17 argo sigmatische aoristus

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Sigmatische aoristus

Aan welke letter zou je die nou kunnen herkennen?

Wat weet je nog over de verleden tijd in het Grieks?

 Verleden tijd in het Grieks

Wist je nog dat: 

- het Grieks twee verleden tijden heeft: imperfectum en aoristus

- sommige woorden zogenaamde thematische aoristi zijn, waarbij de stam verandert 

- de indicativus verleden tijd heeft in het Grieks altijd een augment

Thematisch en sigmatisch

Sommige werkwoorden zijn thematische aoristi, maar je hebt ook de zogenaamde sigmatische aoristus. 

Een sigmatische aoristus herken je aan de σ(igma),
meestal gevolgd door een α (dus: σα)

Hoe vertaal je een sigmatische aoristus?

Je vertaalt het gewoon als een verleden tijd.
ἐλυσας betekent dus 'jij maakte los' of soms 'jij hebt losgemaakt'

Er zit qua betekenis dan ook geen verschil tussen een thematische en sigmatische aoristus. 

Je mag een imperfectum zelfs ook vertalen als 'jij maakte los'!

Wat was dan ook alweer het verschil in betekenis?

Welke drie dingen horen bij elk van de werkwoordsaspecten?

Imperfectum

Aoristus

Gebeurtenis

Toestand

Achtergrond

Voorgrond

Punt op de tijdlijn

streep op de lijn

Weet je het nog?

Het augment bij een imperfectum en een aor: 

- meestal een ἐ ervoor

- bij woorden die beginnen met een α, η of ε => η

- bij woorden die beginnen met een ο of ω => ω

- bij samengestelde woorden ertussen: ἀπεβαλλον (van ἀπο-βαλλω)

- de imp en inf van de aor heeft geen augment

Dan gaan we zo eerst het rijtje oefenen...

We kennen al:

ω εις ει ομεν ετε ουσιν / ε ετε / ειν

ον ες εν ομεν ετε ον / ε ετε / ειν

1e ev

2e ev

3e ev

1e mv

2e mv

3e mv

inf

imp. ev

ἐλυσαμεν

ἐλυσα

ἐλυσατε

ἐλυσε(ν)

ἐλυσας

λυσον

ἐλυσαν

λυσαι

Vorming van de sigmatische aoristus

Een sigmatische aoristus bestaat uit: 

1. augment (ἐ)

2. de "praesens"-stam + σ

3. de uitgang: 

α ας ε(ν) αμεν ατε αν

Het rijtje van de sigmatische aoristus

ἐ-λυσ-α

ἐ-λυσ-ας

ἐ-λυσ-ε(ν)

ἐ-λυσ-αμεν

ἐ-λυσ-ατε

ἐ-λυσ-αν

Noteer hieronder de uitgangen van de sigmatische aoristus incl. de sigma

Hoe vertaal je een sigmatische aoristus?

Je vertaalt het gewoon als een verleden tijd.
ἐλυσας betekent dus 'jij maakte los' of soms 'jij hebt losgemaakt'

Er zit qua betekenis dan ook geen verschil tussen een thematische en sigmatische aoristus. 

Je mag een imperfectum zelfs ook hetzelfde vertalen!

In de volgende slide komt het verschil weer even aan bod.

Welke drie dingen horen bij elk van de werkwoordsaspecten?

Imperfectum

Aoristus

Gebeurtenis

Toestand

Achtergrond

Voorgrond

Punt op de tijdlijn

Streep op de tijdlijn

Vertaal: ἐλυσαμεν

Het werkwoord κωλυω betekent 'verhinderen'. Vorm in de aoristus-vorm het Griekse woord: wij verhinderden (sigmatische aor)

Het werkwoord θυω betekent 'offeren'. Vorm in de aoristus-vorm het Griekse woord: ik offerde (sigmatische aor)

Maak van het werkwoord ἀκουω een (sigmatische) aor 3 mv. Denk goed na over het augment!

Weet je het nog?

Het augment bij een imperfectum en een aor: 

- meestal een ἐ ervoor

- bij woorden die beginnen met een α, η of ε => η

- bij woorden die beginnen met een ο of ω => ω

- bij samengestelde woorden ertussen: ἀπεβαλλον (van ἀπο-βαλλω)

Maak van ἀκουω een sigmatische aor 2 ev

Let op: soms is er een 'chemische reactie' met de σ

π(τ) / β / φ   + σ =>  ψ

κ / γ / χ         + σ =>  ξ

δ /  ζ / θ        + σ =>  de slotletter van de praesensstam verdwijnt

πεμπω => ἐπεμψα

διωκω => ἐδιωξα

ψευδω => ἐψευσα

Maak van γραφω een sigmatische aor, 1 mv

Thematische aoristus

Sigmatische aoristus

εἰπον

ἐλυσας

ἐδιωξα

ἐβαλε

ἐφυλαξε

ἐνομισαμεν

ἐλαβομεν

ἠκουσα

εἰδες

Vertaal ἠκουσας. Let op de tijd + persoon.
Voor de betekenis: denk aan de akoestische gitaar

Wat gebeurt er dus bij verba contracta?

1. er komt een -η- in de aor
2. augment en σ
3. de slotklinker wordt verlengd + sigm aor
4. ziet er net uit als impf

ἐδηλωσα (dat je nog niet kent!!) is dus de sigmatische aoristus van

1. δηλω
2. δηλοω
3. δηλεω
4. δηλαω

Op de schaal van 1 tot 10, hoe moeilijk vind je de sigmatische aoristus?

010