Werkenburgh:

100-90 = 10%  (of 560/5600 x100)

2.8e

Als werkzoekende die boven de 65 jaar of ouder zijn zich niet meer hoeven te laten registreren als werkzoekende: 

dan zal het officiële werkloosheidscijfer dalen

2.8f

Als werkzoekende die boven de 65 jaar of ouder zijn zich niet meer hoeven te laten registreren als werkzoekende: 

dan zal de verborgen werkloosheid toenemen, een aantal van hen zal best een baan willen, maar staat nu niet meer geregistreerd

2.9a

Netto participatiegraad:                                                  x 100

10.100.000/14.200.000 x 100 = 71,1%

2.9b

Bij de brutoparticipatiegraad (hoeveel % van de beroepsbevolking heeft een baan of zoekt een baan) zal dit percentage hoger zijn. 

De naar werkzoekende tellen ook mee. In dit geval is dit:

11.700.000/14.200.000 x 100 = 82,4%

werkzame beroepsbevolking

beroepsgeschikte bevolking

2.9c

Participatiegraad vrouwen is gestegen, dit komt door bijvoorbeeld:

• vrouwen krijgen minder kinderen dan vroeger
• vrouwen zijn hoger opgeleid dan vroeger
• de kinderopvang is verbeterd
• ook de partner is meer in deeltijd gaan werken
• er zijn minder duurzame/vaste relaties                                (vrouwen moeten dus wel)

2.9d

De participatiegraad van vrouwen is mede bepalend voor de participatiegraad van mannen: omdat vrouwen naar verhouding meer betaald werk gingen doen, ontstond er meer financiële ruimte in gezinnen zodat de partner minder betaald werk kon doen en meer huishoudelijke en zorgtaken op zich kon nemen.

2.9e

Gegeven: er zijn 14.100.000 vrouwen tussen de 15 en 75 jaar.

Gevraagd: de omvang vrouwelijke beroepsbevolking

Beroepsbevolking (BB)

= werkzame beroepsbevolking + werkloze beroepsbevolking

Werkzame vrouwelijke beroepsbevolking is 65% van 14.100.000= 9.165.000

Werkloze vrouwelijke beroepsbevolking is 5% van beroepsbevolking = 0,05 BB

Beroepsbevolking: BB = 9.165.000 + 0,05 BB

BB - 0,05 BB = 9.165.000

0,95 BB = 9.165.000  => BB = 9.647.368

2.10a

1. loonmatiging in de Nederlandse bedrijven

3. lagere verkoopprijs van Nederlandse producten

5. betere concurrentiepositie van Nederland 

4. grotere afzet van Nederlandse producten

6. toename productie in Nederland

2. meer werkgelegenheid in Nederland

2.10b

1. loonmatiging in de Nederlandse bedrijven en overheid

4. daling koopkracht werknemers Nederland

3. daling van bestedingen in Nederland

6. afname productie in Nederland

2. minder werkgelegenheid in Nederland

5. meer werkloosheid in Nederland

2.10c

De kans op werk is niet groot, de kansen zijn geringer:

• voor jongeren (maar ook voor ouderen)
• voor personen met een migratieachtergrond
• voor personen met een lagere opleiding
• in plattelandsgebieden

2.10d

Werkloosheidspercentage 2015 = 16%

Werkloosheidspercentage laag opgeleiden 2015 = 11,2%

Het verschil is dus 4,8% punten.

2.10e

Verklaring relatief hoog werkloosheidspercentage laag opgeleide jongeren: zij zijn minder breed inzetbaar en hebben minder ervaring. Daardoor zijn ze minder aantrekkelijk en blijven ze langer werkloos, ondanks dat ze goedkoper zijn.

Paragraaf 2.3 Aan het werk

Leerplichtwet: iedereen van 5 tot 16 jaar moet in Nederland naar school.

Startkwalificatie: als je minimaal een havo, vwo of mbo-niveau 2 hebt behaald

Minderjarig: onder de 18 jaar

Onder de 16 kunnen ouders een arbeidscontract ontbinden

binnen 4 weken bezwaar maken tegen de arbeidsovereenkomst die hun kind wellicht zonder toestemming hebben afgesloten

We kijken zo een filmpje

Let goed op!

Na afloop krijg je een aantal vragen over dit filmpje

Wat is een arbeidsovereenkomst

1. Afspraak tussen werkgever en werknemer.
2. Overeenkomst tussen werkgevers en werknemers over de arbeidsvoorwaarden
3. Iemand die één of meerdere personen in dienst heeft
4. Iemand in dienst van een baas

De afkorting CAO betekent

1. collectieve arbeids overeenkomst
2. collegene aloe vera
3. collectie arbeid onderwereld
4. collectieve aap ondersteboven

Wat heb je aan de CAO?

1. Heb er helemaal niets aan
2. Zonder cao heb je alleen de minimale bescherming van de wet
3. Wanneer een arbeidsovereenkomst iets bepaalt wat de cao niet toelaat, gaat de cao voor.
4. Een arbeidsovereenkomst geldt alleen voor jou. Een cao geldt voor een hele sector of bedrijf.

