Informele zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Mantelzorgers en vrijwilligers in beeld

Leerdoelen

• Je benoemt de ontwikkelingen in de sectoren zorg en welzijn.
  
• Je benoemt de verschillende manieren waarop mensen mantelzorg geven en hun motieven om mantelzorger te worden.
  
• Je benoemt de verschillende soorten vrijwilligerswerk en de motieven om vrijwilliger te worden.
  
• Je benoemt wat belangrijk is in het contact en de samenwerking met mantelzorgers en vrijwilligers

Ben je zelf mantelzorger of vrijwilliger

Ja

nee

Onderwerpen

• De kanteling
  
• Veranderingen in jouw rol
  
• Wat is mantelzorg?
  
• De rollen van de mantelzorger
  
• Wat is vrijwilligerswerk?
  
• Samenwerken met vrijwilligers
  

De kanteling

Zowel burgers als zorgprofessionals worden geacht in hun verwachtingen en taakopvatting te 'kantelen'; kijk eerst wat burgers zelf kunnen doen of het sociale netwerk voordat een 'dure' professional wordt ingeschakeld. Dit staat ook wel bekend als de Kanteling

Verandering in jouw rol

De rol en taken van de professional zijn veranderd:

  

• Van zorgen voor naar zorgen dat
  
• Van uitvoerend naar faciliterend en ondersteunend
  
• Meer samenwerken
  

Wat doet een mantelzorger
allemaal in de zorg voor
en ondersteuning van de cliënt?

Wat kenmerkt mantelzorgers?

59% van de mantelzorgers in Nederland is vrouw

45% van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar

8% van mantelzorgers is tussen de 18 en 24 jaar

18% van de mantelzorgers is ouder dan 65 jaar

43% van alle mantelzorgers is de centrale of belangrijkste verzorger van de hulpbehoevende

mannen helpen vaker bij administratie en vervoer

vrouwen helpen vaker bij het regelen, bij het bezoeken van een arts en bij persoonlijke verzorging

De rollen van de mantelzorger

SOFA-model:

Samenwerken

  Ondersteunen

  Faciliteren

  Afstemmen

Wat herken je vanuit het filmpje in je eigen beroepspraktijk?

Wat is het verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk?

Motieven van vrijwilligers

Graag iets voor een ander doen

Oude bekenden helpen

Een zinvolle (vrije)tijdsbesteding zoeken

Andere mensen ontmoeten

Zich persoonlijk ontwikkelen

Hun kennis en kunde inzetten

Werkervaring opdoen

Wat voor soort werkzaamheden
kun je doen als vrijwilliger?

Wat betekenen vrijwilligers voor de cliënt?

financiële besparing

meer tijd voor cliënten

meer aandacht voor cliënten als mens

welbevinden van cliënten neemt toe

beroepskrachten ervaren minder werkdruk, meer werkplezier

mantelzorgers en familieleden voelen zich gesteund

door de inzet van vrijwilligers leven we in een meer betrokken en vitale samenleving

Samenwerken met vrijwilligers

Waarderen

Informeren

Faciliteren

Afstemmen

Wat vind jij?

Had jij hier willen wonen?

Wat zijn de voordelen?

Wat zijn de nadelen?

Wat betekent het voor de professionals?

Opdracht

Zoek informatie op over de onderstaande onderwerpen en deel dit vervolgens met je klasgenoten:

Draagkracht en draaglast

CSI, SRB

EDIZ (plus)

Opdracht

Toolkit samenwerken met mantelzorgers

Ieder groepje werkt aan een eigen themakaart, ga met elkaar in gesprek

1. Constructief samenwerken met mantelzorgers

2. Samenwerken met meerdere mantelzorgers

3. Contact opbouwen met mantelzorgers

4. Ervaringsdeskundigheid van mantelzorgers benutten

Dilemma: Wie weet het beter?

We hebben een cliënt die zelf verpleegkundige is geweest en haar partner is huisarts. Beiden zitten steeds bovenop de zorg

en weten het altijd beter. Dat zorgt voor veel wrijving. Hoe gaan we hiermee om?’

Vragen:

• Waarom is dit een probleem voor dit team?

• Hoe kun je hun kennis juist benutten?

• Noem een voorbeeld van een cliënt of mantelzorger die de regie heeft en een voorbeeld van iemand die niet de regie

heeft. Wat zijn de kenmerken van beide situaties?

• Kom jij wel eens in een situatie waarin je het niet eens bent met de cliënt of de mantelzorger over wat nodig is?

Hoe kom je daar samen uit?

Dilemma: Wie kan ik inschakelen?

‘Mevrouw Innemee wordt steeds vergeetachtiger en heeft ook als gevolg van haar ouderdomsklachten meer hulp nodig.

