Workshop 27 begeleidingsmethoden

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleidingsmethodieken

Als begeleider specifieke doelgroepen kun je in overleg met je collega’s of leidinggevende kiezen uit verschillende hulpverleningsmethodieken. Dit zijn methoden, ondersteuningswijzen, modellen of strategieën om planmatig te werken. Aan de hand van de hulpvraag van een cliënt bespreek je met elkaar welke methodiek het meest geschikt is om de problemen van een cliënt aan te pakken.

Wat gaan we vandaag doen?

Visie op begeleiden

 Begeleidingsmethode en stijl

Begeleidingsgebieden

niveaus van begeleiden

begeleidingsstijlen

vormen van begeleiden

begeleidingsmethodieken

Visie op begeleiding

Visie = een manier van kijken naar iets
je hebt een kijk, een mening over iets
visie is aanverandering onderhevig

- instellingsvisie
- professionele visie
- persoonlijke visie

Beschrijf 2 kenmerken uit de visie van jouw instelling

Begeleidingsmethode

Systematische manier om van een begin naar een eindsituatie toe te werken

Begeleidingsstijl

De manier waarop de begeleider met de methode omgaat

Wat weet je al over begeleidingsmethodieken,
wat is je ervaring ermee?

Welke 3 begeleidingsmethodieken kun je nu benoemen?

Begeleidingsgebieden

Het voeren van gesprekken

Het uitvoeren van verzorgende taken

Het organiseren van ontwikkelingsgerichte activiteiten

Het scheppen van een uitdagende, prettige omgeving

Niveaus van begeleiden

1. de cliënt

2. de situatie

3. de begeleider

Tijdens het werken met cliënten heb je 3 niveaus waarop je de begeleiding kunt afstemmen. Wanneer zich een probleem voordoet of wanneer je een bepaald doel wilt bereiken, kun je de begeleiding afstemmen op de cliënt, op de situatie of op jezelf.

1) de cliënt

2) de situatie

3) de begeleider

Empowerment

• Je hulpverlening is er steeds op gericht dat de cliënt zo veel mogelijk zelf keuzes kan maken die hem meer controle geven over zijn eigen leven. 
•  Een houding waarbij je de cliënt de ruimte geeft om zelf met oplossingen te komen. 
• Niet stilstaan bij alles wat er niet goed gaat, maar vooral kijken naar wat er wel goed gaat en wat je zou willen bereiken in de toekomst. 
• Denk aan het versterken van het sociale netwerk van de cliënt, nieuwe sociale vaardigheden leren of contacten leggen met lotgenoten.
  

Aandachtspunten bij empowerment

• Je hebt een uitnodigende houding en staat open voor ideeën van de cliënt.
  
• Je bent nieuwsgierig: je vraagt naar positieve ervaringen.
  
• je informeert naar de stappen die de cliënt heeft gezet. En je vraagt daarop door.

Give somebody the power to do something 

Bij de nieuwe manier van hulpverlenen valt nogal eens de term empowerment. Empowerment is kortgezegd het vinden en vergroten van de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt. Je hulpverlening is er steeds op gericht dat de cliënt zo veel mogelijk zelf keuzes kan maken die hem meer controle geven over zijn eigen leven. Dit vraagt een houding waarbij je de cliënt de ruimte geeft om zelf met oplossingen te komen. Want hoe dan ook, de cliënt is de meest deskundige op het gebied van zijn eigen leven. Hij kent zichzelf tenslotte het beste en het langst.

Bij het samen zoeken naar de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt werk je vooral oplossingsgericht. Dat wil zeggen dat je niet te lang stilstaat bij alles wat er niet goed gaat, maar vooral kijkt naar wat er wel goed gaat en wat je zou willen bereiken in de toekomst. Denk aan het versterken van het sociale netwerk van de cliënt, nieuwe sociale vaardigheden leren of contacten leggen met lotgenoten.

Aandachtspunten bij empowerment

Je hebt een uitnodigende houding en staat open voor ideeën van de cliënt.

Je bent nieuwsgierig: je vraagt naar positieve ervaringen.

je informeert naar de stappen die de cliënt heeft gezet. En je vraagt daarop door.