Wat is geen arbeidsvoorwaarde?

1. Het loon dat je verdient
2. Het aantal uren dat je werkt
3. De veiligheid van je werk
4. De verlofdagen

Wat is geen primaire arbeidsvoorwaarde?

1. Werktijden
2. Auto van de zaak
3. Vakantiedagen
4. Salaris

Wat is altijd een verschil tussen een contract van bepaalde tijd en onbepaalde tijd?

1. Aantal vakantiedagen
2. Einddatum
3. Proeftijd
4. Salaris

Juist of onjuist?
Een vaste baan heeft een contract
voor bepaalde tijd.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is een bedrijfstak of branche?
Een bedrijfstak....

1. ... is de productieweg binnen een bedrijf
2. ...geeft aan welke bedrijven in de productieweg van een product voorkomen
3. ... zijn alle bedrijven die eenzelfde soort product maken
4. ... zijn de bedrijven waarmee een bedrijf handelt

Wat is een vakbond?

1. Een organisatie die opkomt voor de belangen van werkgevers.
2. Een organisatie die opkomt voor de belangen van rijken.
3. Een organisatie die opkomt voor de belangen van armen.
4. Een organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers.

Individuele arbeidsovereenkomst:

afspraak tussen werkgever en werknemer waarin de rechten en plichten van beiden zijn geregeld.

Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO):  

gemeenschappelijke afspraken tussen werknemers en werkgevers en een bepaalde bedrijfstak of een bepaalde onderneming. 

Wordt door de minister verbindend verklaart.

Primaire arbeidsvoorwaarden: loon, werktijden, pensioen, vakantie.

Secundaire arbeidsvoorwaarden: bijv. auto van de zaak, reiskosten, studie.

Bepaalde tijd: de arbeidsduur is vastgelegd, bijvoorbeeld 1 jaar.

Onbepaalde tijd: als je in vaste dienst treed, dus zonder einddatum.

Arbeidsvoorwaarden:

proeftijd en opzegtermijn

gelijke behandeling (AWGB)

minimumloon

arbeidsomstandighedenwet (ARBO)

arbeidstijden en vakantiedagen

ziekte

ontslag

Bedrijfstak: groep bedrijven die min of meer vergelijkbare producten of diensten leveren.

Vakbonden: organisaties die opkomen voor de belangen van werknemers in een bepaalde bedrijfstak.

Vakcentrales: overkoepelende organisaties bijvoorbeeld FNV, CNV en VCP.

Brancheorganisaties: alle fabrikanten die hetzelfde produceren.

Centrale werkgeversorganisaties: MKB-Nederland, LTO-Nederland en VNO-NCW.

Opdrachten om te maken bij paragraaf 2.3

2.11 toepassen begrippen

2.12 toepassen begrippen en bepalingen

2.13 begrippen weten en toepassen

2.14 vakantietoeslag berekenen, stijging in procenten kunnen

          berekenen, vakantiedagen kunnen berekenen

Wat hoort bij de:

primaire arbeidsvoorwaarden?

secundaire arbeidsvoorwaarden?

Rekenen: procenten,

vakantietoeslag, en -dagen.

    Begrippen:

1. Leerplichtwet
2. Startkwalificatie
3. Individuele arbeidsovereenkomst
4. Collectieve arbeidsovereenkomst
5. Bedrijfstak
6. Vakbond
7. Brancheorganisatie

Welke 8 arbeidsvoorwaarden en wetgeving zijn er?

Wat is het verschil tussen:

bepaalde- en onbepaalde tijd?

Wat moet je weten van § 2.3?

Maak in stilte

en

zelfstandig

de opdrachten 2.11 t/m 2.14

pagina 66 t/m71

 Ben je klaar: 

Neem alvast §2.4 door

ben je niet stil => strafwerk!

• Ik weet wat de Leerplichtwet inhoudt
• Ik weet wat de Startkwalificatie inhoudt
• Ik weet wat een individuele arbeidsovereenkomst is
• Ik weet wat een collectieve arbeidsovereenkomst is
• Ik weet welke partijen een CAO sluiten
• Ik ken vier primaire arbeidsvoorwaarden
• Ik ken vier secundaire arbeidsvoorwaarden
• Ik weet het verschil tussen bepaalde- en onbepaalde tijd
• Ik ken de bepalingen over proeftijd en opzegtermijn
• Ik ken de bepalingen over gelijke behandeling
• Ik ken de bepalingen over minimumloon
• Ik ken de bepalingen over arbeidsomstandigheden

LEER              EN

2.11

1. Wet gelijke behandeling

2. Leerplichtwet

3. kwalificatieplicht

4. Arbowet

5. Ziektewet

6. re-integratie

7. collectieve

2.12a

1. en 3. zijn niet toegestaan:

een proeftijd is maximaal 2 maanden

vakantie dagen zijn minimaal 4 x het aantal werkdagen per week of 4 keer het aantal uren dat je werkt. Ton werkt fulltime dus heeft hij recht op 20 vakantiedagen.

