behandeling diabetes

• farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 2

Behandeling diabetes

Behandeling van diabetes

Programma

• Opfrissen inleiding diabetes 
• Geneesmiddel(groepen) bij diabetes type I en II
  
• Werking en bijwerkingen 
• Afsluiting en vooruitblik

Lesdoelen

• Je weet welke geneesmiddelen worden gebruikt om de glucosestofwisseling te regelen.
  
• Je weet hoe de middelen bij diabetes werken en welke groepen er onderscheiden worden

Glucose is te ....

Glucose is te ....

hoog

laag

aanmaak insuline

glucagon aanmaak

Tekst

Insuline

Glucagon

Opslag van glucose als glycogeen in spier en lever

Zet glucose om in glycogeen

Omzetting in de lever van glycogeen in glucose

Zorgt ervoor dat glucose in de cellen kan komen

Behandeling -niet medicamenteus

Voeding: 

• geen snel opneembare suikers
• geen grote hoeveelheid voedsel tegelijk
• beperking van vet voedsel

Lichaamsbeweging

• cel gevoeliger maken voor insuline 

Behandeling-medicameneteus

Bloedglucose verlagende middelen

• oraal en parenteraal
• insuline (=parenteraal)

Diabetes type-1

Diabetes type 2

Insuline

metformine

Voeding

lichaamsbeweging

GLP-1 agonisten

Orale bloedglucose verlagende middelen

Stap 1:

stap 2

stap 3

stap 4

Metformine

metformine + SUD

Metformine + SUD+ insuline (alternatief op indicatie ddp-4 remmers of glp-1 agonist

intensiveren insulinebehandeling 

alternatief op indicatie : ddp4-remmer of GLP-1 agonist

Stappenplan behandeling

Orale antidiabetica

• Biguaniden
• SUD's
• Thiazolidinedionen
• DPP-4 remmers
• GLP1-agonisten
• SGLT2-remmers

vermindert de glucoseproductie in de lever;

verhoogt de insulinegevoeligheid in de spieren

Stimuleren insuline productie

verhogen de gevoeligheid van lichaamscellen voor insuline

Remmen darmenzym waardoor incretines minder snel worden afgebroken

Biguaniden

SUD''s

thiazolidinedionen

DPP4-remmers

Biguaniden 

• Geneesmiddel: metformine
• innemen tijdens of na de maaltijd
• belangrijkste bijwerkingen; maag-darm klachten, verminderde eetlust (voordeel) en smaakstoornis (metaal smaak)
• verminderde nierfunctie <50 ml/min

Sulfonylureumderivaten (SUD's)

SUD's

• Stap 2 in het behandelplan (toegevoegd aan metformine)
• gliclazide, glimepiride 
  

bijwerkingen: gewichtstoename (2-5 kg), en hypoglykemie en maagdarmklachten

Hoe is de bijwerking hypoglykemie bij SUD's te verklaren?

1. Doordat ze de glucoseproductie verminderen in de lever
2. door invloed van SUD op insulineproductie
3. door het verhogen van de insulinegevoeligheid in de spieren

Wat is een hypoglykemie en wat zijn de symptomen ervan?

Hypoglykemie 

• Hongergevoel
  
• Zenuwachtigheid
  
• Rusteloosheid
  
• Hartkloppingen
  
• Trillen
  
• Zweten
  
• Bleekheid
  
• -->  iets eten !!
  

Thiazolidinedionen

• verminderen insulineresistentie --> glucose kan beter worden opgenomen in de cel --> glucose in bloed daalt 
• bijwerkingen: gewichtstoename, verhoogde eetlust, vocht vasthouden

Overige middelen

• Acarbose 

 werking; Het remt de afbraak van koolhydraten in de darm, waardoor de glucose langzaam vrijkomt en dus langzamer in het bloed terechtkomt.

bijwerking: maagdarmklachten

Incretines (1)

Nieuwe groep middelen

Incretines: natuurlijke kleine hormonen (GLP1)

Worden afgescheiden als voedsel darmen passeert

-->alvleesklier gaat insuline maken

Als ze hun werk hebben gedaan, worden ze afgebroken door darmenzymen (DPP-4)

Incretines (2)

DM2 – minder incretines

Geneesmiddelen

1. GLP1-agonisten

2. DPP-4-remmers

GLP1-agonisten

• Middelen: exenatide en liraglutide
• Doen de werking na van menselijk incretine
• Worden parenteraal toegediend
• bijwerking: gastro-intestinale klachten, zoals misselijkheid, braken en diarree; hypoglykemie, gewichtsverlies!

