Vakdidactiek: Monopolie

• economie
• Secundair onderwijs

www.lessonup.com

HOOFDSTUK 3: MARKTVORMEN

3.1  Volkomen concurrentie/volledige mededinging

3.2 Oligopolie 

3.3 MONOPOLIE

         3.1.1 Inleiding

          3.1.2 Kenmerken van monopolies

                   3.1.2.1 Soorten monopolies

                   3.1.2.2 Voor -en nadelen van monopolies

          3.1.3 Hoe ontstaan monopolies

          3.1.4 Prijsvorming bij monopolies

          3.1.5 Het welvaartsverlies in monopolistische situaties

3.4 Monopolistische concurrentie

3.1.1  INLEIDING

WAT GEBEURDE ER IN BELGIË?

"Op enkele dagen tijd werd 1,9 miljoen euro ingezameld nodig voor het medicijn van farmabedrijf Novartis om baby Pia te kunnen behandelen"

HOE GING HET VERDER?

BRON: VRT

BRON: HLN

3.1.2 KENMERKEN VAN MONOPOLIES: Voorbeeld

DOGWALK

Je bent 16 en zit in het 5e middelbaar. Overdag naar school en 's avonds wat studeren en facebooken, maar je hebt nog wat vrije tijd. In de kleine stad waar je woont, zie je meer en meer oude mensen die het moeilijk hebben om hun geliefde viervoeter een flinke wandeling te geven. De hond wil meer en langer wandelen, maar het baasje is slecht te been en het lukt niet meer. De ondernemer in jou komt naar boven en je gaat aan de slag: je start je eigen bedrijf "Dogwalk". Je drukt 100 posters en post die bij oudere mensen met een hond. Tot je verbazing heb je direct 3 klanten.

Je vraagt 9,00 EUR voor een flinke wandeling van een half uur.

Een klasgenoot verneemt jouw succes en...wil ook zo'n bedrijfje starten. Maar je kunt hem overhalen om bij jou in dienst de komen en je te helpen, want de klanten en het geld blijven maar toestromen!

=> Waarom spreek je bij dogwalk van een monopolie? 

=> Wat kan Dolgwalk doen om het monopolie te behouden? 

3.1.2 KENMERKEN VAN MONOPOLIES: Voorbeeld

DOGWALK

Je bent 16 en zit in het 5e middelbaar. Overdag naar school en 's avonds wat studeren en facebooken, maar je hebt nog wat vrije tijd. In de kleine stad waar je woont, zie je meer en meer oude mensen die het moeilijk hebben om hun geliefde viervoeter een flinke wandeling te geven. De hond wil meer en langer wandelen, maar het baasje is slecht te been en het lukt niet meer. De ondernemer in jou komt naar boven en je gaat aan de slag: je start je eigen bedrijf "Dogwalk". Je drukt 100 posters en post die bij oudere mensen met een hond. Tot je verbazing heb je direct 3 klanten.

Je vraagt 9,00 EUR voor een flinke wandeling van een half uur.

Een klasgenoot verneemt jouw succes en...wil ook zo'n bedrijfje starten. Maar je kunt hem overhalen om bij jou in dienst de komen en je te helpen, want de klanten en het geld blijven maar toestromen!

=> Waarom spreek je bij dogwalk van een monopolie? - Er is in de regio maar 1 aanbieder

=> Wat kan Dolgwalk doen om het monopolie te behouden? - Klanten een klantenkaart geven met veel beurten , een unieke service bieden die anderen niet kunnen bieden en zo het aanbod uniek maken

3.1.2 Kenmerken van monopolies

Een monopolie is de marktvorm waarbij er slechts één enkele aanbieder is. Die heeft een bepaalde regio in de markt voor zich alleen. De monopolist is een prijszetter.

Monopolie in de strikte zin van het woord is vaak maar tijdelijk. 

