VEI 3.8 DNA technieken M3 2024

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3.8 DNA technieken

Welkom allemaal!

Ga lekker zitten en leg vast klaar:

• laptop (dicht)
• boeken
• schrift
• pen

We gaan zo beginnen!

Vandaag

Herhalen vorige les(sen)

Uitleg DNA technieken

Opdrachten maken

Oefenen met de toetsstof:

diagnostische toets

examenvragen

Bekijk het verwantschapsschema hiernaast.

Wat is de meest recente, gemeenschappelijke voorouder van de wolf, de luipaard en de kat?

1. A
2. B
3. C

Een verwantschapsschema (stamboom) bestaat uit een lijn die de ouderdom aangeeft met aftakkingen.
Byron zegt: hoe dichter de aftakkingen bij elkaar staan, hoe meer dezelfde eigenschappen organismen bezitten.
Jack zegt: hoe langer geleden de soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben, hoe meer ze verwant aan elkaar zijn.
Wie heeft of wie hebben gelijk?

1. Alleen Byron heeft gelijk.
2. Alleen Jack heeft gelijk.
3. Geen van beide heeft gelijk.
4. Zowel Byron als Jack hebben gelijk.

Wat is het fenotype en wat is het genotype?

1. Fenotype is uiterlijk, genotype is je bewerkte uiterlijk
2. Fenotype zijn al je genen en genotype is je uiterlijk
3. Fenotype is je geverfde haarkleur, en genotype is je eigen haarkleur
4. Fenotype is je uiterlijk en genotype zijn al je erfelijke eigenschappen

Het verschil tussen een dominant en recessief allel is:

1. Dominante allelen komen alleen tot uiting als je deze 2x hebt (AA)
2. Dominante allelen komen alleen tot uiting als je deze 2x hebt (aa)
3. Ben je heterozygoot (Aa) dan zie je alleen het dominante allel (A)
4. Ben je heterozygoot (Aa) dan zie je alleen het recessieve allel (a)

Homozygoot dominant, heterozygoot en homozygoot recessief

1. Homozygoot recessief Aa
2. Heterozygoot: beide genen zijn gelijk
3. Homozygoot dominant wordt onderdrukt
4. Heterozygoot: Cc

Uit welke kruising is af te leiden welk gen dominant / recessief is?

1. 1 x 2
2. 3 x 4
3. 5 x 6

Is taaislijmziekte dominant of recessief?

1. Dominant
2. Recessief
3. Kun je niet met zekerheid zeggen

Leerdoel bij 3.8 DNA technieken

Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven. (SE)

Biotechnologie

• Biotechnologie: allerlei technieken die worden gebruikt om producten voor mensen te maken.
• Voorbeeld waar géén DNA wordt veranderd: Schimmels en bacteriën --> voedsel maken (kaas, brood)

• Voorbeeld waar wel DNA wordt veranderd: Recombinant- DNA-technieken (crispr-cas, gene editing, bacteriën aanpassen zodat ze insuline kunnen maken)

• genetische modifictie  (DNA wordt veranderd). 
• Transgeen is een genetisch gemodificeerd (veranderd) organisme.

maken.wikiwijs.nl

Insuline maken

• Bacteriën waar een menselijk gen

in geplaatst wordt.

• De bacterie gaat dan het hormoon maken dat door dat gen gecodeerd wordt. Bijvoorbeeld insuline.

Andere DNA technieken

• DNA van mensen vergelijken om een misdaad op te lossen.
• DNA-verwantschapsonderzoek 

Stelling

• Als het kan, zijn ouders het aan hun kinderen verplicht om een afwijkend uiterlijk bij hun kind te voorkomen.

Als het kan, zijn ouders het aan hun kinderen verplicht om een afwijkend uiterlijk bij hun kind te voorkomen.

Ja, als ouder heb je recht op een mooi, gezond kind; net zoals jouw kind ook weer recht heeft op mooie, gezonde kinderen.

Nee, ouders hebben het recht niet het uiterlijk van hun kind te bepalen; schoonheid is ook maar subjectief.

Ja, je kind zal dan minder snel afgerekend worden op zijn uiterlijk, en heeft dus meer kansen in de toekomst.

Nee, zo belangrijk is uiterlijk schoon nu ook weer niet; het gaat om het innerlijk.

Aan de slag

Maak de opdrachten van 3.8 DNA technieken

Klaar? 

maak online de diagnostische toets

of

Maak de oefenopdrachten van kruisingsschema's en stambomen