Traditionele Begeleidingsstijlen

- Autoritair
-Autoritatief (democratisch)

- Permissief (Laisser-faire)

Bij de autoritaire begeleidingsstijl

1. Bepaalt de begeleider wat er moet gebeuren
2. staat de client centraal
3. Staat de situatie centraal
4. heeft de client veel keuzes

De begeleider: 

Controleert

Bepaalt wat moet gebeuren en geeft veel instructie

Heeft een leidende rol en weet wat het beste is voor de cliënt

Stelt hoge eisen aan de cliënt

Verwacht gehoorzaamheid van de cliënt

Vindt het belangrijkste doel van begeleiden het overdragen van kennis, vaardigheden en regels

De autoritaire begeleidingsstijl:
(2 antwoorden juist)

1. stimuleert de cliënt tot actie
2. is gericht op het naleven van regels en overdragen van vaardigheden
3. stelt hoge eisen aan de cliënt
4. geeft de cliënt het gevoel dat hij geaccepteerd wordt

vormen van begeleiden

Instrumenteel begeleiden	Behalen van resultaat met als doel meer of zelfstandig functioneren
Ondersteunend begeleiden	Gericht op welbevinden van de client
Participerend begeleiden	Begeleider en client delen informatie en macht. Bevordert welbevinden van de client en de kwaliteit van het begeleidingsproces.

Begeleidingsmethodieken

Specifiek voor MZ:

Motiverende gespreksvoering
Oplossingsgericht werken

Specifiek ouderenzorg:

Validation

Belevingsgerichte zorg 

Methodieken in de GHZ:

Totale Communicatie

Gentle teaching

Triple C

LACCS

1. Heijkoop

2. Methode Urlings

3. Son Rise

4. Gentle teaching

5. TEACCH

6. Methode Vlaskamp

7. Oplossingsgericht

    werken

1. Heijkoop

2. Methode Urlings

3. Son Rise

4. Gentle teaching

5. TEACCH

6. Methode Vlaskamp

7. Oplossingsgericht 

    werkens

8. PDL
9. Persoonsgerichte zorg

10. Zintuigactivering
11. Validation
12. ROB
13. Affectief Bewuste
     benadering
14. Belevingsgerichte zorg
15. Eigen initiatief model
16. Triple-C

- Voor wie is de methodiek bedoeld

- Wat is de kern van de methodiek

- wat zijn de voor- en nadelen van de methodiek

- praktijkvoorbeeld hoe je deze methode kunt toepassen

Belevingsgerichte zorg/hulpverlening:

Een methode met als doel om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de belevingswereld van de cliënt. Wordt vooral ingezet in: Ouderenzorg/gehandicaptenzorg/psychiatrie.
x RO(B) - realiteitsorientatie (begeleiding) gericht op geheugen oefeningen wordt veel ingezet bij beginnende geheugenproblemen.
x Warme zorg - huiselijke sfeer creeren, ''meebewegen'' met client
X Levensboek - herkenning gevoel van angst verminderen. Tastbaar product.

X Reminiscentie-  bewust ophalen van herrineringen bijvoorbeeld door muziek, materialen.
X Snoezelen- zintuigactivering - doel:  ontspannen door diens zintuigen te stimuleren

PSSSTTT.. Reminiscentie en snoezelen staat niet in het boek maar moet je weten voor in het werkveld.

- ROB - kalenders die ze hangen in ouderenzorg/verzorgingstehuizen, met grote datums erop.

Casus

Mevrouw Lamberts is de laatste tijd wel eens de weg kwijt. Ze weet vaak niet meer welke dag het is, terwijl ze dat vroeger feilloos wist. Het vermoeden is dat ze dementeert. Kunnen we mevrouw helpen met haar oriëntatie in tijd en ruimte?​

RO(B)

Enkele voorbeelden van oriëntatieoefeningen:

• goede aanduidingen van de functie van een kamer (huiskamer, slaapkamer, badkamer)
  
• klokken die herkenbaar zijn en de tijd goed aangeven
  
• gebruik van herkenbare pictogrammen.

