(3havo/vwo) H7 grootmacht Rusland paragraaf 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 2 H7
  
• maken opdracht
  
• nabespreken paragraaf 2
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

uitleg/aantekeningen

Sovjet-Unie

• 1922-1991
• Enorm land met een grote bevolking
• Veel natuurlijke hulpbronnen (olie, aardgas)
• Grootste communistische land ter wereld

Kenmerken van het communisme 

Macht	Eén partij heeft alle macht
Productiemiddelen	In handen van de staat
Overheid	Bepaalt prijzen, lonen
Prijzen/loon	Vastgesteld door de overheid Ieder werkt naar vermogen en ontvangt naar behoefte
Concurrentie	Is er niet
Waarden	Samenwerken, commune = leefgemeenschap
Orientatie	Arbeiders over de hele wereld verenigd

B194 Productiemiddelen

Om iets te maken, heb je drie productiemiddelen nodig:

1. Natuur = onderdelen van de natuur die nodig zijn voor de productie
2. Arbeid = betaalde werk dat mensen verrichten om goederen te maken of diensten te verlenen
3. Kapitaal = alle gebouwen, machines, hulpmiddelen en voertuigen die nodig zijn voor de productie

 Planeconomie

• Vijfjarenplannen: staat bepaald wat en hoeveel produceren?
• Eerlijke verdeling van alle opbrengsten over iedereen. 
• Nadelen:
  > geen concurrentie, dus geen goede kwaliteit
  > geen aandacht voor het milieu
  > geen eerlijke verdeling door corrupte leiders

1991 Sovjet-unie valt

• Slechte omstandigheden ➡ groeiende onvrede bevolking  ➡ uiteenvallen Sovjet-Unie in 15 zelfstandige landen

Vrijhandel verandert de wereld

Na het uiteenvallen van de SU wordt de vrijemarkteconomie het belangrijkste economische systeem.

Vrijemarkteconomie: Economisch systeem waarbij de productie in handen is van particuliere ondernemers en de prijs van goederen/diensten tot stand komt door vraag en aanbod.

V

Kenmerken vrijemarkteconomie:

- vrij ondernemerschap

- prijs komt tot stand door vraag en aanbod

V

BRICS-Landen

Geld wordt verdient met aardolie en aardgas

B229 Opkomende landen

Kenmerken van opkomende landen (groeilanden):

1. snelle economische groei
2. BNP per inwoner is nog relatief laag
3. grote sociale en regionale ongelijkheid

Oligarchen

Heel rijke mensen die tijdens de overgang naar de markteconomie goede contracten hebben gekregen doordat ze vrienden waren met de destijdse regering

Nu: nog steeds heel rijk.

Oligarchen

Heel rijke mensen die tijdens de overgang naar de markteconomie goede contracten hebben gekregen doordat ze vrienden waren met de destijdse regering

Nu: nog steeds heel rijk.

Hebben 99% van al het bezit in het land

Heel ongelijk verdeling

Politieke macht

• 4% van  het bnp gaat naar het leger in Rusland (NL 1%)
• Vetorecht bij de VN-veiligheidsraad:
  Rusland kan met zijn stem ieder voorstel blokkeren

Demografische krimp

• Na val communisme: demografische krimp in Rusland.
  > 1991: 147 miljoen inwoners
  > 2019: 142 miljoen inwoners
• Reden?

Reden 1: daling geboortecijfer

• onzekerheid over baan en inkomen na de val van de sovjet unie
• sinds 2000: stijging geboortecijfer
• 2013: geboorteschot 
• daarna weer daling

Reden 2: hoog sterftecijfer

• mannen sterven jong door:
  + slechte werkomstandigheden
  + slecht voedsel
  + alcoholisme
  + slechte gezondheidszorg
• levensverwachting mannen: 65 jaar, vrouwen 77 jaar
• nu nog veel lager door de oorlog

156 Levensverwachting

• Gemiddeld te verwachten levensjaren bij de geboorte
• Nederland: in 100 jaar van 55 naar 83 (vrouwen) en 80 (mannen).
• Oorzaken:
  * verbeteringen gezondheidszorg
  * gezondere leefgewoonten 
• Gevolg? -> meer mensen

Migratie

Minder demografische krimp door een positief migratiesaldo. 

> vooral vanuit voormalige Sovjetrepublieken

> migranten op zoek naar werk en welvaart

Bevolkingsgroei

• Natuurlijk (B150) = geboorte en sterfte
• Sociaal (B151) = vestiging (immigratie) en vertrek (emigratie)

Gevolgen demografische krimp

• Ontgroening > minder arbeiders en minder economische groei
  
• Ontgroening > minder mensen in de dienstplichtige leeftijd
• Minder werkenden > minder belasting voor pensioenen, gezondheidszorg, defensie, etc. 

www.populationpyramid.net

zelfstandig werken

lezen paragraaf 2 H7 + B150, B151, B156, B157, B194, B229
maken opdracht 1,3,4,5,6,7,8,9
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 106,107
  
• werkboek blz. 132,133,134

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

vandaag heb ik geleerd:

vandaag vind ik nog moeilijk: