Het gouden ei les 5: fictie, realisme, genres, mening, argumenten, thema, motieven, moraal

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Fictie: toegepast op 'het gouden ei'
Les 5
HAVO/VWO 3

Lezen

Leerdoelen

• Aan het eind van deze les...
• ... ken je een aantal literaire begrippen die te maken hebben met het thema, motieven, moraal, realisme, (non-)fictie, mening, argumenten en genres. 

• ... heb je hoofdstuk 3 van Het gouden ei gelezen. Hierbij heb je de begrippen die je tot nu toe hebt geleerd (inclusief die van deze les) verwerkt in de opdrachten. 
  

Voor de vakantie...

• ... heb je de begrippen die je tot nu toe hebt geleerd toegepast op hoofdstuk 1 en 2 van Het gouden ei.
  
• Heb je een opsporing verzocht video gemaakt.

Thema & Motieven

• Thema: verhalen gaan ergens over. Ze hebben een diepere bedoeling.  In één verhaal kunnen meerdere thema's voorkomen. In Harry Potter is het thema bijvoorbeeld tovenarij,  vriendschap en vooroordelen (dreuzels/halfbloedjes)..
  

• Verhaalmotieven: worden ook wel bouwstenen van een tekst genoemd. Het zijn verhaalonderdelen zoals: situaties, locaties, voorwerpen, uitspraken, gedachten en relaties. Bijvoorbeeld de naam 'Voldemort' en de uitspraak 'halfbloedjes'  in Harry Potter.

• Leidmotief: woorden, zinnen of concrete voorwerpen die vaker (letterlijk) terugkomen in een verhaal en de lezer een bepaalde kant opsturen. Bijvoorbeeld de toverstaf van Harry Potter. Iedere keer dat hij een toverstaf pakt, weet je dat hij gaat heksen/toveren.

Welke thema's zijn van toepassing op het gouden ei?

1. Liefde en dood
2. Vakantie en moord
3. Romantiek en actie
4. Woede en verderf

Wat zou een (leid)motief kunnen zijn in het gouden ei?

1. Tankstation
2. Gouden ei
3. Auto
4. gevoelens

Moraal

• Moraal van een verhaal
• Een moraal is een wijze les. 
• De schrijver wil iets zeggen over wat goed of fout is en hoe mensen zouden moeten leven of met een situatie zouden moeten omgaan.
• Het verhaal van Harry potter leert de lezers bijvoorbeeld om geen oordeel te vellen en open te staan voor anderen. 

Fictie & non-fictie

• Non-fictie -> verhalen over de werkelijkheid, met feiten over (echte) mensen en (echte) gebeurtenissen. De schrijver heeft het niet bedacht/verzonnen. Het is echt gebeurd.
• Bijvoorbeeld: een krantenbericht, een biografie (boek over een bekendheid zoals Johan Cruijff) of het geeft informatie, zoals een schoolboek.

• Fictie -> verzonnen verhalen over gebeurtenissen en mensen, die bedacht zijn door de schrijver.
• Bijvoorbeeld: een leesboek, een stripverhaal, een film, gedicht.
  

Realistisch & Niet-realistisch

• Realisme -> In hoeverre kan een verzonnen verhaal wel of niet echt gebeuren? 

• Realistisch -> Een schrijver verzint mensen en gebeurtenissen die erg lijken op de werkelijkheid, die echt zouden kunnen gebeuren.

• Niet-realistisch / onrealistisch -> Een schrijver verzint een verhaal met mensen en gebeurtenissen, die in werkelijkheid niet kunnen gebeuren.
  

Realistisch & Niet-realistisch

• Realismelijn -> Elk verhaal kun je ergens plaatsen op de realismelijn:
• Heel realistisch – een beetje realistisch – niet-realistisch

• Hoe realistisch is een verhaal? -> Hoe realistisch een verhaal is, wordt bepaald door de beschrijving van: tijd, omgeving, personages, gesprekken, gedachten, problemen, bezigheden, gebeurtenissen, de afloop.
  

Mening & Argumenten

• Beoordelingswoorden -> Je mening geef je door beoordelingswoorden te noemen.
• (spannend, mooi, verdrietig, interessant, verrassend, saai, etc.)

• Argumenten -> Je beoordelingswoorden onderbouw je met argumenten. Je legt hiermee uit waarom je het boek spannend, interessant of anders vond. Je kunt hierbij ook nog verwijzen naar een fragment uit het boek om je argumenten extra te ondersteunen.
  