De realiteits-oriëntatiebenadering is een methode om het denkvermogen van oudere mensen te prikkelen. Dit kan positieve effecten hebben als je kijkt naar de manier waarop hulpverleners communiceren met oudere mensen. 

warme zorg

Het doel van warme zorg is een sfeer te scheppen waarin gedesoriënteerde oude mensen zich veilig voelen waardoor angsten en onzekerheden verminderen of verdwijnen.

wat zie je op jouw werkplek

Inhoud van de methodiek

• Nabijheid.
• Herkenbaarheid.
• Huiselijkheid.
• Vrijheid.
• Familie.
  

Inhoud van de methodiek

Met betrekking tot de inhoud van de methodiek bestaan een aantal aandachtspunten:

Nabijheid.

Voor de mens met dementie is het van belang dat de hulpverlener weinig afstand neemt en niet bang is voor lichamelijk contact, zoals een knuffel. Tevens is het van belang dat de hulpverlener mee kan gaan in de wereld van de mens met dementie en wezenlijke interesse toont.

Herkenbaarheid.

De omgeving van de mens met dementie dient vertrouwd en rustgevend te zijn. Om de afdeling zo min mogelijk op een ziekenhuis afdeling te laten lijken en om een vertrouwde sfeer te creëren, zijn ziekenhuismeubels zo veel mogelijk vervangen door meubels die de bewoners van huis uit gewend zijn, zoals een fauteuils, kleedjes, kastjes, een vaste vloerbedekking. Daarnaast wordt zachte muziek gedraaid. Ook is het van belang dat de verzorgenden geen uniform dragen maar eigen kleding. Tenslotte is het, ter bevordering van een band tussen hulpverlener en patiënt, van belang dat er kleine zorgteams zijn rond een vaste groep bewoners.

Huiselijkheid.

Op een psychogeriatrische afdeling dient zo weinig mogelijk verboden te worden en dienen er zo weinig mogelijk regels te zijn. Dagelijks wordt er een herkenbare dagindeling gemaakt. Dat hoeft niet perse elke dag hetzelfde te zijn. Een voorbeeld is het gezamenlijk ontbijt 's ochtends in de huiskamer aan tafel, waarbij de cliënt de gelegenheid krijgt zijn boterhammen zelf klaar te maken. Een ander voorbeeld is het verzorgen van huisdieren. Deze kunnen het gevoel van huiselijkheid ook versterken. Bij deze activiteiten is het van belang dat de bewoner de ruimte krijgt om zijn eigen tempo te bepalen.

Vrijheid.

Voor mobiele cliënten is het van belang dat ze vrijheid ervaren door te kunnen rondlopen. Voor dit doeleinde is een loopcircuit het meest ideaal. Er dienen zo min mogelijk gesloten deuren te zijn. Zomers is een tuin om in te zitten en in te lopen geschikt. Ook worden er binnen deze methodiek geen dwangmiddelen gebruikt zoals verplicht zitten of zitten in een Zweedse band of een ander fixatie middel.

Familie.

Vanwege de band speelt de familie een belangrijke rol bij het contact van de mens met dementie met de werkelijkheid. Er is dan ook alle ruimte voor contact tussen de mens met dementie en familie. Voor de familie is het van belang dat er gelegenheid is om mee te helpen bij de verzorging, dat een familielid mee kan eten en als het gewenst is kan blijven slapen. Bij warme zorg wordt veel waarde gehecht aan contact met familie. Om het contact met de familie de ruimte te geven, zijn vaste bezoektijden niet wenselijk.

levensboek

Casus
Meneer van der Veen (78) is neerslachtig en mogelijk aan het dementeren. Hij praat veel over vroeger en kan dan verdrietig worden. Hoe kan ik ouderen goed begeleiden? Hoe kan ik met ouderen in gesprek komen over hun leven?​

reminiscentie

Door bewust herinneringen op te halen (reminiscentie) kun je als begeleider een bijdrage leven aan de kwaliteit van het leven van een oudere cliënt. Je kunt een aantal middelen inzetten om herinneringen naar voren te halen. Maak gebruik van:

materialen

geuren

foto's

muziek

dialoog

Het geheugen wordt zo gestimuleerd. De beoogde doelen zijn verbetering van het gevoel van tevredenheid over het leven, contact onderhouden, het leren kennen van een dementerend persoon en het gevoel van eigen waarde versterken. Het ophalen van herinneringen kan ook worden gebruikt om levensverhalen te maken. Andersom kunnen levensboeken worden gebruikt bij reminiscentie.

snoezelen

snoezelen

validation

belevingsgerichte zorg

Eigen initiatief model: 

Er wordt sterk gekozen voor het ontwikkelen van de mens en er wordt gekeken naar zijn leerstijl en wensen

De nadruk ligt sterk op het nadenken waarom je welke handeling doet.

