Brugklas JDW - Fictie en Poezie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

WELKOM BIJ HET VAK NEDERLANDS! 

MEVROUW DUINHOUWER

STUDIEWIJZER PERIODE 4

Fictie & Poëzie:

• Verhaalanalyse
• Interpretatie van gedichten
• Toets tijdens de toetsweek

Literatuurgeschiedenis:

• Karel ende Elegast

Grammatica

• Herhalen zinsdelen 
• Formatieve toets

• Lesboek Kern
• Schrift
• Je leesboek 
• Je dichtbundel

Theorie (personages) 

Karakterontwikkeling =  de verandering van het karakter van een personage. Wat hij/zij meemaakt heeft hier invloed op:

• Round character 

- een verhaalpersonage dat niet steeds hetzelfde reageert.

- vaak de hoofdpersoon.

- iemand die een karakterontwikkeling doormaakt.

• Flat character 

- een verhaalpersonage dat voorspelbaar reageert.
- vaak een bijpersoon.

- iemand die geen karakterontwikkeling doormaakt

Typen / Archetypen 

• Stereotypen https://schooltv.nl/video/clipphanger-wat-zijn-stereotypes/
• Archetypen

Archetype

Een archetype is een type personage die een verzameling aan kenmerken bezit die typerend en herkenbaar zijn

de onschuldige, de onderzoeker, de wijze, de held, de rebel, de magiër, de joker, de gewone man, de geliefde, de schepper, de zorger en de heerser.

Personages: speaking name

Als een naam iets zegt over het karakter van een personage, hebben ze een 'speaking name' (letterlijk: een sprekende naam; een naam die iets vertelt over het personage).

Personages: karikatuur

Bij een karikatuur worden eigenschappen of kenmerken van een persoon uitvergroot.

Herken je onderstaande karikaturen?

Wie spelen een rol in het verhaal? *personages      1

Hoofdpersoon (Protagonist)

probleem

Tegenstander

(Antagonist)

helper of nevenfiguur

afzijdigen/figuranten

hoofdpersonage heeft een probleem, doel in het verhaal: oplossing voor het probleem

tegenstander is het probleem of veroorzaakt het probleem

helper/nevenfiguur helpt bij oplossen van het probleem

figuranten/afzijdigen: wel rol in het verhaal, niet betrokken bij het probleem

Personages naar karakter        2

- Round character: Je weet veel over deze persoon, hij maakt ontwikkelingen door in het verhaal en heeft een complexe persoonlijkheid.

- Flat character: Een statisch personage. Hij maakt weinig ontwikkelingen door en heeft een eenvoudige persoonlijkheid.

- Archetype: Een personage met één duidelijke kartereigenschap (verstrooide professor, domme atleet)

OPDRACHT

Learnbeat:  Literatuur - Fictie personages : A. Personages 

Ga op zoek naar 4 foto's van personages (in duo's): 

• Bedenk bij elke foto een karakter. Beschrijf het personage zo volledig mogelijk, welke namen krijgen je personages, welk uiterlijk hebben ze? 
• De personages bestaan uit:

       Een hoofdpersoon: hoe ziet hij/zij eruit, waar woont hij/zij/, welke karaktereigenschappen  heeft de hoofdpersoon?

       Een stereotype: beschrijf de kenmerken.

       Een personage met een speaking name

       Een type (bijvoorbeeld een schurk, held) : beschrijf de herkenbare kenmerken

• Welke rol krijgen de personages in jouw verhaal? Schrijf een kort verhaal

LEZEN

Boek 3 van je leeslijst (minimaal niveau 2)

Een dichtbundel

• Nederlandse dichter
• Geen verzameling van verschillende dichters
• Laat je bundel door mij goedkeuren

TOETS

Leertoets

• Begrippen die met verhaal- en poëzieanalyse te maken hebben
• Zelf interpreteren
• Vragen met betrekking tot jouw dichtbundel

Wat wordt er bedoeld
met fictie?

Theorie (fictie en non-fictie) 

Fictie = alles wat verzonnen is.
Fictie die 'net echt' is, noemen we realistisch.
Fictie die niet waar kan zijn, noemen we niet-realistisch. 

Voorbeelden: leesboeken, strips, toneelstukken

Non-fictie = alles wat niet verzonnen is. 

Voorbeelden: schoolboeken, nieuwsberichten, enz.

Fictie   Non-fictie

Realistische fictie

Niet-realistische fictie

1. fictie
2. non-fictie

1. fictie
2. non-fictie

1. Fictie
2. Non-fictie

fictie of non-fictie

1. fictie
2. non-fictie

Wat is dit?