Monopolisten proberen uiteraard hun positie zoveel mogelijk te beschermen, maar een monopolie houdt niet lang stand, o.a. door technologische vooruitgang

          => Bv. Microsoft is verplicht om steeds betere versies van Windows te ontwikkelen om zijn leiderschapspositie te behouden

DOELEN VAN EEN MONOPOLIST

1. Winstmaximalisatie

2. Maximalisatie van de omzet

3. Kostendekking

3.2.1.1 Soorten monopolies: Leg de hoofden samen en kom tot de conclusie

Er zijn drie verschillende monopolies: Wat is het? Waarom een monopolie? Voorbeeld?

1. Wettelijke Monopolies: Anouar & Bianca

2. Natuurlijke Monopolies: Charlotte & Anne

3. Technische Monopolies : Jo

Verschillende soorten monopolies

Er zijn drie verschillende monopolies:

1. Wettelijke Monopolies - ontstaan door een octrooi of wet ervoor zorgt dat slechts één bedrijf een bepaald product mag aanbieden

2. Natuurlijke Monopolies - Schaalvoordelen van een bepaald product zo groot dat er slechts ruimte is voor één aanbieder binnen de markt

3. Technische Monopolies  - Bepaalde technologie is in handen van een bedrijf en daardoor alleen dat bedrijf het product kan produceren en verhandelen

Monopolie of niet? Waarom?
PROXIMUS

1. MONOPOLIE
2. GEEN MONOPOLIE

Enkel de OVERHEID mag identiteitskaarten en rijbewijzen uitgeven?

1. WAAR
2. NIET WAAR

Monopolie of niet? Waarom
VIAGRA

1. MONOPOLIE
2. GEEN MONOPOLIE

Monopolie of niet? Waarom? Oplossing

1. Proximus => Neen: Telenet,..

2. Europese Centrale Bank => Ja, enkel zij geven geld 

3. Astrazenica => Neen, Pfizer, Moderna, ...

4. Viagra  => Ja, Pfizer heeft een patent

5. NMBS

3.1.2.2 VOOR -EN NADELEN MONOPOLIE

VOORDELEN

- Profiteren van schaalvoordelen

- Ontbreken van concurrentie -> Kosten kunnen lager uitvallen

- Aantrekkelijke verpakking is niet nodig -> Kostenbesparing

- Ruim afzetgebied -> Geen concurrenten

NADELEN

- Monopolist heeft veel macht

- Niet gestimuleerd om product te verbeteren -> Geen concurrentie

- Hoge prijzen voor consumenten -> Geen marktwerking

DISCUSSIE: EN HOE ZIT HET MET ONZE VACCINS?

BRONNEN

-  Baert,D. & Aers,K. (2019). Farmabedrijf Novartis gaat peperdure medicijn bekend van baby Pia verloten aan 100 patiëntjes. Geraadpleegd via https://www.vrt.be/

- Druyts, P. (2020-2021) Cursus Vakdidactiek: differentiatie 

- De marktvorm monopolie in de economie: geraadpleegd via https://financieel.infonu.nl/

- De Tijd. Monopolies. Geraadpleegd via https://www.tijd.be/algemeen/algemeen/monopolies/5316000.html

- Knack (2015). Vlaamse Regering wil einde maken aan monopolie "de Lijn". Geraadpleegd via https://www.knack.be

- Peiremans, J. & Goedgebeur,J. (2020). Buzz 5: Algemene Economie. Uitgeverij Plantyn, Editie 2.

- Poelaert,L. (2015). De onderneming bij monopolie. Geraadpleegd via https://bedrijfskundepoelaert.wordpress.com/

- Roemersma, Y. (2019). De vier marktvormen in de economie.  Geraadpleegd via https://blog.xyms.nl/de-vier-marktsoorten-in-de-economie

- Staelens, C. (2020). Monopolies in België. Geraadpleegd via https://charlesstaelens.be/blog/monopolies-en-belgie/