Wondzorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Wondzorg

(introductie)

Verpleegtechnisch

handelen

Risicovolle handeling

Lesdoelen

Kennismaken met wondzorg

Indeling wonden en fasering wondgenezing

Belang van observeren bij wonden

Diverse modellen wondzorg 

Definitie wond

"Een wond is een verbreking van de continuïteit van weefsel veroorzaakt door een trauma of een pathologische aandoening"

Huid

voorbeeld van ernstige wond

 Na vuurwerk ongeval

Zwarte, perkamentachtige of witgele huid er is geen pijn maar dit maakt de verbranding niet minder erg 

Tweede- en derdegraads brandwonden en kapotte brandwonden moeten altijd door een arts behandeld worden.

Indeling wonden kan op verschillende manieren... bv

naar oorzaak

naar kleur

naar genezingsfase

 indeling naar oorzaken - 1

Acute wonden (traumatisch of chirurgisch)

Complexe wonden 

Overig

Indeling naar oorzaken - 2

mechanische wonden

chemische wonden

thermische wonden

elektriciteitswonden

stralingswonden

circulatiestoorniswonden

oncologische wonden

infectiewonden

Wonden met intacte of kapotte huid

Open wonden

Gesloten wonden

Indeling naar behandelingsopties

Rode wond

Gele wond

Zwarte wond

Om te observeren en structuur aan te brengen in je wondbehandeling kun je een wondclassificatiesysteem gebruiken

Wondgenezing

Het lichaam wil van nature de wond sluiten

Een wond geneest in drie fasen:

1. reactiefase
   
2. regeneratiefase
   
3. rijpingsfase
   

Wondgenezing in fasen

Reactiefase: huid reageert op verwonding, uitbreiding wordt voorkomen, bloed stolt (fibrinedraden). Ontstekingsreactie

Regeneratiefase: onderliggende huid groeit dicht.

Rijpingsfase: opperhuid gaat er weer uitzien als voorheen.

Reactiefase

Uitbreiding van verwonding voorkomen

(hemostase = bloedstolling)

Ontstekingsverschijnselen in de wondomgeving.

Bloedstelping in beeld

Ontstekingsreactie.

- roodheid

- warmte

- Pijn 

- Zwelling 

Deze ontstekingsreactie reinigt de wond. Dode cellen en ziektekiemen worden opgeruimd voordat het genezingsproces kan beginnen!

1. Nieuwe bloedvaatjes groeien in de wond (granulatie) (de wond ziet er rood en korrelig uit).
2. Hierdoor kunnen zuurstof en voedingsstoffen worden           aangevoerd die zorgen voor verdere wondgenezing.
3. De wondranden trekken  naar elkaar toe.
4. De wond zal uiteindelijk sluiten (regeneratie van epitheel)

Er zijn dus: nieuwe bloedvaatjes & een dun laagje huid gevormd.

Regeneratiefase

Verloren lederhuid wordt vervangen door nieuw weefsel en de wond wordt gesloten. 

proliferatiefase

Epitheel of dekweefsel [1] is weefsel dat bij mensen en dieren de bekleding vormt van het lichaamsoppervlak, bloedvaten en de verschillende lichaamsholten. 

Rijpingsfase (maturatiefase / remodelleringsfase)

Granulatieweefsel heeft de dermis vervangen

Rijpt uit tot een dun, soepel en wit bindweefsellitteken

Eerst ontstaat een zacht litteken

vervolgens wordt het litteken rood en hard

Aan het eind van deze fase is er een wit en soepel litteken.

De dermis, het corium of de lederhuid is een laag bindweefsel die onder het epitheel van de huid ligt. De onderste lagen van de dermis zijn rijk aan vooral collagene vezels

Wondgenezing

Primair	Secundair
Wondgenezing zonder complicaties	Wondgenezing met complicaties
VB: na operatie of schaafwond	VB: door vaatproblemen of hygiëne.

Typen wondgenezing

Primaire wondgenezing	Secundaire wondgenezing
Kleine wonden (de wondranden dicht bij elkaar)	Grote wonden (de wondranden ver uit elkaar)
Snelle genezing	Langzamere genezing
Lichte ontstekingsreactie, klein litteken	Grotere ontstekingsreactie, groter litteken, meer kans op infectie
Geen wondcontractie	Wondcontractie

Typen wondgenezing

Fases van wondgenezing

Niet alle wonden genezen even snel. Als een wond goed geneest, noemen we dat ongestoorde of primaire wondgenezing. Maar soms sluit een (chirurgische) wond niet direct. Bijvoorbeeld doordat deze wondvocht produceert, geïnfecteerd is of de huid te erg is beschadigd. Dit heet vertraagde of secundaire wondgenezing.

Wondclassificatiesystemen

Worden gebruikt om structuur aan te brengen in  wondbehandeling:

• TIME model
• WCS model

TIME - model

Indeling naar vier factoren die wondgenezing kunnen beinvloeden:

T = Tissue (weefsel); wat is de kleur?

I = Infectie; is er sprake van een infectie?

M = Moisture (vocht); produceert de wond veel vocht?

E = Edge (wondranden); wat is de toestand van de rand?

Met als doel: het creëren van een  gezonde wond, zonder dood weefsel en ziekteverwekkende bacteriën, met weinig wondvocht en een goede doorbloeding.

WCS: Woundcare Consultant Society

Is een hulpmiddel bij het bepalen van het doel van de lokale wondbehandeling en van het juiste wondbehandelingsproduct.