1. fictie
2. non-fictie

OPDRACHT

A3 PERSONAGES - blz. 144

Lees het fragment op blz. 143 (klassikaal)

Maak de volgende opdrachten:

1 t/m 5 (blz. 144)

LESPROGRAMMA

• Presentatie journaal
• Startopdracht maken
• Huiswerk nakijken
• Thema en motieven

STARTOPDRACHT

Noteer de antwoorden in je schrift:

1. Wat is het verschil tussen een round en flat character?
2. Noteer een type.
3. Noteer een voorbeeld van een speaking name
4. Wat betekent 'protos' en 'stereos'?
5. Wat is het verschil tussen fictie en non-fictie?

Huiswerk nakijken

Vraag 1 t/m 5

Vraag 7 t/m 9

Huiswerk nakijken

Vraag 7 

Vraag 8

Welk boek of welke film heb je laatst
gelezen of gezien?
Wie was het hoofdpersonage?
Was het hoofdpersonage een type of karakter? Leg uit!

Fictie A4

Leerdoelen
Ik weet wat thema’s en motieven in verhalen zijn.
Ik kan thema’s en motieven in gegeven verhalen herkennen.

Theorie

- Hoofdonderwerp van een verhaal

- Je kunt het thema afleiden uit het gedrag en de gesprekken van de personages, de gebeurtenissen en de afloop van het verhaal.

- Veel voorkomende thema's: liefde, familie, eenzaamheid, opgroeien tot volwassene of de dood. 

Let op: een verhaal kan meerdere thema's hebben. 

Theorie

Voorbeeld

Heldenverhalen, denk bijvoorbeeld aan de verhalen van Harry Potter, gaan vaak over de strijd tussen goed en kwaad. Het hoofdonderwerp, de strijd tussen goed en kwaad, is het thema. 

Theorie

Een motief is iets dat steeds terugkomt, een patroon. Het zijn terugkerende elementen in een verhaal die bijdragen aan de uitwerking van het thema.

Voorbeeld

Thema: de strijd tussen goed en kwaad

Bijpassende motieven: haat & wraak

Theorie

Er zijn drie verschillende soorten motieven:

1. Abstracte motieven

- eigenlijk kleinere thema's

haat, wraak, verraad, schuld

2. Leidmotieven

- concreet, tastbaar en terugkerend element

- symbolische functie

Bijvoorbeeld de ring in 'Lord of the rings'

3. Klassieke motieven

- ontleent aan klassieke of Bijbelse verhalen

Kaïn en Abel-motief (ruziënde broers)

OPDRACHT

• Lezen van het fragment  (blz. 147 - klassikaal)
• Opdracht 1 t/m 5 maken (blz. 148)

 

THEMA: 

In verhalen en romans kunnen we vaak het thema aanwijzen, maar het wordt ook in literatuur niet expliciet genoemd. Romeo en Julia begint niet met de zin: ‘Dit boek gaat over de onmogelijke liefde die sterker is dan alles.’ Je moet zelf ontdekken wat het belangrijkste onderwerp in het verhaal is. 

Je vraagt je af: waarom zou de schrijver dit verhaal hebben geschreven? Waar gaat het verhaal nu echt over? Dat probeer je in een paar woorden (niet in hele zinnen!) te omschrijven.

LES 2 - THEMA EN MOTIEVEN

MOTIEVEN

Er zijn drie verschillende soorten motieven:

1. Abstracte motieven

- eigenlijk kleinere thema's

haat, wraak, verraad, schuld

2. Leidmotieven

- concreet, tastbaar en terugkerend element

- symbolische functie

Bijvoorbeeld de ring in 'Lord of the rings'

3. Klassieke motieven

- ontleent aan klassieke of Bijbelse verhalen

Kaïn en Abel-motief (ruziënde broers)

Oefening - thema

Maak opdracht 6 a en b (blz. 148)

Spanning in een verhaal

Heb jij enig idee hoe een schrijver zijn tekst spannend kan maken?

Spanning in een verhaal

Om spanning op te wekken kan een schrijver verschillende trucjes gebruiken: 

- Hij kan de gebeurtenissen in een spannende ruimte af laten spelen; 

- Hij kan de spanning opbouwen door met de tijd te spelen en belangrijke gebeurtenissen uit te stellen; 

- Hij kan de lezer meer laten weten dan de hoofdpersoon; 

- Hij kan gebruikmaken van open plekken. 

Beschrijving van de ruimte

De ruimte waarin de gebeurtenissen zich afspelen kan deze gebeurtenissen versterken. 

Om de ruimte in te zetten om een bijdrage te leveren aan het verhaal, beschrijf je hem zo uitgebreid mogelijk. Denk hierbij aan de temperatuur, de staat van de gebouwen, of het donker of licht is, wat voor weer het is enzovoorts. 

Beschrijf nu zelf twee ruimtes

Beschrijf nu zelf hoe een verhaalpersonage twee ruimtes kan ervaren. 

De eerste ruimte is een ruimte waarin het personage zich niet op zijn gemak voelt. 

In de tweede ruimte voelt het personage zich ontzettend op zijn gemak. 

Gebruik voor beide beschrijvingen minstens tien zinnen.