Poëzie 4T

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Poëzie 4T

Begrippen:

- Traditioneel gedicht

- Modern gedicht

- Sonnet: 14 versregels + een  wending

Eindrijm:

Gepaard: versregel 1 + 2, 3+ 4, enz rijmen op elkaar

Bijvoorbeeld:

Ze keek zo wonderlijk. Zo bewolkt,

alsof haar gedachten werden bevolkt

door te veel toekomst, verwarring, geluk.

Toen ging ze lezen. In Donald Duck.

Eindrijm:

Gekruist: versregel 1 + 3, 2 + 4, enz rijmen op elkaar.

Bijvoorbeeld:

Ik heb een dubbeltje gevonden

in een drukke winkelstraat.

Even wist ik mij verbonden

met die domme onverlaat

Eindrijm:

Omarmend: versregel 1 + 4, 2 + 3, enz rijmen op elkaar

Bijvoorbeeld:

Vergeet je niet te leven

dacht ik laatst

de tijd hield stil

een adempauze even

Binnenrijm:

Alliteratie:

- woorden die met dezelfde letter beginnen.

- het moet in dezelfde versregel staan

Bijvoorbeeld:

Lekker liggen op mijn bed

met geen mens die op mij let.

Alles wat ik anders moet,

gaat vandaag niet door – net goed.

Binnenrijm:

Assonantie:

- woorden hebben de dezelfde klinkerklank

- het moet in dezelfde versregel voorkomen.

Bijvoorbeeld:

Lekker liggen op mijn bed

met geen mens die op mij let.

Alles wat ik anders moet,

gaat vandaag niet door – net goed.

Overige begrippen:

Enjambement: 

- De versregel gaat verder in de volgende versregel -> ze vormen samen één zin.

- Als je gaat voorlezen, stop je dus niet aan het einde van de versregel, maar lees je gelijk door naar de volgende.

- Als er geen leestekens zijn, is er niet persé een enjambement. Kijk goed of de zin verder gaat of dat het een volgende zin is.

“Tekening 1 is van de hele haai

Die langs de grond leeft. Zie in dit verband

zijn daarbij aangepaste vinnenstand:

de stroomlijn van dit roofdier is zeer fraai.

Open de buik. Pas op, zijn huid is taai.

Teken een schema van de binnenkant

met alle namen bij elk ingewand.

Doe het precies, niet in een handomdraai.”

Geestdriftig snijdend ging ik, die vergat

dat zelfs een vis van minder hoge soorten

ook nog wel eens kon hebben liefgehad.

Overige begrippen:

Elisie:

- lettergrepen (groepje letters) worden weggelaten -> dit maakt het voorlezen makkelijker. 

- dit zorgt ervoor dat de maat in het gedicht in tact blijft.

Voorbeelden elisie:

Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder,

Op ’t gras vannacht zag ik mijn ouders zitten,

‘k herkende hen eerst niet aan hun gezicht

en als je eind'lijk tijd hebt om te doen wat je graag wilt,

Beeldspraak:

Beeldspraak is figuurlijke taal -> de dichter gebruikt mooiere woorden om het gedicht extra bijzonder te maken.

Als de dichter alles letterlijk zou opschrijven, dan komen gedachtes of gevoelens minder over dan de bedoeling.

Vier vormen van beeldspraak:

1. vergelijk met als -> dingen/situaties worden met elkaar vergeleken met het woordje als. Beide dingen worden genoemd.

2. vergelijking zonder als -> dingen/situaties worden met elkaar vergeleken zonder het woordje als. Beide dingen worden genoemd.

