Herhaling begrippen poezie en introductie enjambement

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Vandaag:

• LessonUp: herhaling begrippen van vorige lessen: 15 minuten;
• introductie nieuw begrip: enjambement: 5 minuten
• opdracht uit je boekje maken: 10 minuten.
• laatste 10 minuten: vrij lezen

Instagrampoëzie

Waar vind je poëzie vaak?

Een nieuwe plek voor poëzie:

Instagram.

van: @woordschittering

Begrippen:

- Traditioneel gedicht

- Modern gedicht

- Sonnet

Traditionele gedichten herkennen we aan (meer antwoorden mogelijk):

1. regelmatige strofebouw
2. duidelijk rijmschema
3. onderwerp is liefde
4. vaste zinslengte

Wat is geen kenmerk van een modern gedicht?

1. geen eindrijm
2. normaal gebruik van leestekens
3. niet even lange versregels
4. strofen zijn niet regelmatig

Kenmerken van een sonnet : (meerdere antwoorden zijn goed)

1. heeft 14 versregels
2. is altijd een traditioneel gedicht
3. bevat altijd een wending
4. is altijd een modern gedicht

Eindrijm:

Gepaard: versregel 1 + 2, 3+ 4, enz rijmen op elkaar

Bijvoorbeeld:

Ze keek zo wonderlijk. Zo bewolkt                A

alsof haar gedachten werden bevolkt        A

door te veel toekomst, verwarring, geluk. B 

Toen ging ze lezen. In Donald Duck.             B

Eindrijm:

Gekruist: versregel 1 + 3, 2 + 4, enz rijmen op elkaar.

Bijvoorbeeld:

Ik heb een dubbeltje gevonden    A

in een drukke winkelstraat.             B

Even wist ik mij verbonden              A

met die domme onverlaat                B

Eindrijm:

Omarmend: versregel 1 + 4, 2 + 3, enz rijmen op elkaar

Bijvoorbeeld:

Valentijn is fijn                                A

maar elke dag                                  B

bij het zien van je glimlach        B

is gelukkig zijn                                 A

Soorten rijmschema's 

Gepaard rijm: aabb

Gekruist rijm: abab

Omarmend rijm: abba

Geweigerd - Ali B

Refrein 2x:

Even lekker stappen had voor hem geen zin

Dat was de reden waarom hij ook altijd buiten hing

Lekker chillen met zijn matties hij deed zijn ding

Ging niet naar een discotheek want hij kwam er niet in

Welk rijmschema herken je in dit lied?

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

BINNENRIJM

Geef een voorbeeld van alliteratie

Alliteratie

Doel van alliteratie = de tekst tot leven te brengen (vloeiend effect). 

Alliteratie wordt veel gebruikt in poëzie, 

maar ook in bedrijfsnamen of reclame 

(zie afbeelding).

Alliteratie

Bij alliteratie gaat het om overeenkomst in klank van medeklinkers aan het begin van woorden.

Stevig staat de sterke man uit Stavoren op zijn standplaats.

Alliteratie

• Alliteratie is een soort van medeklinkerrijm. Woorden beginnen dan met dezelfde combinatie van medeklinkers. 
• Alliteratie komt altijd in dezelfde regel voor, dus niet door het hele gedicht heen.

Een bekend voorbeeld van alliteratie is:

Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan

Geef een voorbeeld van assonantie

Medeklinkerrijm / alliteratie

Klinkerrijm / assonantie

Assonantie

• Een ander woord voor assonantie is klinkerrijm. Dit betekent dus dat bij assonantie klinkers (a, e, o, u, i) op elkaar rijmen. 
• Bij deze vorm van rijm gaat het dan om de manier waarop de woorden worden uitgesproken, dus niet hoe ze worden geschreven.

Voorbeeld: dromen over rovers

Hier is sprake van assonantie, want de klinker 'o' rijmt hier.

Klinkerrijm / assonantie

• Het gaat hierbij om de uitspraak, en niet om de spelling

 • Zo is er bijvoorbeeld ook assonantie bij 'een groot cadeau'

assonantie

Gedichten van de broer van Roos

Let it Be

Ook Engelse liedjes hebben alliteratie in zich.

Welke herken je in het volgende nummer?

Welke vormen van alliteratie hoor je in de tekst?

ENJAMBEMENT

Enjambement: 

- De versregel gaat verder in de volgende versregel -> ze vormen samen één zin.

- Als je gaat voorlezen, stop je dus niet aan het einde van de versregel, maar lees je gelijk door naar de volgende.

- Als er geen leestekens zijn, is er niet persé een enjambement. Kijk goed of de zin verder gaat of dat het een volgende zin is.

Opdrachten maken 

Wat?	Lees blz 13 de theorie over enjambement en maak de opdrachten op blz 14, opdracht 1 t/m 5.
Hoe?	Werk in tweetallen.
Tijd?	10 min. Daarna klassikaal nakijken.
Eerder klaar?	Pak je leesboek en ga lekker lezen.

“Tekening 1 is van de hele haai

Die langs de grond leeft. Zie in dit verband

zijn daarbij aangepaste vinnenstand:

de stroomlijn van dit roofdier is zeer fraai.

Open de buik. Pas op, zijn huid is taai.

Teken een schema van de binnenkant

met alle namen bij elk ingewand.

Doe het precies, niet in een handomdraai.”

Geestdriftig snijdend ging ik, die vergat

dat zelfs een vis van minder hoge soorten

ook nog wel eens kon hebben liefgehad.

enjambement

Enjambement

Na welke regel loopt de zin eigenlijk door?

Dus waar zie je een enjambement?

Enjambement

ik wil je

kussen

Beeldspraak

Vergelijkingen, metaforen en personificaties zijn vormen van beeldspraak.     

Beeldspraak is altijd 

figuurlijk bedoeld.

Beeldspraak 

Beeldspraak is altijd figuurlijk taalgebruik.

Beeldspraak

Wat zou je doen - Marco Borsato / Ali B

en de zon viel in slaap met de maan = beeldspraak 

zou je hart zich weer vullen met vuur = beeldspraak

assonantie: slaap – maan, : maar- bestaan vol - zorgen, klein – pijn, gaan – aan

'En de zon viel in slaap met de maan'
Welke vorm van beeldspraak herken je?

zou je hart zich weer vullen met vuur..

Welke beeldspraak is dit?

1. personficatie
2. vergelijking
3. metonymia
4. metafoor