* Kleur van de wond

* Mate van wondvocht

* Aanwezigheid van infecties

* Aspecten van de wondrand

Je kunt het WCS-model niet toepassen bij brandwonden en wonden die het gevolg zijn van kanker (oncologische wonden)

Je kunt het WCS-model niet toepassen bij brandwonden en wonden die het gevolg zijn van kanker (oncologische wonden)

Met behulp van de classificatie van de WCS (Woundcare Consultancy Society) kun je wonden indelen op basis van kleur.

link naar WCS classificatiemodel 2018

https://www.wcs.nl/wp-content/uploads/Classificatiemodel_2018.pdf

Rode wonden verzorgen

Aandachtspunt bij wondzorg van de rode wond:

- het tere weefsel beschermen

- vochtige wondmilieu bevordern

- (bedekkend verband mag niet aan de wondbodem kleven!)

Het doel van de wondbehandeling bij een rode wond is:

Creëren van een vochtig wondmilieu.

Beschermen en stimuleren van de groei van granulatieweefsel en nieuwe huid

Gele wonden verzorgen

Aandachtspunt bij wondzorg van de gele wond:

- Pus, débris en overtollig wondvocht verwijderen

- Het absorberend verband moet contact maken met de wondbodem zodat pus en overtollig vocht kunnen worden verwijderd

Het doel van de wondbehandeling bij een gele wond is:

- Creëren van een vochtig wondmilieu

- reinigen van de wond

 debris (geel beslag)

Soorten gele wonden

Gele wonden kunnen worden ingedeeld in:

- diepe wonden

- oppervlakkigere wonden

- ondiepe wonden met exsudaat

exsudaat = wondvocht 

Zwarte wonden verzorgen

Wat te doen bij een zwarte wond?

Een schone wond zonder débris is nodig om de vorming van gezond granulatieweefsel bevorderen

- Autolyse

- Débridement (wondtoilet)

Het doel van de wondbehandeling bij een zwarte wond is:

Het verwijderen van necrose (dood weefsel)

Debridement

Debridement is het verwijderen van necrotisch (dood) weefsel, fibrineus beslag en ander wonddebris, dat de genezing van de wond tegengaat. Een schone wond zonder debris is nodig om de vorming van gezond granulatiete bevorderen. Om een goed debridement uit te voeren zijn er verschillende niet-gezond weefsel. Hoewel de zelfreinigende werking van wonden zeer aantrekkelijk lijkt is het nadeel dat het proces traag kan werken. Daarnaast is vaak een vervelend macererend effect aanwezig op de wondranden zodat autolyse gestaakt moet worden. Een ander niet ondenkbaar gevaar is het ontstaan van levensbedreigende infecties onder het verband. technieken die gebruikt kunnen worden.

Autolytisch debridement

Bij autolytisch debridement wordt gebruik gemaakt van lichaamseigen enzymen en wondvocht. De wond wordt verbonden met een occlusief of semi-occlusief verband. De wond wordt hierdoor vochtig, zachter waardoor necrose uiteindelijk kan verweken. Hierdoor ontstaat een scheiding tussen gezond en

Decubitus is een ‘plaatselijke schade aan de huid en/of onderliggend weefsel ten gevolge van druk of druk in combinatie met schuifkrachten'. 

niet wegdrukbare roodheid 

blaarvorming en ontvelling 

oppervlakkige decubitus 

diepe decubituswond

Graad 1

Graad 2 

Graad 3 

Graad 4 

Welke voedingsstof is het belangrijkste bij decubitus zorg

1. Koolhydraat
2. Vezels
3. Vet
4. Proteïne (eiwit)

Kunnen ouderen overlijden aan decubitus?

1. Waar
2. Niet waar

hoe noemt men in de volksmond
decubitus

1. Gapende wond
2. Doorligplek
3. Necrotische wond
4. Ulcus cruris

Oorzaken van decubitus zijn

1. Lang zittende houding
2. Lang liggende houding
3. Beschadigingen door sieraden,kruimels in bed
4. A, B en C zijn goed

Neussondes kunnen decubitus veroorzaken

1. Juist
2. Onjuist

Wat is géén risicofactoren voor het krijgen van decubitus

1. Ondervoeding
2. Ouderdom
3. Diabetes
4. Astma

Pijnstilling vergroot de kans op decubitus

1. Waar
2. Niet waar

Hoeveel fases heeft decubitus?

1. 4
2. 6
3. 3
4. 8

Wat is dit voor wond?

1. Snijwond
2. Brandwond
3. Schaafwond
4. Schuifwond

Een voorbeeld van een rode wond is een schaafwond wond

1. Juist
2. Onjuist

Wat voor wond is dit?

1. Rode wond
2. Zwarte wond
3. Gele wond
4. Combinatie van alle 3

Verschillende soorten brandwonden

1. Eerstegraads brandwond
2. Tweedegraads brandwond
3. Derdegraads brandwond 

EHBO bij brandwonden

• Bel 112 bij grote tweede- of derdegraads brandwonden
• verwijder sierraden van het lichaamsdeel met de brandwonden
• koel de brandwonden met zacht stromend lauw water minimaal 10-20 minuten
• voorkom dat brandwonden aangeraakt worden
• bedek de brandwonden na het koelen met huishoudfolie of steriel gaas

welke wond is dit ?

wat is dit voor wond?

Help... een acute wond! Wat nu?

Bloeding stelpen?

Koelen?

Reinigen?

Ontsmetten?

Afdekken?