seksualiteit GHZ

• omgangskunde
• MBO
• Studiejaar 2

Cliënten met een beperking en seksualiteit

Intimiteit en seksualiteit 

Intimiteit: 

Een gevoel van verbondenheid, veiligheid, de ruimte hebben om al je diepste gedachten en gevoelens te delen met een ander (niet alleen in liefdesrelaties). 

Seksualiteit:

Seksualiteit omvat alle gevoelens, gedrag, en handelingen op het gebied van de voorplanting en/of lustbeleving

Bij welke doelgroep speelt seksualiteit een grote rol in de GHZ denk je?

LVB

'Mensen met een LVB vormen in veel opzichten een kwetsbare groep. Gedrags- en psychische stoornissen komen relatief vaak voor, net als verslavingen en grensoverschrijdend gedrag.'

Waaronder: 

Hyperseksualiteit --> wanneer je seksuele libido sterker is ontwikkeld dan wat de maatschappij als normaal of wenselijk beschouwt 

Psychische problemen in GHZ

• 30%-50% van de mensen met een verstandelijke beperking heeft psychische problemen.
  
• Veelvoorkomende psychiatrische stoornissen:
  
• Psychose
  
• Schizofrenie
  
• Stemmingsstoornis
  
• Angststoornis
  
• Dwangstoornis
  
• Eetstoornis
  
• ADHD
  
• Hyperseksualiteit
  
• Autisme

Licht

Matig

Ernstig

Zeer ernstig

gericht op eigen lichaam, niet bewust

gericht op eigen lichaam vaak niet bewust

gericht op lichaam bewust en onbewust

gericht op lichaam bewust

Wat zijn risico's op het gebied van seksualiteit voor mensen met een verstandelijke beperking?

Risico's

• Ongelijkwaardige relatie
• Zwangerschap 
• Tienerzwangerschappen komen veel voor bij jonge meiden met een licht verstandelijke beperking
• Loverboys
• Beschadigingen van zichzelf of een ander

Ziektebeelden en seksualiteit

Door verschillende ziektebeelden verandert seksualiteit of wordt het zelfs onmogelijk. 

- Door onderbreking in het ruggenmerg, (dwarslaesie)

- Neurologische defecten (MS), waardoor seksuele prikkels de hersenen niet meer bereiken. 

- Pijn, vermoeidheid, vergroeiingen of incontinentie.

- Medicatie kan ook het verlangen en zin hebben in seks verlagen. 

Mensen met EM hebben recht op seksualiteit en recht op passende begeleiding.

EENS

ONEENS

Discriminatie op het gebied van seksualiteit  

Antidiscriminatiewet: Er mag niet gediscrimineerd worden op grond van leeftijd, seksuele geaardheid of handicap. 

Dit gebeurt wel: 

- Niet geven van noodzakelijke informatie 

- Niet begeleiden of het niet zien van seksuele noden. 

- Medicamenteus onderdrukken van seksuele behoeften. 

Andere redenen waarom mensen met een beperking geen seksualiteit beleven.

- Negeren van het onderwerp door ouders / verzorgers 

- Onvoldoende mogelijkheid om seksualiteit te ontdekken

- Aantrekkelijkheid van het lichaam

- Schaamtegevoelens van de persoon.

- Mensen met een verstandelijke beperking: 

       o Minder mogelijkheden en vaardigheden om effectief te communiceren

       o Decorumverlies: wat kan wel en wat kan niet in bepaalde situaties.

Taak van een seksueel dienstverlener

- Bevorderen van de kwaliteit van leven

- Relationele - en seksuele vaardigheden aanleren

- Corrigerend doel bij grensoverschrijdend gedrag 

- Nieuwe belevingen aanbieden 

- Zelfvertrouwen van de zorgvrager terugwinnen

http://tikastardust.nl/media/

Wat wordt er binnen de zorg gedaan aan het inspelen op seksuele behoeften (eigen ervaring)?

