11.1 Het interne milieu (zelfstandig)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

11.1 Het interne milieu

Leerdoelen 11.1

1. Een regelkring, inclusief de norm, effector, receptor en regelcentrum, afleiden uit een beschrijving van de regulatie van lichaamsprocessen en de principes van een regelkring toelichten.

2. Uitleggen wat homeostase is en hoe door het principe van negatieve terugkoppeling homeostase gerealiseerd wordt. 

3. De warmteregulatie beschrijven en de werking van de huid bij de regeling van de lichaamstemperatuur omschrijven.

Deelconcepten 11.1

Norm, regelkring, homeostase, dynamisch evenwicht, receptor, effector, negatieve terugkoppeling, kerntemperatuur, cytokine,  hypothalamus, koorts, interne milieu

Homeostase

Homeostase is het constant houden van het inwendige milieu in je lichaam, bijvoorbeeld je lichaamstemperatuur, zuurstofconcentratie, glucoseconcentratie of je waterhuishouding.

Voor al deze variabelen geldt dat je lichaam het beste functioneert op een bepaalde constante waarde, deze waarde noemen we de norm waarde. 

Regelkringen in je lichaam houden die normwaarde constant, een regelkring bestaat uit een receptor, een regelcentrum en een effector.

Homeostase is het in dynamisch evenwicht (schommelend rond een constante) houden van het inwendige milieu in je lichaam, bijvoorbeeld je lichaamstemperatuur, zuurstofconcentratie, glucoseconcentratie of je waterhuishouding.

Voor al deze variabelen geldt dat je lichaam het beste functioneert op een bepaalde waarde, deze waarde noemen we de norm.

Homeostase

Homeostase

Regelkringen bestaan uit receptoren (zintuigen) en effectoren (klieren of spieren):

sensor/receptor - meet hoe het er voor staat

controle centrum/regelcentrum - checkt of het nog binnen de norm is

effector - komt in actie als de norm niet meer klopt

Regelkring

Regelkring

Sensor/receptor: meet de actuele waarde (zintuigcellen zoals: drukreceptoren, osmoreceptoren, enz)  

Controle/regelcentrum: checkt of het nog binnen de norm is (oa hypothalamus, hersenstam)

Effector: Komt in actie als norm niet meer klopt (spieren+klieren)

Negatieve terugkoppeling: zorgt voor een tegenwerkende reactie, zodat norm gehandhaafd wordt

Regelkring

Veel regelcentra liggen in de hypothalamus.

Vaak komt een waarde weer terug op de norm door negatieve terugkoppeling. Bij negatieve terugkoppeling is er een tegengestelde actie om terug te komen op de norm.

Bv. Je staat onder de douche en je vindt het water te koud. Je draait dan de warme kraan verder open waardoor het water minder koud wordt.. wordt het water te heet, dan draai je de warme kraan weer terug ( = tegengestelde actie)

Termoregulatie

Lichaamstemperatuur kern

Norm: 37°C

Regelcentrum: Hypothalamus

Receptor: Hypothalamus

Effector: Kringspieren in de bloedvaten/ zweetklieren/ stofwisseling/ spieren

Effect: Verhoging/ verlaging warmteverlies

Lichaamstemperatuur schil

Norm: Variabel

Regelcentrum: Hypothalamus

Receptor: Huid

Effector: Kringspieren in de bloedvaten/ zweetklieren/ stofwisseling/ spieren

Effect: Verhoging/ verlaging warmteverlies

                                            

Binas 

Koorts

• Reactie van je lichaam op een infectie
• Bij een infectie produceren witte bloedcellen cytokine (soort waarschuwingsstofje)
• Cytokine beïnvloedt de hypothalamus -> de normtemperatuur wordt verhoogd
  
  > Een hogere temperatuur is nadelig voor de ziekteverwekkers, maar is er een hogere productie van afweerstoffen/ antistoffen!

Hoe zorgen rillingen ervoor dat de lichaamstemperatuur constant blijft?

Is hier sprake van en negatieve of een positieve terugkoppeling? Leg uit.

Welke effectoren worden aangestuurd wanneer de kerntemperatuur de bovengrens bereikt? En de ondergrens?

Opdrachten

maken 11.1 opdr. 1, 4, 5 en 6