Fase 1. orienteren en plannen

Fase 2: uitvoeren en bijsturen

Fase 3: controleren en terugkijken

Doelen;

Hierdoor is een probeerruimte nodig om fouten te maken.

Methode keert zich tegen het automatisch hulp bieden (handen op de rug)

Het “leren,leren” staat centraal

Triple C:

client

competentie

coach

Pijlers van Triple C

Uit te gaan van hun menselijke behoeften;

Een onvoorwaardelijke ondersteuningsrelatie aan te gaan;

Samen te werken aan betekenisvolle daginvulling (competentieopbouw);

Anders kijken naar probleemgedrag en het aanpakken van onderliggende

0

Verzorgende Ella luistert samen met een zorgvrager naar de favoriete muziek van de zorgvrager. Is dit een voorbeeld van belevingsgerichte zorg?

1. Nee
2. ja

Bij warme zorg is het van belang dat een vertrouwde omgeving en begeleiding aangeboden wordt

1. Juist
2. Onjuist

Snoezelen is een vorm van zintuigactivering voor mensen met dementie in een sfeervolle omgeving.

1. Waar
2. Niet waar

Ontwikkelingsstimuleringsmethodieken (Z)EMB

Basale stimulatie

Zintuiglijke stimulatie

Methode Vlaskamp

https:

Basale stimulatie: zintuiglijke prikkels aanbieden om ontwikkeling te stimuleren. Meer algemeen.

Zintuiglijke stimulatie: afhankelijk van de ontwikkelingsfase prikkels aanbieden die passen bij de zintuiglijke ontwikkeling in die fase. Meer doelgericht.

Deens filmpje over zintuiglijke stimulering

Methode Vlaskamp

• kleine stapjes
• leer je zorgvrager kennen
• vraag familie/mantelzorgers
• kijk en luister naar de client
• werk samen

LACCS methode

Kwaliteit van leven op 5 gebieden

• Lichamelijk Welzijn
• Alertheid
  
• Contact
• Communicatie
• Stimulerende tijdsbesteding.

Goede kennis van de zorgvrager is een vereiste, wie is iemand, wat begrijpt iemand enz.

Ongewenst gedrag afleren:

1. situatie veranderen waarin het plaatsvindt
2. gedrag negeren en nieuw gedrag aanleren 
3. Gevolg van het gedrag veranderen

1. Situatie veranderen: bijvoorbeeld in een andere omgeving iets gaan doen of mensen bij elkaar uit de buurt houden enz.

2. Gedrag negeren en nieuw gedrag aanleren

• negeren betekent meestal is eeen toename in gedrag en pas daarna een vermindering. (Time Out  is ook negeren!)
• juiste gedrag moet je belonen (versterken) beloning moet direct op het gedrag volgen

3. Gevolg gedrag veranderen:

• Bij straffen er op letten dat de straf gekoppeld is aan de daad.
• uitleggen waarom iemand straf heeft gekregen
• straffen is het uiterste redmiddel
• lang straffen heeft geen meerwaarde
• straffen kan leiden tot aangepast gedrag in een bepaalde situatie

wat sprak jou het meeste aan

TIPS VOOR BRONNEN:
www.gentleteaching.nl
https://www.youtube.com/watch?v=fh9oCYdMsz8
https://www.communicatiemethodenemb.nl/methoden/overige-methoden/basale-stimulatie/
https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/verstandelijke-beperking/belevingsgerichte-zorg-oiv-eiv
https://btsg.nl/validerende-benadering/
https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/oudere-clienten/realiteit-orientatie-benadering-methode-stimuleren-denkvermogen-dementie-oiv
https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/verstandelijke-beperking/heijkoop-video-observeren-methode-oiv-eiv