1. Veel, wij bespreken dit in teamvergaderingen en verwijzen door.
2. Word besproken in het MDO met zorgvragers
3. weinig tot gering: familie wil dit liever niet.
4. Wordt weinig aandacht aan besteed.

Wat zijn jouw begeleidingstaken op het gebied van seksualiteit?

Als (persoonlijk) begeleider GHZ...

Ter ondersteuning wordt verwacht dat: 

- Je kennis hebt over de seksuele ontwikkeling bij cliënten

- Je kunt vragen signaleren (non-verbaal en verbaal)

- Je kan het gesprek aangaan

- Je toont voorbeeld gedrag in omgang met anderen (niet discriminerend)

Hoe?

- Eigen normen en waarden waar nodig op de achtergrond

- Uiten van seksuele gevoelens is menselijk, positief. Maar onderscheid tussen "gezond" en "grensoverschrijdend"

- Positie cliënt en evt. bescherming

Seksueel grensoverschrijdend gedrag...

1. Komt meer voor bij mensen met een verstandelijke beperking
2. Komt minder voor bij mensen met een verstandelijke beperking
3. Komt evenveel voor bij mensen met een verstandelijke beperking

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Iemand wordt tegen zijn of haar wil overgehaald, beïnvloed, gemanipuleerd, gechanteerd of gedwongen tot seks

Beleid organisatie, protocollen

Geeft ruimte voor seksualiteit cliënten, maar ook voor begeleiders (hoe ga je om met niet-toelaatbaar gedrag?)

Seksualiteit LVB

Ieder mens heeft recht op (positieve) seksualiteitbeleving. De kans op problemen, afwijkend en/of overschrijdend seksueel gedrag bij LVB is groot. Seksualiteit bij deze doelgroep verdient extra aandacht. 

Zie filmpje, wat valt je op?

Psychische problemen LVB

• 30%-50% van de mensen met een verstandelijke beperking heeft psychische problemen.
  
• Veelvoorkomende psychiatrische stoornissen:
  
• Psychose
  
• Schizofrenie
  
• Stemmingsstoornis
  
• Angststoornis
  
• Dwangstoornis
  
• Eetstoornis
  
• ADHD
  
• Hyperseksualiteit
  
• Autisme

www.dumpert.nl

Seksuele vorming en grensoverschrijdend gedrag

- Achterstand
- Kwetsbaar
- Seksueel geweld

Seksualiteit in de GHZ

1/3 vrouwen en 1/2 mannen met een verstandelijke handicap masturbeert

6 van de 10 vrouwen met een verstandelijke handicap is seksueel misbruikt.

76% van verstandelijk gehandicapten weten dat een vrouw zwanger kan worden na geslachtsgemeenschap.

2 op de 10 mannen met een verstandelijke handicap is seksueel misbruikt.

76% van de verstandelijk gehandicapten weet dat er een soa kan optreden

Risico's

• Ongelijkwaardige relaties
• Zwangerschap
• Loverboys
• Misbruik
• Beschadigen van zichzelf of ander

Ethiek en seksualiteit

• Je komt voor moeilijke dilemma's te staan: 
• Wat als twee cliënten met het syndroom van Down met elkaar willen trouwen?
• Wat als een cliënt met een licht verstandelijke beperking een kinderwens heeft? 
• Wat als 2 cliënten samenwonen en de één overheerst?

Heb jij dit soort dilemma's? 

Links naar meer info

http://www.meerdanliefde.nl/themas/seksualiteit/

http://www.cocmiddennederland.nl/autiroze

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/gehandicaptenzorg/liefde-vinden-als-je-een-licht-verstandelijke-beperking-hebt-de-opties.html

https://www.delichtenvoorde.eu/de-lichtenvoorde/seksualiteit

https://www.rutgers.nl/wat-wij-doen/programmas-en-projecten/archief/keep-me-safe

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/docs/KNP/KNP%20GS/Seksuele%20weerbaarheid/Lijst_signalen_seksueel_misbruik.pdf

Einde