Ethiek - 5. Deontologie Kant

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Ethische stromingen

Gevolgentiek

(Consequentialisme)

- Utilisme

Bentham, Mill, Singer

- Epicurisme

Epicurus

Plichtethiek

(Intentie)

- Deontologie

Kant

Deugdethiek

(Karaktervorming)

Aristoteles

Plato

Augustinus

Thomas

Zorgethiek

(Medemenselijkheid)

Gilligan

Tronto

Wat zou a. Epicurus, b. Bentham en c. Mill doen?

Of, eigenlijk, welke overweging(en) zouden zij maken?

Stel je voor...

... je legt jezelf de volgende regel op:

Handel zo, dat je de mensheid steeds ook altijd tegelijkertijd als waardevol op zichzelf beschouwt en nooit alleen als middel.

Wat zou je dan doen?

0

Immanuel Kant

1724 - 1804

Deontologie - plichtethiek

Vanuit de intentie

Categorisch imperatief

Wat weten we nog van het utilitarisme?

Kants reactie op utilisme

• Geen invloed op de gevolgen van een handeling

• Niet laten leiden door verlangens en emoties

• Vrijheid en geluk door de (goede) wil en autonomie
  

Kants deontologie

• De intentie van een handeling moet bepalend zijn

• We hebben alleen invloed op de wil/intentie

• Het gebruik van onze rede zorgt voor een goede wil

• Autonomie zorgt voor vrijheid en geluk
  

De categorische imperatief

• Als we onze wil volgens de rede laten bepalen, dan volgt daaruit dat we volstrekt logisch moeten handelen.

• Kant formuleerde hiertoe de categorische imperatief.
  

De categorische imperatief

1. Handel slechts volgens die maxime, waarvan je redelijkerwijze kunt willen dat zij tot universele wet wordt.
2. Handel zo, dat je de mensheid steeds ook altijd tegelijkertijd als doel-op-zich beschouwt, nooit alleen als middel.

Wat bedoelt Kant precies met een tegenspraak (contradictie)?

Als jouw geuniversaliseerde wetmatige maxime intern logisch in tegenspraak is.

Wat bedoelt Kant precies met een contradictie?

Voorbeeld: je houdt je niet aan een belofte (maxime)

--> in een wereld waarin niemand zich aan beloftes houdt (algemene wet) zijn beloftes überhaupt niet meer mogelijk!

--> daarom kun je deze maxime "niet willen"

Is het moreel verantwoord als je uit bent op een one-night-stand volgens de categorische imperatief?

1. Ja
2. Nee
3. Ik weet het niet
4. Ik hoop het

Bedenk een voorbeeld van hoe mensen in de wereld gebruikt worden alleen als middel en niet als een doel-op-zichzelf?

Waarom is liegen een tegenstelling (contradictie) volgens Kant?

Deontologie

Hoe lastig vind je Kants deontologie?
1: helemaal niet lastig - 5: heel lastig

05

Kies de 2 juiste antwoorden! Het utilitarisme is een vorm van...

1. intentionalisme
2. consequentialisme
3. deugdethiek
4. gevolgenethiek

Kies het juiste antwoord. Kants plichtsethiek is een vorm van...

1. intentionalisme
2. consequentialisme
3. deugdethiek
4. gevolgenethiek

A1. Wat is volgens Kant de eerste formulering van het categorisch imperatief, en hoe kun je deze uitleggen?

A2. Wat houdt de tweede formulering van het categorisch imperatief in, en wat betekent het om mensen niet als middel maar als doel te behandelen?

A3. Welke kritiek heeft Kant op het utilisme, en waarom vindt hij dat het niet geschikt is als basis voor moraal?

B1. Een leerling overweegt om te spieken tijdens een toets. Hoe zou Kant, met behulp van de eerste formulering van het categorisch imperatief, beoordelen of dit moreel juist is?

B2. Stel dat je moet beslissen of je een leugen vertelt om iemand te beschermen. Hoe zou Kant met de tweede formulering van het categorisch imperatief deze situatie beoordelen?

C1. In hoeverre kan Kants deontologie een oplossing bieden voor morele dilemma’s die ontstaan door botsende plichten? Denk bijvoorbeeld aan situaties waarin je eerlijkheid moet afwegen tegen zorg voor anderen.