Ik maak me zorgen over de situatie en vind dat er meer hulp en toezicht georganiseerd moet worden. Het netwerk van

mevrouw is klein; ze heeft alleen een zoon in Frankrijk met wie ze vooral telefonisch contact heeft. Ik hoor haar ook wel

eens praten over de buurvrouw, bij wie ze soms aanklopt als ze hulp nodig heeft.’

Vragen:

• Wie is/zijn hier volgens jou mantelzorger?

• Met wie ga je in gesprek over jouw zorgen? En met welk doel?

• Hoe pak je het gesprek aan? Zou je het gesprek met haar zoon anders aanpakken dan het gesprek met de buurvrouw?

• Hoe ga je om met het beroepsgeheim?

Dilemma: Contact met de mantelzorger buiten de cliënt om?

‘Mevrouw Zeilen is sinds kort in zorg. Hoewel we in een brief aan de cliënt nadrukkelijk ook de mantelzorger hebben uitgenodigd

voor het intakegesprek, was haar zoon niet aanwezig. Volgens mevrouw Zeilen woont hij ver weg en is hij erg druk.

Ze wil hem niet belasten en vertelt dat hij hier vast ook niet op zit te wachten. Haar netwerk is verder erg klein. We hebben

de indruk dat de gevolgen van de CVA groter zijn dan mevrouw zelf erkent. Mogelijk spelen er nog andere problemen. Wij

willen graag meer inzicht in de situatie van mevrouw en onze indruk bespreken met haar zoon.’

Vragen:

• Wat doe je? Ga je proberen in contact te komen met haar zoon?

• Hoe kom je in contact met hem? Via de cliënt die haar zoon niet wil belasten? Of ga je rechtstreeks contact zoeken?

• Wat is het doel van je gesprek? En hoe ga je dat bereiken?

Dilemma: Ben ik een professional als ik toegeef dat iets me niet lukt?

‘Ik krijg mevrouw Keulen niet meer onder de douche. Ik heb al van alles geprobeerd. Met pijn en moeite lukt het me om haar een beetje aan de wastafel te wassen, maar haren wassen lukt echt niet. Ik zie er tegenop om haar dochter te gaan vertellen dat het me niet lukt. Ze heeft toch al geen vertrouwen in onze kwaliteiten; ze zit er de hele tijd bovenop.’

Vragen:

• Is deze situatie herkenbaar?

• Zou jij de dochter om advies vragen in deze situatie? Waarom wel/niet?

• Hoe vind je het om een mantelzorger om advies te vragen? En hoe reageert de mantelzorger hierop?

Dilemma: Cliënt en mantelzorger zijn het niet eens

‘De heer Jonassen zorgt voor zijn vrouw en verzorgende Lermin merkt dat het te zwaar voor hem wordt. Hij snakt naar een

middag per week er tussenuit, maar zijn vrouw wordt al boos bij het idee. Lermin weet niet wat ze moet doen. Bespreken

met mevrouw lukt niet, ze zal haar boosheid afreageren op haar man.’

Vragen:

• Kom jij in je werk dit soort situaties tegen?

• Wat zijn jouw tips aan collega’s?

Dilemma: Kan hij het echt nog wel aan?

Meneer Claessen zorgt voor zijn vrouw, die sinds een aantal jaren Huntington heeft. Ze zijn 15 jaar samen en hebben een

goed huwelijk. De laatste tijd krijgt mevrouw Claessen echter steeds meer last van stemmingswisselingen en ontremd

gedrag. Meneer Claessen lijkt vermoeid, maar heeft duidelijk laten weten dat hij zelf voor zijn vrouw wil blijven zorgen. De

thuiszorgmedewerker maakt zich zorgen; hoe gaat hij deze situatie volhouden?

Bespreek de vragen met elkaar:

• Hoe merk je of een mantelzorger overbelast is? Op welke signalen let je?

• Hoe ga je met de mantelzorger in gesprek over de belasting die je signaleert?

• Wat doe je als de mantelzorger zegt dat het allemaal wel lukt, terwijl jij er van overtuigd bent dat de mantelzorger

overbelast raakt?

Dilemma: Hoe ver gaat mijn zorg?

‘Meneer De Vries heeft mij een keer gevraagd of ik wat boodschappen voor hem mee wilde nemen. Dat heb ik toen gedaan.

Maar nu vraagt hij het wekelijks. Ik wil het liever niet doen, maar ik wil hem ook niet teleurstellen. Bovendien weet ik dat

hij geen partner of kinderen heeft waar hij op terug kan vallen.”

Bespreek de vragen met elkaar:

• Als jij in deze situatie komt, wat doe je dan? Wanneer wordt het een probleem?

• Hoe zou je de sociale kaart kunnen gebruiken om meneer De Vries te helpen?

• Hoe trek je één lijn met je collega’s en maak je goede afspraken met elkaar?

Wat neem je mee uit deze les naar je eigen beroepspraktijk?