begrijpend lezen les 2: leesstrategieën, onderwerp/deelonderwerp/alinea

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

 Begrijpend lezen 2

Lezen

10 minuten

Deze les gaan we...

...tekstsoorten en tekstdoelen herhalen

....de verschillende leesstrategieën ontdekken

....onderwerp van een tekst bepalen

vorige les heb je geleerd...

• Welke doelen een tekst heeft (volgende slide)
• De soorten teksten die daarbij horen.
  
• Voor welk publiek een tekst is geschreven.
  

vorige les heb je geleerd...

TekstDOEL	TekstSOORT
Informeren	Uiteenzetting
Opiniëren	Beschouwing
Overtuigen	Betoog
Activeren	bijv. reclametekst, folder, poster
Amuseren	bijv. gedicht, strip, jeugdboek

Leer dit rijtje (in de vakantie) uit je hoofd

informeren

Tekstdoelen

opiniëren

overtuigen

amuseren

activeren

 Je wordt aangespoord iets te doen

Je wordt overgehaald om iets te doen

De schrijver geeft een mening om de lezer over te halen

Je hoort de argumenten van de schrijver

De lezer een mening laten vormen of na laten denken.

Je ziet verschillende kanten van het onderwerp

De lezer krijgt alleen informatie

Je komt iets nieuws te weten

 De lezer wordt vermaakt

Publiek

Een schrijver moet inschatten wat zijn lezerspubliek wil weten. Bijvoorbeeld voor wie schrijf ik:

- Breed: Alle jongeren op middelbare scholen

- Smaller: Eerstejaarsstudenten Technische Natuurkunde

- Specifiek: De mentor van klas V5A

Voor welk publiek is een tekst geschreven

Publieksgerichtheid

Inhoud

• Inhoud
• Onderwerp
• Taalgebruik
• Lay-out
• Plaats van publicatie

Publieksgerichtheid

Onderwerp:

Onderbouw gala

Pensioenen

• Inhoud
• Onderwerp
• Taalgebruik
• Lay-out
• Plaats van publicatie

Publieksgerichtheid

• Inhoud
• Onderwerp
• Taalgebruik
• Lay-out
• Plaats van publicatie

Aan het einde van de les...

• kun je door middel van (d.m.v.) oriënterend lezen het onderwerp van een tekst bepalen

• weet je wat een alinea is

• kan je passende tussenkopjes bedenken

• weet je wat een deelonderwerp is.

Leesstrategieën/ Leesmanieren

- Zoekend lezen

- Oriënterend lezen

- Globaal lezen

- Grondig en intensief lezen

- Studerend lezen

- Kritisch lezen

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                                              

Zoekend lezen                                 Informatie opzoeken

Je gebruikt:

inhoudsopgave, register, trefwoorden

Voorbeeld > woordenboek

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie / manier                       Leesdoel                                                                                 

Oriënterend lezen                       Eerste indruk krijgen van een tekst

Je gebruikt:

Titel, eerste paar zinnen(inleiding), tussenkopjes, laatste zinnen, anders gedrukte woorden, illustratie en bronvermelding.

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                                             

Globaal lezen                                    Ontdekken waar een tekst over gaat

Je gebruikt:

De eerste en laatste zinnen van elke alinea. De kernzinnen van alle alinea's in de kernzin staat meestal de hoofdzaak van de alinea.

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                                              

Grondig en intensief lezen         Tekst helemaal begrijpen

Je gebruikt:

Aandachtig hele tekst lezen, zin voor zin. Tekst echt begrijpen. 

Het onderwerp van de hele tekst? Deelonderwerpen van elke alinea? Wat wil de tekst duidelijk maken? Welke zinnen zijn moeilijk (die lees je nog een keer). Zoeken naar de betekenis van de woorden die je nog niet kent.

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                                              

Studerend lezen                             Tekst leren

Je gebruikt: 

Intensief lezen met als extra doel: onthouden wat je hebt gelezen. Belangrijke zaken onderstrepen en/of aantekeningen bij maken. 

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                   

Kritisch lezen                                   Tekst beoordelen; Klopt het? Compleet?