GLP1-agonisten

DPP-4 Remmers

• Middelen: Sitagliptine, vildagliptine
• Tabletten
• remmen darmenzym DPP-4 waardoor incretines minder snel worden afgebroken -> meer incretines
• Incretines zorgen ervoor dat de alvleesklier insuline gaat produceren
• Bijwerkingen: misselijkheid en verminderde eetlust

Alvleesklier maakt ....

Alvleesklier maakt ....

insuline

glucagon

Diabetes patiënten hebben een

1. tekort aan insuline
2. teveel insuline

Werking insuline

•  glucose => glycogeen
• verhoogt de doorlaatbaarheid van de cellen voor insuline
• insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen (=voorraadsuiker) wordt opgeslagen in de spieren en lever.      

Kun je insuline slikken?

Insuline toedienen

*Insuline zul je moeten spuiten of in je bloedbaan moeten brengen met een pompje.

*Maagzuur maakt het hormoon insuline onwerkzaam.

Dosering insuline

• Sterkte uitgedrukt in internationale eenheden (IE) 
• 100 IE/ml, 200 IE/ml of 300 IE/ml
  
• Geen vaste dosering. Individueel ingesteld op basis van glucosewaarde
• Frequentie hangt af van werkingsduur insuline

Soorten insulines

• Ultra-kortwerkende insulines
• Kort-werkende insulines
• Middellangwerekende insulines
• Langwerkende insulines

Ultra-kortwerkende insulines

• insuline aspart (novorapid) , insuline glulisine (Apidra) en insuline lispro (Humalog)
• het effect treedt in binnen 10-20 min, is maximaal na 1-3 uur en houdt 2-5 aan.
• Kort voor de maaltijd ingespoten
• Meerdere injecties per dag nodig

Kortwerkende insulines

• Insuline, gewoon – Actrapid, Humuline Regular
  
• het effect treedt in binnen 30 min, is maximaal na 1-4 uur en houdt 7-9 aan.
• halfuur tot kwartier vóór de maaltijd geinjecteerd

Middellangwerkende insuline

Gebonden aan bepaalde moleculen waardoor ze langer werken
Middellangwerkend:

• werkt 10–24 uur

• insuline isofaan -Insulatard 

insuline heeft tijd nodig voordat het actief wordt, daarom vlak voor de maaltijd toedienen (30 min tot 15 min)

Langwerkende insuline

Gebruikt om de nacht te overbruggen

Gebonden aan bepaalde moleculen waardoor ze langer werken

• werkt  24–36 uur
• Insuline detemir – Levemir
  
• Insuline glargine – Abasaglar, Lantus, Toujeo
  
• Insuline degludec – Tresiba

insuline heeft tijd nodig voordat het actief wordt, daarom vlak voor de maaltijd toedienen (30 min tot 15 min)

Combinatie insuline

• Combinatie van langwerkende en kortwerkende insuline
• novomix, humalog mix
• Cijfer geeft verhouding weer tussen kort- en langwerkend
• 100ie/ml --> 30ie kortwerkend en 70 eenheden langwerkend

Wat zijn mogelijke bijwerkingen van insuline?

Bijwerkingen (1)

Hypoglykemie

• Door teveel spuiten
• Te weinig eten
• Teveel activiteiten
• Gelijktijdig met andere geneesmiddelen of alcohol

Bijwerkingen (2)

Allergische reacties op injectieplaats

• jeuk, erytheem en zwelling op de plaats van injectie. Verdwijnt binnen 1-3 weken

spuitplekken:

•  een verkeerde injectietechniek en het frequent injecteren op dezelfde plek, lokaal effect insuline