les 13 thema 5 hv1b (wo 22 feb)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom

Mobiel uitzetten en in de tas doen.

Rustig op je eigen plek gaan zitten.

Je laptop opstarten en inloggen bij lessonup.

Daarna je laptop omdraaien met het beeld naar mij.

Als de timer op 0 staat start de uitleg en zit je klaar.

Deze les

Terugblik doelen vorige week.   

Uitleg nieuwe doelen.   

Opdrachten maken.   

Afsluiten; wat heb je deze les geleerd? 

Welke vragen waren lastig?

B 5 + 8 zintuigen  Huiswerk gemaakt?

Welke vragen waren "lastig"?
We bespreken van B5 vraag 9 en van leren onderzoeken vraag 3 klassikaal.

B8 zou ik afgelopen vrijdag uitleggen, uitleg komt nu in de volgende les.

Problemen met de andere vragen 

Dan help ik je individueel tijdens het maken van de opdrachten.

Wat weet je nog?

Wat is een ethogram?

Wat is een protocol?

Wat is gedrag?

Wat is een observatie?

Wat is een interpretatie?

Waardoor wordt je gedrag bepaald?

De leerdoelen voor deze week.

-Je kunt benoemen wat terugkoppeling is en hiervan voorbeelden geven.

-Je kunt de werking van adrenaline, glucagon en insuline benoemen.

Voor vwo ook:

-Je kunt uitleggen dat hard geluid kan leiden tot gehoorschade.

-Alle leerdoelen van thema 5 van de afgelopen weken

-Je kunt benoemen wat terugkoppeling is en hiervan voorbeelden geven. 

Terugkoppeling: zorgen door "bijsturing" dat iets ongeveer dezelfde waarde blijft houden.

Denk maar aan de thermostaat bij een verwarming.

Bij biologie zien we dat bij regeling van het glucose gehalte in het bloed. 
Dat gaat met hormonen en niet via zenuwen.

 het hormoonstelsel

HORMONEN

Stofjes die worden gemaakt in een hormoonklier.
Ze worden afgegegeven aan het bloed.
Komen via het bloed langs alle organen maar werken alleen op de organen die daar gevoelig voor zijn.

Regelen langzame en langdurige processen.

Bijvoorbeeld: stofwisseling, voortplanting, groei en ontwikkeling 

Niet alle cellen reageren op alle hormonen

Eilandjes van Langerhans, liggen in de alvleesklier.

Maken twee hormonen.

Hormoon 1

Insuline

Hormoon 2

Glucagon

insuline

• Als je teveel glucose in je bloed hebt wordt insuline afgegeven. 
• Insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en lever. Dit wordt dan bewaard voor later.
  
• De hoeveelheid suiker (glucose) in je bloed is nu lager!

             glucose => glycogeen

glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordter glucagon afgegeven.
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van g;ycogeen weer glucose => suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Diabetes of suikerziekte

• Eilandjes van Langerhans produceren te weinig insuline
• Glucosegehalte blijft daardoor boven 0,1%
• Bij diabetes 1 verschrompelen de eilandjes van Langerhans, ze maken geen insuline meer. 
• Bij diabetes 2 werkt insuline niet meer goed (vroeger ouderdoms diabetes, nu ook steeds vaker bij jongeren met overgewicht).
  
• Insuline moet op andere manier in lichaam komen.

Adrenaline

• Ook adrenaline heeft invloed op de glucosegehalte in het bloed.
  

• Adrenaline wordt gemaakt in de bijnieren.
  

• Wanneer komt adrenaline vrij?
  

Bijnieren

• Maken het hormoon adrenaline.
• Adrenaline zet glycogeen om in glucose.
  
• Adrenaline is het enige hormoon met een snelle, kortdurende werking.
  

adrenaline

Ook wel stress en  vlucht of vecht hormoon genoemd.

