De democratische revoluties (1776-1813)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Kant

Montesquieu

Locke

Rousseau

Hobbes

Spinoza

Smith

Trias Politica

Absolutisme

Sociaal contract

Algemene wil

Godsdienst

Vrijhandel

Rationalisme + empirisme

De democratische revoluties (1776-1813)

De democratische revoluties (1776-1813)

HC 2

1. Welke ideeën ontstonden tijdens de Verlichting over een meer rechtvaardige samenleving (1650-1789)?
2. Hoe werden verlichte ideeën tijdens de democratische revoluties in de Verenigde Staten en Frankrijk in de praktijk gebracht (1776–1813)?
3. In welke mate bepaalden verlichtingsideeën de politieke cultuur in Europa (1813-1900)?

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen hoe de Verlichting invloed had op de Amerikaanse Revolutie.
• Bespreken op welke manier de Verlichting terug te zien is in de Amerikaanse staatsinrichting.
• Uitleggen hoe de Verlichting invloed had op het uitbreken van de Franse Revolutie.
• De invloed van de Verlichting op de latere fase van de Franse Revolutie bespreken.

Begin

De kolonisatie van het noorden van Amerika verloopt in eerste instantie minder succesvol dan in het zuiden en midden. 

Pas in 1607 eerste kolonie Virginia, daarna groei naar het noorden met New England.

In 1620 arriveren de Pilgrim Fathers met de Mayflower in Massachussetts. 

Pilgrims

Door onderdrukking van de Church of England verhuist een groep puriteinen naar Leiden.

Omdat de Nederlandse kerk niet streng genoeg is kopen ze een schip om naar Amerika te gaan (1620).

Pilgrims overleven winter dankzij lokale bevolking: Thanksgiving.

Grondleggers van Amerikaanse cultuur. 

www.npostart.nl

Verlichting

Kolonies besturen zichzelf deels via parlementen, maar zijn wél ondergeschikt aan de Britse koning.

De verspreiding van de ideeën van Locke en Montesquieu  leidt tot grotere wens zelfbeschikking. 

De Zevenjarige Oorlog (1756-1763) leidt tot irritatie: wie betaalt voor de strijd in Amerika? 

Spanningen

De spanningen tussen de kolonies en het moederland lopen langzaam op:

1. Proclamation Line (1763) werd gezien als beperking van de vrijheid.
2. Sugar Act (1764).
3. Stamp Act (1765).
4. Townshend duties (1767)

Parlementen wijzen op de Bill of rigths: 

No taxation without representation.

Escalatie

1773: Boston Tea Party

Verzet komt uit de committees of correspondence

Leidt tot bijeenkomst First Continental Congress

Relatie met Engeland kan niet worden hersteld: Slag bij Lexington en Concord

Second Continental Congress besluit tot oprichting milities -> stap richting zelfbestuur

Onafhankelijk

4 juli 1776: Declaration of independence 

Pamflet van Thomas Paine, Common Sense, onderschrijft noodzaak tot revolutie

Met Franse hulp wordt oorlog gewonnen

1789: United States of America, Washington president

Sterke centrale overheid met nadruk op individuele vrijheid

All men are created equal??

Uit deze beschrijving blijkt het rationalisme van Descartes.
Leg dit uit.

Antwoord

• Uit het antwoord moet blijken dat Descartes in zijn beschrijving wil aantonen dat empirisch onderzoek/observeren niet voldoende is om natuurwetten/wetenschappelijke inzichten te doorgronden, waarmee hij de visie ondersteunt dat een wetenschapper ook zijn verstand/rede moet gebruiken om de resultaten te interpreteren (zodat hij het rationalisme ondersteunt). 

Groei

Na onafhankelijkheid langzame groei richting westen

1803: Louisiana Purchase

Met groei naar westen en zuiden groeit slavernij vraagstuk

Noorden VS: grote, industriële steden, "Verlicht"

Zuiden: plantages, afhankelijk van slaafgemaakten

Oorlog

In 19de eeuw groeiend abolitionisme

1860: Lincoln voert campagne rond afschaffing slavernij

Gevolg: zuiden roept confederatie uit 

Burgeroorlog (1861-1865) bloedigste conflict uit geschiedenis VS

1863: Emancipation Proclamation

Al snel na de oorlog maken de Jim Crowwetten een einde aan de gelijkheid...