2.12b

Bij diefstal mag de medewerker  op staande voet ontslagen worden.

2.12c 

het gaat om iemand in tijdelijke dienst die net een paar dagen heeft gewerkt, dan zit diegene nog in zijn proeftijd en kan dus per direct opzeggen.

2.12d

1. rechtsgeldig: overeenkomst voor bepaalde tijd, contract verloopt.

2. niet rechtsgeldig: de proeftijd zit erop, nu moet er een   

    opzegtermijn in acht worden genomen (in dit geval 1 maand).

3. rechtsgeldig: de ouders kunnen gebruik maken van hun recht om

     binnen 4 weken bezwaar te maken.

2.13a

Partijen CAO: vakbonden en werkgevers (organisaties).

2.13b

CAO verbindend verklaard houdt in dat:

4. er alleen nog individuele arbeidsovereenkomsten mogen worden afgesloten die niet in strijd zijn met de CAO.

2.13c

Secundaire arbeidsvoorwaarde: de reiskostenvergoeding. 

2.13d

Fulltime werkweek stijgt van 38 naar 40 uur

Dit is een stijging van 40-38 / 38 x 100 = 5,3%

2.13e

Het uurloon stijgt met 2,5% terwijl het personeel 5,3% langer moet werken => de brutoloon per uur daalt.

De werknemers gaan er dus op achteruit.

2.14a

358,05/8,96 = 40 uur. Het gaat dus over een 40-urige werkweek.

2.14b

23-jarige krijgt € 1.551,60 per maand.

De vakantietoeslag is minimaal 8% per jaar

dus 8% van 12x1551,60 = 8% van € 18.619,20

= 18619,20/100 x 8 = € 1.489,54

2.14c

23-jarige verdient € 1.551,60

16-jarige verdient € 535,30

Hoeveel % is dat van de 23-jarige hoger dan dat van een 16-jarige?

1551,60-535,30 /535,30 x100 = 1016,30/535,3 x100 = 189,9%

2.14d

Tweede kwartaal wil zeggen drie maanden

fulltimer van 27: 3x1551,60 = € 4.654,80

 2 parttimers van 19: 3x1,5x814,60 = € 3.665,70

Bij elkaar verdienen ze € 8.320,50

3 is omdat het 3 maanden zijn

3 is omdat het 3 maanden zijn

1,5 is omdat er twee mensen zijn die ieder 0,75 fte werken

2.14e

Het aantal vakantiedagen van de parttimers:

ze werken allebei 0,75 van 40 uur = 30 uur.

Het wettelijk minimum is 4 x 30 uur = 120 uur.

Dit zijn dan minimaal 4 x 5 dagen = 20 dagen.

Bij een 30-urige werkweek werk je 30/40 x 5 dagen = 3,75 dagen per week.

Dan kom je op 4 x 3,75 dagen = 15 dagen.

2.15a

Hans van 17 mag niet worden aangenomen als nachtportier omdat hij tussen 23.00 en 06.00 uur niet mag werken.

Clara mag niet worden aangenomen omdat de schooltijd meetelt als werktijd (en fulltime werken en school is teveel).

2.15b

Boaz mag alleen het baantje aannemen als verzorgende van bejaarden. Voor het bezorgen van kranten moet je 15-jaar zijn en voor het werken aan de lopende band 16-jaar.

2.15c

1. als de leerplicht niet zou bestaan zouden werkgevers jongeren onder de 16-jaar

    in dienst kunnen nemen, eventueel in plaats van oudere en dus duurdere

    werknemers.

2. als de Arbeidstijdenwet niet zou bestaan, zouden werkgevers hun werknemers

     langer kunnen laten werken met minder pauzes.

3. als de Arbowet niet zou bestaan, zouden werkgevers minder goed kunnen

     letten op de veiligheid en de gezondheid van de werknemers.

4. als de Wet op het minimum(jeugd)loon niet zou bestaan, zouden werkgevers

     hun laagst betaalde werknemers een nog lager salaris kunnen geven.

2.15d

Als deze wetten niet zouden bestaan zouden de kosten van een bedrijf lager zijn en zou de winst hoger zijn.

2.15e

Als een werkgever de proeftijd te kort vindt, dan kan hij de werknemer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kunnen aanbieden (bijvoorbeeld een halfjaarcontract). Als de arbeidskracht goed bevalt kan er daarna een vast contract komen.

Of er wordt eerst iemand via een uitzendbureau aangetrokken, als deze bevalt kan dan een vast dienstverband komen. 

• Ik ken de bepalingen over arbeidstijden en vakantiedagen
  
• Ik ken de bepalingen over ziekte
• Ik ken de bepalingen over ontslag
• Ik weet wat een bedrijfstak is
• Ik weet wat een vakbond is
• Ik weet wat een vakcentrale is
• Ik weet wat een brancheorganisatie is
• Ik weet wat een centrale werkgeversorganisatie is
• Ik weet wat verbindend verklaren is en wie dit doet

LEER              EN