3.1 Machthebbers in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Wat betekent het om macht te hebben?

Wie heeft er in jullie ogen veel macht?

3.1 Machthebbers in Europa

Na deze les kan je....

-  beschrijven hoe de Franse koning het Franse gebied uitbreidde. 

- beschrijven hoe de Franse koning zijn binnenlandse macht vergrootte.

- beschrijven hoe de Engelse koning minder machtig werd. 

- beschrijven hoe Nederland werd bestuurd en

welke positie de stadhouders hadden?

Regenten en vorsten

• 17e eeuw (1601 t/m 1700)
• 80-jarige oorlog nog gaande/ de Opstand
• Gouden Eeuw
• Wetenschappelijke Revolutie
• Rampjaar 1672 (veel oorlog)

Franse invasie

1672 (Het rampjaar)

• 120.000 Fransen vallen Nederland binnen.
• O.l.v. Lodewijk XIV.

• Samen met Engeland en twee Duitse bisdommen.

Lodewijk XIV

Koning van Frankrijk van 1643 t/m 1715. Hij werd de machtigste man van Europa. Opbouw van absolute macht :

1. Goede inkomsten nodig, via belasting kreeg hij die. Het gewone volk moest betalen.
2. Eigen leger nodig. Jaarlijkse oorlogen
3.  Een godsdienst in zijn koninkrijk = katholiek. Vervolging protestanten (hugenoten).

Absolutisme

''Het streven naar de absolute macht''

Hoeft niet meer naar wetten en de adel te luisteren.

''De zonnekoning''

Maak opdracht 3a, b, c, d blz 67

Moderne absolute vorsten

Hij is niet de enige...

• Karel I van Engeland ook.
• Veroorzaakte burgeroorlog met  parlement en verloor.
• Werd onthoofd.
• Eng. 12 jaar een Republiek.
• 1660 heroverde Jacobus II de troon.

2e burgeroorlog in Engeland

• Jacobus II wilde absolute macht en was katholiek.
• Protestanten kwamen in opstand -> hulpvraag aan Willem III. 
• Wordt koning van Engeland met een grondwet in 1689.

Constitutionele monarchie

• Willem III beloofde naar de wet te luisteren.
• Mocht niet zonder toestemming van het parlement belastingen verhogen.
• 'glorious revolution' 

Maak opdracht 5a, 5b blz 68

Moderne constitutionele monarchie

En de Republiek dan?

• De Republiek der Zeven Verenigden Nederlanden.
• Elk gewest werd bestuurd door de staten.
• Die kwamen samen in de Staten-Generaal.
• Holland was het machtigst. 

Bestuur van de Republiek

• Kleine groep Regenten (kooplieden) had meeste geld en macht = oligarchie.
•  Hoogste regent van een gewest = stadhouder.
• Vanaf Willem van Oranje waren de Oranjes stadhouders  van de meeste gewesten.
• Meerdere periodes zonder stadhouder.
• Vanaf 1672 (Willem III) kreeg stadhouders veel macht.

Gebroeders de Witt

Door rampjaar 1672 gelynched

Oranjes weer aan de macht van 1672 t/m 1795 als stadhouders.

Maak opdracht 7a, 7b, 7c, 7d, 7e, 7f en 8a, 8b, en 8c

Weet je de antwoorden?

Hoe de Franse koning het Franse gebied uitbreidde

Hoe de Franse koning zijn binnenlandse macht vergrootte

Hoe de Engelse koning minder machtig werd

Hoe Nederland werd bestuurd

Welke positie de stadhouders hadden

Opdracht

• Lees zelfstandig paragraaf 3.1 en vul de tabel in. 

Nabespreking

o Frankrijk: Absolutisme, macht van de koning.

o Engeland: Conflict tussen koning en parlement (Glorious Revolution).

o De Republiek: Macht verdeeld tussen de Staten, raadspensionaris.

Groepsopdracht/debat

Elke groep bedenkt argumenten  voor hun stelling en waarom hun systeem het beste is. 

groep 1

Frankrijk

Stelling:

Absolutisme zorgt voor stabiliteit.

groep 2

Engeland

Stelling: 

een parlementaire democratie is rechtvaardiger dan absolutisme

groep 3

republiek

Stelling:

de macht moet verdeeld zijn zoals in de republiek.

Stellingen:

o Absolutisme zorgt voor stabiliteit.

o Een parlementaire monarchie is rechtvaardiger dan absolutisme.

o De macht moet altijd verdeeld zijn, zoals in de Republiek

Wat is absolutisme?