Frankrijk

Verlichting zet de Franse samenleving onder druk:

(Verlichte) absolute monarchie

Standensamenleving: geboorte bepaalt positie 

Oneerlijk belastingsysteem: bourgeoisie betaalt onevenredig veel

Sterke katholieke kerk

Amerikaanse Revolutie zorgt voor financiële problemen

Jefferson gaat bij het schrijven van deze tekst uit van de politieke ideeën
van Rousseau.
Leg dit uit voor twee politieke ideeën van Rousseau, waarbij je je
antwoord telkens ondersteunt met een andere verwijzing naar de bron.

Antwoord

Kern van een juist antwoord is:

Jefferson gaat uit van het politieke idee van Rousseau:

• van de natuurlijke rechten, door te schrijven dat de natuur aan alle

mensen het recht heeft gegeven om te emigreren 2

• van sociaal contract/volkssoevereiniteit, door te schrijven dat de vorst

niets meer is dan de hoogste dienaar van het volk / dat de vorst een

dienaar van het volk met beperkte bevoegdheden is / dat een vorst

onder toezicht van het volk zijn functie uitoefent 2

Kant

Montesquieu

Locke

Rousseau

Hobbes

Spinoza

Smith

Trias Politica

Absolutisme

Sociaal contract

Algemene wil

Godsdienst

Vrijhandel

Rationalisme + empirisme

Revolutie

1789: bijeenkomst États généraux: vertegenwoordiging standen

Na Eed op de Kaatsbaan (20 juni) escalatie op 14 juli: bestorming Bastille

Eerste Franse Revolutie

Gevolg: Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger & constitutionele monarchie

Afschaffing standen en feodalisme

Invoering censuskiesrecht

Jacobins

Revolutie leidt tot Revolutie-oorlogen

Onvrede en problemen worden groter

1792: Eerste Franse Republiek

Tweede Franse Revolutie

Onder leiding van Robespierres Jacobijnen begint de Terreur

1793: burger Lodewijk Capet en Olympe de Gouges worden onthoofd

Keizer

Na jaren van politieke chaos neemt Napoleon als Consul de macht over (1799)

Succes van de Napoleontische Oorlogen leidt tot verspreiding van Verlichting door Europa

Code Napoleon en burgerlijke stand

Na mislukte veldtocht naar Rusland wordt Napoleon verslagen in de Volkenslag (1813)

Oefenvraag

In Engeland en Frankrijk bestond de gewoonte dat de koning op bepaalde feestdagen de lijders aan scrofulose (een ontsteking in de hals) aanraakte om hen te genezen. In de Encyclopédie die in 1755 is uitgegeven stond hierover: "Als de hemel een dergelijke macht aan koningen zou hebben verleend, dan zou men verwachten dat dit voor iedereen zichtbaar was en

dat de genezing toch op zijn minst af en toe meteen na de aanraking optrad."

Licht dit toe door:

 aan te tonen op welke wijze deze beschrijving het absolutisme

bekritiseerde, en

 uit te leggen dat de redenering in de Encyclopédie paste bij het

rationalisme.

Antwoord

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De beschrijving bekritiseerde de machtsbasis / de onderbouwing van het absolutisme door het droit divin (of een juiste omschrijving hiervan) in twijfel te trekken 1

• Het artikel riep mensen op kritisch na te gaan of het geloof in genezing klopte / niet te geloven in een goddelijke kracht, wat paste bij het uitgangspunt van het rationalisme dat het gebruik van het menselijk verstand bijgeloof tegenging / dat logisch redeneren boven onbewezen geloof ging 2

Opmerking

Als in het antwoord bij de tweede deelvraag alleen wordt ingegaan op empirisme/onderzoek doen, worden geen scorepunten toegekend (omdat de vraag over het rationalisme gaat).