Je gebruikt:

Logisch nadenken en erachter komen of de informatie allemaal klopt. Dus andere teksten gebruiken om te vergelijken. 

Leesstrategieën/ Leesmanieren

Strategie                                             Leesdoel                                                                              

-  Zoekend lezen                              Informatie opzoeken

- Oriënterend lezen                        Eerste indruk krijgen

- Globaal lezen                                  Hoofdzaken eruit halen

- Grondig en intensief lezen       Helemaal begrijpen

- Studerend lezen                            Leren

- Kritisch lezen                                  Beoordelen: waar/compleet

ONDERWERP

• Een tekst of een verhaal gaat ergens over
• Dit noem je het onderwerp van een tekst en wordt in

       1 of enkele woorden opgeschreven.

• Lees de tekst eerst oriënterend en stel dan de vraag:

       

Waarover gaat de hele tekst?

DEELONDERWERPEN

• In een tekst kunnen verschillende dingen over het 

       onderwerp gezegd worden.

• Deze kleinere aspecten van het onderwerp zijn 

       deelonderwerpen.

• Meestal wordt er in één alinea één deelonderwerp behandeld.

Voorbeeld: Onderwerp en deelonderwerp   

• Tekst over wintersport.
• Onderwerp: Wintersport
• Deelonderwerpen: wintersportgebieden, sneeuwconditie, kosten, drukte tijdens schoolvakanties

Alinea's

• Een tekst is meestal verdeeld in meerdere stukjes. 
• Dit noemen we...
• alinea's.
  

Alinea's

• Een alinea bestaat uit meerdere zinnen die allemaal over hetzelfde onderwerp gaan.
  

Aan de slag!

Open LessonUp les 2.

maak slide 25 t/m 30.

Wat zijn voorbeelden van tekstDOELEN?

1. artikel, tijdschrift, krant
2. informeren, opiniëren, activeren, overtuigen
3. informerende tekst, activerende tekst, amuserende tekst
4. krant, tv, social media

Als het gaat om tekstdoelen,
van wie is het dan het doel?

1. de docent Nederlands
2. de schrijver van de tekst
3. de lezer van de tekst
4. schrijver én lezer

De schrijver heeft een doel met de tekst. 

Natuurlijk zoekt een lezer ook naar teksten met een bepaald doel. 

Een journalist schrijft met een ander doel dan 

een copywriter van een reclamebureau.

Als je een betoog moet schrijven, schrijf je een

andere tekst dan als je een informerende tekst moet schrijven.

De schrijver heeft een doel met haar/zijn tekst. 

Natuurlijk zoekt een lezer ook naar teksten met een bepaald doel. 

Als je even wilt ontspannen, pak je misschien een stripboek, als je iets lekker wilt koken, zoek je een recept.

Waarom is het goed om tekstdoelen
te kunnen herkennen?

1. zo weet je wat de schrijver wil bereiken
2. om er meer van te kunnen begrijpen en te leren
3. dan word je niet te snel overtuigd of overgehaald
4. om teksten te beoordelen en er kritisch naar te kijken

Tekstsoorten

Doel van een reclametekst

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Je iets leren

Tekstsoorten

Doel van een krantenbericht

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Amuseren

Welke 2 tekstvormen horen bij activeren?

1. advertentie
2. nieuwsbericht
3. klachtenbrief in krant
4. poster

Welke tekstvormen horen bij een uiteenzettende tekst?

1. reclame, nieuwsbericht in de krant, handleiding
2. gedicht, schoolboekentekst, recept
3. recept, handleiding, schoolboekentekst
4. handleiding, gedicht, recept

Welke tekstvormen kunnen horen bij het tekstdoel ' overtuigen'. Kies de twee juiste antwoorden.

1. ingezonden brief
2. nieuwsbericht
3. recensie
4. roman

Huiswerk!

• Download het boek Op Niveau 1V (dus niet 1H/V)
• Lees tekst 6 -11  (voor deze les ook uitgeprint)
• Maak de opdrachten in je schrift.

• Geen boek? Geen probleem! I GOT YOU!
• Link naar boek: https://tinyurl.com/awaw5jyd