• Meer suiker in je bloed. (Net als glucogon maar dan sneller)
• Je gaat ook sneller ademen, hart gaat sneller kloppen.
• Je bloedvaten in je spieren en hersenen verwijden zich.
• Organen die niet belangrijk zijn voor snelle reacties die worden geremd, bijvoorbeeld het verteringsstelsel.

Leerdoelen:

-Je kunt benoemen wat terugkoppeling is en hiervan voorbeelden geven.

-Je kunt de werking van adrenaline, glucagon en insuline benoemen.

-Alle leerdoelen van thema 5 van de afgelopen weken.

Voor vwo ook:

-Je kunt uitleggen dat hard geluid kan leiden tot gehoorschade.

Kun je bereiken door:

-Te lezen/bestuderen de tekst van basisstof 6, de samenhang en afsluiting.

-Te maken: B6 (5.6), de samenhang en de afsluiting.

-De antwoorden van de opdrachten serieus te controleren.   

-Je kennis van de leerdoelen te toetsen met de flitskaarten en de test je zelf.

-Vragen te stellen als iets nog niet duidelijk is; als je iets nog niet snapt.

     Na afloop nog een paar (9) vragen via lessonup.

Afsluiting.

Alles van thema 5 wat nog niet af is moet voor dinsdag 7 maart 20.00 uur af zijn.

Extra uitleg nodig?

Gebruik dan de volgende links en/of kijk de oude lessonup-lessen nog een keer.

Extra uitleg of verdieping

Herhaling/oefenen

Heel thema 5 (biologiepagina.nl)

Heel thema 5 oefeningen

Snapput

Nog meer snapput

Bio bits zenuwstelsel

Bio Bits: de Huid

Klokhuis: smaak

De huid, brandwonden

Bio Bits: smaak/proeven

Bio Bits: ruiken en proeven

Klokhuis: disco-oor

Mens en natuur: geluid

Het oog

Pupilreflex

Het oor

Verdieping

Adrenaline

Oorcheck

Gehoorbeschadiging

Er was eens; De huid

Er was een; het oor

Er was eens; het oog

Er was eens; De hersenen

Er was eens; De zenuwcellen

Hormonen

Gedrag bestuderen

Diabetes

Suikerziekte

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Waarom werkt een hormoon alleen op één orgaan terwijl het overal in het bloed is?

1. Alleen bepaalde organen zijn gevoelig voor het hormoon.
2. Omdat hormonen meestal niet ver van de hormoonklier werken.
3. Omdat hormonen niet bij alle organen kunnen komen.

Welk hormoon veroorzaakt de verandering van glucosegehalte tussen t1 en t2?

1. Insuline
2. Glucagon
3. Glycogeen
4. Adrenaline

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Als de glucoseconcentratie in je bloed te laag is, wordt....

1. minder glucagon afgegeven en minder insuline afgegeven
2. meer glucagon afgegeven en minder insuline afgegeven
3. minder glucagon afgegeven en meer insuline afgegeven
4. meer glucagon afgegeven en meer insuline afgegeven

Welke stoffen worden gemaakt in de Eilandjes van Langerhans die de bloedsuikerspiegel regelen?

1. Glycogeen en glucagon
2. Insuline en glycogeen
3. Insuline en glucagon
4. Insuline en glucose

Welke invloed heeft insuline op het glucosegehalte van het bloed?

1. door insuline daalt het glucosegehalte in het bloed
2. door insuline stijgt het glucosegehalte in het bloed

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Laatste vraag:
Als het glucosegehalte te laag wordt, gebruikt ons lichaam een reserve stof. hoe heet deze stof?

1. Glucose
2. Glucagon
3. Glycogeen
4. Adrenaline

In je agenda gezet wat je gaat of moet doen?

  

Pak dan je tas in en wacht nog even rustig op je eigen plek tot het tijd is.

Laat je plek netjes achter, schuif je stoel aan en vergeet je mobiel niet.