Par. 4.1 Einde van de wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Leerdoelen opschrijven

1. Welke invloed had de Tweede Wereldoorlog op de dekolonisatie?

2. Hoe werden de Nederlandse kolonies zelfstandig en onafhankelijk?

Klaar? Lees "De invloed van de Tweede Wereldoorlog" op blz. 68

Leerdoelen onderzoeken 

3. Hoe werden India en Pakistan onafhankelijk?

4. Hoe is de staat Israël ontstaan?

Leerdoelen opschrijven

5. Hoe is de staat Israël ontstaan?

Klaar? Lees "Palestina en Israël" op blz. 70

Hoe gaat het nu?

Studiewijzer

29/01: Par. 4.1 Einde van de wereldrijken

01/02: Par. 4.1 Einde van de wereldrijken

06/02: Par. 4.1 Einde van de wereldrijken

08/02: Par. 4.2 De Koude Oorlog

12/02:  Par. 4.2 De Koude Oorlog 

15/02:  Par. 4.2 De Koude Oorlog

Voorjaarsvakantie

26/02: SO par. 4.1 en 4.2

29/02: Par. 4.3 De VS vanaf de Tweede Wereldoorlog

04/03: Par. 4.3 De VS vanaf de Tweede Wereldoorlog

07/03: Par. 4.3 De VS vanaf de Tweede Wereldoorlog

11/03: Par. 4.4 Samenwerking en democratie

18/03: Par. 4.4 Samenwerking en democratie

21/03: Voorbereiden toetsweek

TOETSWEEK 3

H4 par. 4.1 t/m 4.4

Studiewijzer 3h1

08-09/04 Par. 2.4 Nederland in het Interbellum

11/04 - 

15-16/04 Par. 5.1 Er komen andere tijden + 5.4 Veelkleurig Nederland

18/04 Par. 5.4 Veelkleurig Nederland

22-23/04 PO Essay schrijven

25/04 Par. 4.1 Einde van wereldrijken

Meivakantie

13/05 - 

16/05 Geen les

20/05 2e Pinksteren

23/05 Par. 4.1 Israël en Palestina

27/05 Par. 4.2 De Koude Oorlog

30/05 Par. 4.2 De Koude Oorlog

TWT4 

Par. 2.4, 5.1, 5.4, 4.1, 4.2 en 4.4

03/06 Par. 4.4 Samenwerking en democratie

17/06: Voorbereiden TWT4

Programma

1. Uitleg par. 4.1

2. Leerdoelen bespreken

3. PO bekijken

4. Filmpje kijken

5. Afsluiten

Verenigde Naties

Opgericht in 1945 door 54.

Samenwerken om vrede, vrijheid en welvaart te bereiken. 

Inmiddels zijn er 193 landen lid.

Het belangrijkste onderdeel van de VN is de Veiligheidsraad: 

• Een groep 15 landen die maatregelen kunnen nemen waar alle landen zich aan moeten houden. 
• De 5 grote geallieerde landen uit de WOII hebben de leiding (VS, GB, FR, RS en China). Ze zijn permanent lid en hebben vetorecht (besluisten tegenhouden). 

KA

44 Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme

46 De dekolonisatie die een eind maakte aan

de westerse hegemonie* in de wereld

* Hegemonie:  leiderschap, opperheerschappij, overwicht of suprematie.

gebiedsuitbreiding door het veroveren of afhankelijk maken van andere landen of streken

1. Welke invloed had de Tweede Wereldoorlog op de dekolonisatie?

Europese landen waren na de oorlog verzwakt, terwijl de VS en de Sovjet-Unie supermachten werden (zeer machtige staten). Zij waren tegen kolonialisme (bijv. de VS liet de Filipijnen in 1946 onafhankelijk worden).

1. Welke invloed had de Tweede Wereldoorlog op de dekolonisatie?

Bijv. in Zuid-oost-Azië:

Japan veroverde tijdens de Tweede Wereldoorlog veel gebieden. De inheemse bevolking werd onderdrukt en aangemoedigd tot vijandigheid jegens het Westen.

Nederlandse dekolonisatie

• Nederlands-Indië
• Suriname
• Nederlandse Antillen

2. Hoe werden de Nederlandse kolonies zelfstandig en onafhankelijk?

15 augustus 1945: Japan capituleerd.