Tuintje

We tutten ons tuintje op          -> we maken de tuin mooi

en kammen het gras,                -> en harken het gras

make-uppen de randjes           -> maken de randjes netjes

langs het terras:

overal plantjes met lippenstiftkleuren,     -> plantjes in roze en rood

overal bloemen met bloemetjesgeuren.   -> parfum 

Daarna het heggenhaar  -> een wilde heg met uitstekende takken

weg met de heggenschaar –     

zo wordt ons tuintje een prachtig gezicht  -> vergelijking 

dat plat naar de zomer   -> de tuin ligt klaar voor de zomer

te glimlachen ligt.     -> door alles ziet de tuin er vrolijk uit

3. metafoor: de dichter gebruikt een speciale omschrijving voor wat hij bedoelt. Wat hij eigenlijk bedoelt, staat er niet en daar moet je zelf achter komen.

4. personificatie: dieren, planten en dingen krijgen een eigenschap wat alleen bij mensen kan. 

Wat is geen kenmerk van een modern gedicht?

1. geen eindrijm
2. normaal gebruik van leestekens
3. niet even lange versregels
4. strofen zijn niet regelmatig

Wat is geen kenmerk van een traditioneel gedicht?

1. normaal gebruik van leestekens
2. eindrijm
3. niet even lange versregels
4. strofen zijn regelmatig opgebouwd

Wat is de belangrijkste kenmerk van een sonnet?

1. eindrijm
2. normaal gebruik van leestekens
3. versregels zijn ongeveer even lang
4. 14 versregels

Wat is de juiste plek voor een wending?

1. tussen versregel 4 en 5
2. tussen strofe 1 en 2
3. tussen strofe 2 en 3
4. tussen versregel 13 en 14

Welke vorm van eindrijm bestaat niet?

1. omarmend
2. omarmd
3. gepaard
4. gekruist

gepaard

gekruist

omarmend

ABAB

ABBA

AABB

Welk rijmschema past bij het volgende:
Er is in Amsterdam een vrouw beroofd:
Haar handtas in haar auto was de buit.
‘M’n tassie’, schoot het door die vrouw haar hoofd,
En smeet haar auto in z’n achteruit.

1. gekruist
2. kruisend
3. omarmend
4. gepaard

Welk rijmschema past hierbij:
Ik schoot naar binnen, want de deur stond open.
School achter het behang van opa’s honk
zo’n prachtig mozaïek? Een drilboor klonk.
Had ik maar geld. Meteen zou ik het kopen.

1. omarmd
2. gepaard
3. kruisend
4. omarmend

Wat is een vorm van alliteratie?

1. daar-waar
2. geven-slepen
3. slome-slak
4. gaas-chaos

Wat is een vorm van assonantie?

1. blijven-kijken
2. groen-gras
3. plek-leven
4. grote-kom

Zit in de volgende zinnen alliteratie?
Ik schoot naar binnen,
want de deur stond open.

1. Ja
2. Nee

Zit in de volgende zin assonantie?
"kwam ik langs mijn geboortehuis gelopen."

1. Ja
2. Nee

Waar of niet waar?
Een enjambement zit nooit in een sonnet?

1. Waar
2. Niet waar

Hoe geef je aan waar een enjambement is? Bijvoorbeeld

1. tussen strofe 1 en 2
2. tussen strofe 3 en 4
3. van versregel 1 naar 2
4. van versregel 1 naar 4

Welk antwoord geeft elisie aan?

1. lekker - lui
2. 'k zit te huilen
3. rode - rozen

Hoeveel vormen van beeldspraak is er?

1. 3
2. 5
3. 2
4. 4

Welke vorm van beeldspraak past bij het volgende:
De zee fluisterde zachtjes

1. vergelijk met als
2. vergelijking zonder als
3. metafoor
4. personificatie

Welke vorm van beeldspraak past bij het volgende:
Het leven is een zijtak van de liefde,

1. vergelijking met als
2. vergelijking zonder als
3. metafoor
4. personificatie

Welke vorm van beeldspraak past bij het volgende:
De zon is door de stad gezakt

1. vergelijking met als
2. vergelijking zonder als
3. metafoor
4. personificatie