Hoofdstuk 7 Rusland en zijn buren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

https:

https:

B8 Dimensies

► Vijf invalshoeken of dimensies:

● fysische dimensie: natuurlijke onderwerpen

● economische dimensie: geld verdienen, werkgelegenheid

● sociaal-culturele dimensie: talen, godsdiensten, leefomstandigheden, andere kenmerken van bewoners

● demografische dimensie: aantal mensen en veranderingen

● politieke dimensie: politieke invloed van groepen

B21 Tijdzones

► Door de draaiing van de aarde om de zon is het niet overal op aarde even laat.

● Bij het bepalen van de tijd gaat men uit van de nulmeridiaan. Ten oosten daarvan is het vroeger, ten westen later. Er zijn 15 tijdzones.

B63 Klimaatdiagram

► Een klimaatdiagram toont temperatuur en neerslag.

● Het zijn gemiddelde temperaturen, gemeten over een lange periode.

■ Hoogste temperaturen: gemiddelde maximumtemperatuur.

Laagste temperaturen: gemiddelde minimumtemperatuur.

● In Nederland valt gemiddeld 800 mm neerslag per jaar.

B40 Luchtstreken en isothermen

► Isothermen verbinden plaatsen met gelijke temperatuur  thermische begrenzing: preciezer dan wiskundige begrenzing.

● Tropengrens (palmgrens): isotherm van 18 °C in de koudste maand.

● Poolgrens (boomgrens): isotherm van 10 °C in de warmste maand.

B64 Klimaatsysteem van Köppen

► Köppen onderscheidde vijf klimaatzones:

A tropisch regenklimaat

B droog klimaat

C zeeklimaat (maritiem klimaat)

D landklimaat (continentaal klimaat)

E koud klimaat (poolklimaat of polair klimaat)

B64 Klimaatsysteem van Köppen

● Vier gebieden (A, C, D en E) onderscheiden door temperatuur.

De zone met het B-klimaat wordt bepaald door neerslag.

● Onderverdelingen in elk klimaat:

■ BW: zeer droog woestijnklimaat.

BS: minder droog steppeklimaat.

 EF: poolklimaat met (eeuwige) sneeuw in poolgebieden

EH: poolklimaat met (eeuwige) sneeuw in hooggebergte

ET: toendra

B64 Klimaatsysteem van Köppen

■ Kleine letters bij klimaten A, C en D  voorkomen van droge tijd.

f = fehlt (= ontbreekt): droge tijd ontbreekt.

s = sommer (= zomer): droge tijd in de zomer.

w = winter (= winter): droge tijd in de winter.

B111 Bodems

► Een bodem is het voor de plantengroei belangrijke deel van de aardkorst.

● Een bodem is opgebouwd uit horizonten (lagen). Humus bestaat uit verteerde plantenresten en is goed voor de plantengroei.

B111 Bodems

● De bodemlagen samen vormen een bodemprofiel.

■ In een warm klimaat is er een snelle afbraak van humus.

■ Als de neerslag groter is dan de verdamping, spoelen de voedingsstoffen weg. De laag waaruit ze komen, heet de uitspoelingshorizont. Ze komen terecht in de inspoelingshorizont. Onder de horizonten ligt het moedermateriaal.

B112 Bodemsoorten

► Op mondiale schaal zijn er vier belangrijke bodems.

● Een podzol komt voor in de gematigde zone. Deze bodem kent veel uitspoeling. De uitgespoelde stoffen kitten samen in de oerbank.

● In de tropen is de latosol. Ook hier is veel uitspoeling. De bodem is dan ook onvruchtbaar. De rode kleur komt door roestvorming.

● In de woestijn is er bijna geen in- en uitspoeling.

● In steppegebieden komt de vruchtbare zwarte aarde voor.