Soekarno

• Leider van het nationalistisch partij.
• Riep de onafhankelijk Republiek Indonesië uit. 
• Reactie van Nederland? Accepteerde deze proclamatie niet en stuurde troepen die de Nederlandse macht in delen van Indonesië herstelden. 
• Hierdoor brak er de Onafhankelijkheidsoorlog in Indoensië uit.
• Maar voor Nederland was er geen oorlog... 

Politionele acties 

1945 - 1949

• Politionele acties: twee militaire acties van Nederland om te voorkomen dat Indonesië onafhakelijk werd. 
  
• Diplomatie was mislukt. 
• Dienstplichtige militairen moesten vechten in Indonesië, maar voor Nederland was het geen oorlog, maar een binnenlands conflict. Het was nodig om de orde te herstellen.

1ste politionele actie

• Binnen een paar dagen werd Java en dele van Sumatra veroverd, maar Nederland kreeg de gebieden niet onder controlen. 
• Strijders van de Republiek Indonesië voerden kleine aanvallen (guerrilla, ze verscholen zich onder de bevolking). 
• Nederland antwoordde met terreur: dorpen werden platgebrand, dorpsbewoners en krijgsgevangenen werden als afschrikwekkend voorbeeld doorgeschoten.

Bloedbad van Rawagede

De gehele bevolking van het dorp, 431 mensen, werden vermoord door Nederlandse militairen die in het dorp op zoek waren naar een onafhankelijkheidsstrijder.

2e politionele actie, december 1948

• Soekarno werd gevangen genomen. 
• VN (volkerenorganisatie opgericht in 1945) was ontevreden. 
• De Veiligheidsraad (belangrijkste onderdeel van de VN), eiste dat Nederland meewerkte aan de Indonesische onafhakelijkheid: 
• de VS zou de marshallhulp intrekken. Zo zou Nederland zijn steun voor wederopbouw kwijtraken. 

Indonesië onafhankelijk

Nederland werd door de VS en VN gedwongen om de Indonesische onafhankelijkheid te accepteren. 

Koningin Juliana ondertekende de soevereiniteitsoverdracht in 1949. 

Soekarno's regering kreeg de hoogste macht over Indonesië. 

In Nederland...

• Angst dat Nederland zonder Indonesië arm en onbelangrijk zou worden. 
• "Indië verloren, rampspoed geboren."
• Veel Nederlanders geloofden dat de meeste Indonesiërs liever bij Nederland wilden blijven. 
• Soekarno werd door Nederlanders beschouwd als landverrader. 

Midden en Zuid-Amerika

• Suriname en de Nederlandse Antillen werden in 1954 zelfstandig landen. Ze kregen een eigen regering die hun binnenlandse politiek bepaalden.  Suriname werd in 1975 op een vreedzame wijze onafhankelijk.

Curaçao, Aruba en Sint Maarten werden zelfstandige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

Bonaire, Saba en Sint Eustatius werden bijzondere gemeenten van Nederland en heten nu Caribisch Nederland.

De invloed van de WOII

Dekolonisatie: kolonies worden zelfstandig van het moederland.

De Europese kolonies wilden na de WOII onafhankelijk zijn:

• In Zuidoost-Azië had Japan het westerse kolonialisme venietigd. Het nationalisme van inheemse volk bloeide. 
• De Europese landen waren na de oorlog verzwakt.
• De VS en de Sovjet-Unie werden supermachten (zeer machtige staten). Ze waren voor dekolonisatie. 

Britse dekolonisatie in Azië. (1)

Groot-Brittanië wilden Brits-Indië zo snel mogelijk verlaten. 

1947: landen kregen hun soevereiniteit via hun inheemse leiders. 

Er ontstonden twee staten: India (hindoes in de meerderheid) en Pakistan (moslimstaat).

Britse dekolonisatie in Azië. (2) 

Miljoenen moslims vluchtten naar Pakistan en miljoenen hindoes naar India.

Franse dekolonisatie in Azië.

De Fransen vertrokken niet vrijwillig uit hun kolonie Indochina. 

Na 1945 kreeg de bevrijdingsbeweging Vietminh heel Vietnam in handen. 

Toen de Fransen probeerden het land te heroveren, brak een koloniale oorlog uit.

De oorlog eindigde in 1954 met het verlies van Frankrijk. 

Dekolonisatie Afrika

Waarom het werelddeel Afrika?