Mening & Argumenten

• Emotieve argumenten: je gebruikt beoordelingswoorden die aangeven wat een verhaal met je doet (emotie). 
• Bijvoorbeeld: maakt me vrolijk - spannend - vol vaart - ontroerend - beklemmend)

• Realistische argumenten: je gebruikt beoordelingswoorden die aangeven in hoeverre jij een verhaal realistisch vindt. 
• Bijvoorbeeld: geloofwaardig - herkenbaar - bedacht - origineel. 

• Morele argumenten: je gebruikt beoordelingswoorden die iets zeggen over de keuzes die de personages maken of over de boodschap die de schrijver wil uitdragen. 
• Bijvoorbeeld: goed voorbeeld - keur ik af - asociaal - rechtvaardig - betrokken.
  

Aan de slag!

• Bekijk de Genres op de volgende pagina's. Welk genre past bij het gouden ei?
  
• Een genre is een categorie waaronder een literair stuk (boek) of bijvoorbeeld een film valt.
  
• Beantwoord daarna de vragen.

Detective

Een verhaal waarin een speurder probeert te achterhalen wie een misdrijf heeft gepleegd.

Thriller

Een spannend verhaal waarin de hoofdpersoon in een levensbedreigende situatie terechtkomt. 

Fantasy

Een verhaal met fantasiewezens in een fantasiewereld.

Science fiction

Een toekomstverhaal (vaak in de ruimte/ruimtevaart of nieuwe technieken).

Dystopische roman

Een verhaal over een wereld die door rampen of dictatuur bijna niet meer leefbaar is.

- toekomst

- dystopie vs. utopie

Ontwikkelingsroman

Een verhaal over het volwassen worden van een (jonge) hoofdpersoon.

- coming on age

Psychologische roman

Een verhaal waarin de nadruk ligt op de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon (meer dan op de gebeurtenissen).

Reisverhaal

Een verhaal waarin een verslag wordt gegeven van een reis

(vaak non-fictie).

Avonturenroman

In een avonturenroman speelt 'een held' de hoofdrol. Er gebeuren allerlei spannende dingen en daar gaat het om in dit boek.

Historische roman

Een verhaal waarin een belangrijke gebeurtenis (of gebeurtenissen) een belangrijke rol spelen.

Oorlogsroman

Een verhaal dat zich afspeelt in een oorlog (voornamelijk Tweede Wereldoorlog).

Geëngageerde roman

Een verhaal waarin eigentijdse problemen in onze samenleving aan bod komen.

Andere culturen

Boeken over onbekende landen, volken of streken. Je maakt kennis met mensen die op een totaal andere manier leven.

Volksverhalen

• Sprookje
• Mythe: verhalen die antwoord geven op de raadsels van het leven (Griekse mythe)
• Sage: verhalen over dappere helden uit oude tijden
• Legende: godsdienstig verhaal rond Christus, Maria of andere heilige figuren (Efteling)

Aan de slag!

• Lees nu hoofdstuk 3 van het gouden ei en maak daarna de opdrachten.
• Nog niet bij hoofdstuk 3? Ga dan eerst lezen.
• Vul je onzin in, dan krijg je van mij een onzinopdracht en mag je het goede antwoord 25 keer herhalen op een blaadje. 
• Ik wil dus geen antwoorden zien als: 'ik weet het niet' en 'daar ben ik nog niet.' Zorg ervoor dat je je antwoord onderbouwd met argumenten, zie theorie.

• Je hebt de hele les, plus alle vragen, af voor de volgende les, anders volgt een schrijfopdracht.

Noem drie beoordelingswoorden, leg ook uit waarom dit beoordelingswoorden zijn.

Wat zijn emotie argumenten?

Wat is er met Saskia gebeurd? Is je mening veranderd t.o.v. de vorige keer?

Wat weet je van Raymond Lemorne?

Wat vind je van Raymond Lemorne?

Zouden Rex en Lemorne iets met elkaar te maken kunnen hebben? Waarom wel/niet?

Wat vind je tot nu toe van het verhaal? Waarom?

Wat vind je mooi aan het verhaal tot nu toe? Leg uit.

Wat vind je saai aan het verhaal tot nu toe? Leg uit.

Welke vragen roept deel 3 bij je op?

Wat is het thema('s) van Het gouden ei?

Wat zou een motief kunnen zijn in Het gouden ei?

Raymond Lemorne heeft Saskia ontvoerd. Noteer stapsgewijs hoe hij tot die ontvoering komt. Geef bij elke stap aan:
A. hoe deze stap (min of meer) logisch voortkomt uit Lemornes gedachtegang.
B. of je vindt dat deze stap (min of meer) logisch voortkomt vanuit je eigen gedachtegang.

Kun jij je inleven in Lermone? Waarom wel/niet?