5.1: Werken in de stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Leg uit wat het feodale stelsel en het hofstelsel inhielden.

Wat was een reden voor de afnemende handel na de val van het Romeinse Rijk?

1. Een toename van handelsroutes
2. Instabiliteit en onveiligheid in de regio
3. Een grotere vraag naar luxegoederen
4. Een sterke economische groei in de regio

Wat betekent zelfvoorzienend in de middeleeuwen?

1. Mensen vertrouwden op handel voor hun behoeften.
2. Mensen waren afhankelijk van stedelijke markten.
3. Mensen hadden gespecialiseerde beroepen voor productie.
4. Mensen produceerden hun eigen voedsel en goederen.

5.1: Werken in de stad

Doordat de wereld weer wat veiliger wordt, neemt de handel weer toe. Er ontstaan nieuwe steden op handelsknooppunten. Hier gaan ambachtslieden werken die zich verenigen in gilden. Steden die veel met elkaar handelen, sluiten zich aan bij een Hanze. De nieuwe steden willen hun rijkdom laten zien en bouwen hele mooie kerken. Deze worden voornamelijk betaalden door aflaten.

Leerdoelen 5.1

5.1A: Je kunt uitleggen waarom de handel na het jaar 1000 weer opbloeide in Europa en wat voor gevolgen dat had. 

5.1B: Je kunt benoemen aan welke twee eisen een goede plek voor een stad aan moest voldoen en beredeneren waarom die plek aan die eisen moest voldoen. 

5.1C: Je kunt uitleggen wat een ambacht is. 

5.1D: Je kunt uitleggen wat een gilde is, welke voordelen het opleverde voor iemand die lid was van een gilde en hoe je lid werd van een gilde.

5.1E: Je kunt beredeneren waarom er Hanzesteden ontstonden in Europa.

5.1F: Je kunt uitleggen wat een aflaat is. 

Steden groeien weer

• Na het jaar 1000 wordt het veiliger in Europa, viking invallen nemen af
• Handel neemt toe door veiligheid
• Hogere oogsten door gebruik paarden als trekdier, betere bemesting en werktuigen
• Door toenemende handel en hogere landbouw productie groeien de steden weer! 

LD: 5.1A

Nieuwe steden

• Handelaren zochten plek om te wonen en producten op te slaan
• Handelsknooppunt, liefst aan een kruispunt van wegen en rivieren
• Aantrekkingskracht rovers, handelaren zoeken plek dicht bij kasteel of klooster voor bescherming
• Hier ontstonden nieuwe steden

LD: 5.1B

Ambachten en gilden

• Door grotere oogst hoeft niet iedereen meer boer te zijn
• Ontstaan ambachten; beroep met specialistische kennis
• Samenwerking in gilden; prijs- en kwaliteitscontrole, hielpen elkaar
• Je mag alleen als lid van gilde een ambacht uitoefenen

LD: 5.1C

Lid worden van een gilde

• Eerst leerling bij een meester
• Wanneer eenvoudige klusjes goed gingen, kwam je in dienst
• Gezel: je leert ambacht van de meester
• Na aantal jaar meesterproef, een lastige opdracht waarmee je bewees de ambacht te beheersen

LD: 5.1D

Hanzesteden

• Handelaren uit steden die samen handel drijven richten Hanze op
• Samenwerken om handel te beschermen en vergroten
• Samen reizen, minder tol betalen
• Steden die samenwerken in handel op Oostzee en Noordzee
• Aparte Hanze in Vlaanderen en Noord-Italië

LD: 5.1Eop 

Nieuwe kerken met aflaten

• Steden willen nieuwe rijkdom laten zien aan de wereld
• Bouw nieuwe grote kerken in een nieuwe stijl: de gotiek
• Gebouwd in kruisvorm, met hoge ramen en versieringen aan binnen- en buitenkant
• Betaald met aflaten, die mensen kochten om 'in de hemel te komen'

LD: 5.1F

Benoem één voordeel en één nadeel van het lidmaatschap van een gilde.

Wat was een belangrijk gevolg van de gestegen landbouwproductie na het jaar 1000 voor de samenleving in West-Europa?

1. Meer voedselzekerheid en groei van steden
2. Minder sociale mobiliteit
3. Toename van politieke conflicten
4. Vermindering van handelsactiviteiten

Wat is een voorbeeld van een ambacht?

1. Accountancy
2. Informatietechnologie
3. Houtbewerking
4. Medische wetenschap

Waarom vormen ambachtslieden gilden?

1. Om regels en standaarden voor hun vakgebied vast te stellen
2. Om landbouwtechnieken te verbeteren
3. Om politieke macht te verwerven
4. Om religieuze rituelen uit te voeren

Wat is een Hanze?

1. Een religieus ritueel uit de oudheid
2. Een vorm van middeleeuwse architectuur
3. Een vervoersmiddel in de oudheid
4. Een samenwerkingsverband tussen handelsteden in de middeleeuwen

Wat was de belofte van een aflaat in de middeleeuwen?

1. Rijkdom en welvaart
2. Eeuwig leven
3. Genezing van ziekten
4. Vergeving van zonden

Wat was een belangrijke reden voor het bouwen van grote kerken in de middeleeuwse steden?

1. Om de bevolking te beschermen tegen ziektes
2. Om meer ruimte te creëren voor handel
3. Om de macht en rijkdom van de stad te tonen
4. Als centrum voor religieus onderwijs

Aan de slag!

• Invullen leerdoelen
• Maken opdrachten
• Werkboek of laptop