• Afrika rijk aan grondstoffen als Goud, IJzer, Olie, enz.
  
• Grondgebied belangrijk voor vergroting Europese macht
  
• Afrika --> Slavenhandel
  
• Slaven waren nodig om te werken op de overige plantages in andere koloniën (Zuid- Amerika)

Kolonisatie Afrika

• 1880- 1914 Wedloop om Afrika (scramble of Africa)
  
• Conferentie van Berlijn: 1884/1885 opdeling van Afrika onder Europese grootmachten
  .

Dekolonisatie Afrika

• Kolonisatoren: ENG, FRA, BEL, SPA, POR, DUI, ITA.
  
• Noord- Westen van FRA.
  
• Noord- Oosten ENG.
  
• Zuiden: De rest

Dekolonisatie in Afrika. 

Tussen 1956 en 1974.

In de meeste landen liep het vreedzaam (bijv. Congo en Marokko). 

Sommige landen werden pas later onafhankelijk na een onafhankelijkheidsoorlog, zoals Algerije, Angola en Mozambique. 

De Joden

• Voor het Romeinsetijd woonden de joden in het gebied dat vroeger Palestina wordt genoemd. 
• Ze vluchtten na mislukte opstand tegen de Romeinen. 
• Ze verspreiden zich over de hele wereld en volgden hun eigen tradities en geloof.
• Verlangde naar hun oude land Israël = ZIONISME!

Waarom zionisme?

• Antisemitisme
  
• Het boek Der Judenstaat (de joodse staat) door Theodor Herzl.
• Zionisme kreeg veel aanhangers.
• Zionisten besloten dat er een staat Israël zou moeten ontstaan. 

De Palestijnen

• Arabieren
• Islamistisch

Brits Mandaat (1920-1948)

Zionisme kreeg steun van GB

Zionisme begint

• Vóór de Eerste Wereldoorlog: tienduizenden joden verhuisden naar Palestina.

• Tijdens het Interbellum werd het nog meer. Waarom?

1936

Palestinen kwamen in opstand. Ze eisten:

• onafhankelijkheid
• eind aan de joodse immigratie

1945

Veel overlevenden van de Holocaust gingen naar Palestina. 

De Britten wilden zo snel mogelijk weg van Palestina.

De Staat Israël (1948 tot heden)

Verenigde Naties kreeg de macht over het gebied. 

Gebied wordt opgedeeld: een Joodse en een Arabische (Palestijnse) staat.

De Palestijnen willen hun land terug, maar...

• De joden roepen de staat Israël uit!
• Omringende Arabische landen vielen Israël aan, maar werden verslagen.
• Half miljoen Palestijnen vluchtten het land uit of gingen in vluchtelingenkampen wonen. 

Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948

• Het sterke en moderne Israëlische leger verplettert in 6 dagen Egypte, Jordanië, Syrië, Irak en Libanon.
  

• Israël veroverden heel Palestina, de Gazastrook (van Egypte), Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem (van Jordanië) en de Golan (van Syrië).

Geweld als oplossing? (2)

• De Hamas: terroristische organisatie.

• Doelen: de vernietiging van de staat Israël, verdrijving van de Israëli's en redding van de Palestijnen (eigen Palestijnse staat).

Dit kan volgens de HAMAS alleen 

met geweld worden bereikt: 

aanslagen, gijzelingen en kapingen

Israëlische Westoeverbarrière

De Israëlische Muur is een door Israël vanaf 2002 gebouwde constructie van bijna 10 meter hoge betonnen muren, torens en controleposten, wegen, hekken, prikkeldraad en greppels van circa 620–760 km lang.

Waarom grijpt de VN in?

• De Koude Oorlog (1945-1991): Israël werd gesteund door de Verenigde Staten en andere westerse landen. De Sovjet-Unie steunde Egypte en Syrië. Oorlog in het Midden-Oosten kon de Koude Oorlog een échte oorlog worden, waarbij mogelijk atoomwapens werden ingezet.

• Olieboycot (1973): Arabische olielanden steunden Egypte en Syrië door veel minder en veel duurdere aardolie uit te voeren naar westerse landen. Landen die Israël actief ondersteunden, zoals de VS en Nederland, kregen zelfs helemaal geen aardolie meer.

Leerdoel antwoorden

3. Hoe werden India en Pakistan onafhankelijk?

4. Hoe is de staat Israël ontstaan?

Filmpje