2.5/2,5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Thema 2 Voeding en vertering

2.5 Gezonde voeding

Deze les

Uitleg 2.5

Lezen 2.5

Opdrachten maken

Leerdoelen

Je kunt met de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding geven

Je weet wat een gezond geweicht is en welke keuzen daaraan kunnen bijdragen

Je kunt mogelijke oorzaken en gevolgen van eetstoornissen noemen en enkele voorbeelden geven

HH

Zet de onderdelen van de spijsvertering in de goed volgorde.

mond

slokdarm

maag

12-vingerige darm

dunne darm

dikke darm

endeldarm

anus

De twaalfvingerige darm zit tussen de dunne en de dikke darm.

1. Juist
2. Onjuist

In de lever wordt gal gemaakt.

1. Juist
2. Onjuist

De maagportier sluit de slokdarm af van de maag.

1. waar
2. niet waar

Je ziet hier een afbeelding van de spijsverteringsorganen. De naam van nummer 11 is ...

1. maag
2. lever
3. alvleesklier
4. galblaas

Je ziet hier een afbeelding van de spijsverteringsorganen. De naam van nummer 06 is ...

1. dunne darm
2. twaalfvingerige darm
3. endeldarm
4. dikke darm

Een functie van darmperistaltiek is het vermengen van voedsel met verteringssappen.

1. Juist
2. Onjuist

Welk verteringssap zorgt voor het emulgeren van vetten?

1. Alvleessap
2. Darmsap
3. Gal
4. Maagsap

In welk deel van het darmkanaal komen darmplooien en darmvlokken voor?

1. Dunne darm
2. Endeldarm
3. Slokdarm
4. Twaalfvingerige darm

Inleiding

Goede voeding is nodig voor een goede gezondheid.

Je lichaam gebruikt je voeding als bouwstof, brandstof, reservestof en/of beschermende stof.

Al deze functies samen bepalen hoeveel en welke voeding je nodig hebt.

2.5 Gezonde voeding

Je eet en drinkt gezond als je van alle voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt.

De basis van gezonde voeding is gevarieerd eten (afwisseling).

Het Voedingscentrum geeft voorlichting over goed en gezond eten.
Een hulpmiddel is de Schijf van Vijf.

Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf bestaat uit 5 vakken met voedingsmiddelen die je dagelijks nodig hebt.

Elk vak staat voor een productgroep.

schijf van 5

1. groente en fruit

2. olie en vet

3. vlees,ei, vis, zuivel,noten,peulvruchten

4. brood, graanproducten, aardappelen

5. dranken

Schijf van Vijf

Elke productgroep heeft voordelen voor je gezondheid en levert een belangrijke voedingsstof:

- groen: vooral vitaminen

- geel: vooral vetten

- roze: vooral eiwitten

- oranje: vooral koolhydraten

- blauw: vooral water

Schijf van Vijf

Maar de producten in de vakken leveren ook andere voedingsstoffen.

Zo zitten in vetten ook vitaminen.

Voedingsvezels vind je vooral in de vakken groen en oranje.

Mineralen komen in alle vakken voor.

Niet te veel en niet te vaak

In de Schijf van Vijf staan geen producten met te veel zout, te veel suiker, te veel verzadigd vet of te weinig vezel. 

Je kunt hier prima af en toe iets van nemen, maar niet te veel en niet te vaak.

2.5 Gezonde voeding

Als je elke dag uit elk vak iets eet, krijg je voldoende voedingsstoffen binnen.

Uit de grote vakken moet je meer eten dan uit de kleine vakken.

2.5 Gezonde voeding

Een groot deel van je voedsel gebruik je als brandstof.

Brandstof geeft je lichaam energie.

De hoeveelheid energie in voedsel wordt aangegeven met kilojoule (kJ).

Een andere eenheid voor energie in voedsel is kilocalorie (kcal).

Je kunt de eenheden naar elkaar omrekenen.

2.5 Gezonde voeding

Hoeveel energie je nodig hebt, verschilt van persoon tot persoon. Het hangt onder andere af van je:

• - geslacht (jongens hebben meer energie nodig dan meisjes)
• - lichaamsgrootte
• - lichamelijke inspanning
• - leeftijd (jongeren meer energie nodig dan ouderen)

2.5 Gezonde voeding

Wat je eet en hoeveel je eet, heeft invloed op je gewicht.

Meestal geldt: je gewicht blijft gelijk als je evenveel energie opneemt als je verbruikt.

Eet je meer dan je nodig hebt, dan wordt een deel van de voedingsstoffen opgeslagen als reservestof. Meestal is dat vet.

2.5 Gezonde voeding

Eet je minder dan je nodig hebt, dan ga je reservestoffen gebruiken als brandstof voor energie. Dan val je af.

Maar je gewicht heeft ook te maken met erfelijke eigenschappen:

- de een heeft een zwaardere bouw dan een ander

- de stofwisseling kan verschillen

- de dikte van de onderhuidse vetlaag verschilt van persoon tot persoon

2.5 Gezonde voeding

Bij overgewicht of obesitas (ernstig overgewicht) is er teveel vet in het lichaam opgeslagen.

Mensen met overgewicht hebben meer kans op hart- en vaatziekten en diabetes (suikerziekte).

Overgewicht is ook slecht voor de gewrichten.

2.5 Gezonde voeding

Een te laag lichaamsgewicht noem je ondergewicht.

Hierbij kan er een tekort aan voedingsstoffen ontstaan.

Iemand met ondergewicht kan sneller ziek worden en is sneller moe en lusteloos.

Er is een grotere kans op botbreuken.

overgewicht

ondergewicht 

eetstoornis

Eetstoornis

Mensen met een eetstoornis zijn in hun hoofd de hele dag bezig met eten en drinken. Ze maken zich zorgen over de invloed van eten en drinken op hun lichaam.

Er zijn verschillende eetstoornissen, onder andere:

- anorexia nervosa

- boulimia nervosa

- eetbuistoornis

Oorzaken van eetstoornissen kunnen zijn:

- beïnvloed worden door je cultuur of de media

- ontevreden zijn over jezelf of je uiterlijk (negatief zelfbeeld)

- nare gebeurtenissen in je leven

- angst om de controle te verliezen

- faalangst of perfectionisme

Oorzaken van eetstoornissen kunnen zijn:

- beïnvloed worden door je cultuur of de media

- ontevreden zijn over jezelf of je uiterlijk (negatief zelfbeeld)

- nare gebeurtenissen in je leven

- angst om de controle te verliezen

- faalangst of perfectionisme

VRAGEN??

1. 2 klontjes suiker
2. 10 klontjes suiker
3. 8 klontjes suiker
4. 5 klontjes suiker

1. 0,5 klontjes suiker
2. 1,5 klontjes suiker
3. 2 klontjes suiker
4. 2,5 klontjes suiker

Wat is de schijf van 5?

1. Alles wat je iedere dag eet
2. De top 5 gezondste producten
3. Een schijf met gezonde voedingsmiddelen
4. Vijf producten met veel vitamines

Welk van de onderstaande vakken is het grootst in de schijf van vijf?

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Groente/fruit
4. Vocht

Wat hoort waar in de schijf van vijf?

Aan de slag

Kader= 2.4 en 

2.5 opdr 1 tm 8 (5 overslaan)

basis= 2.5 opdr 1,3,5,6