1. Deeltjesmodel en weersverschijnselen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

1. Deeltjesmodel en weersverschijnselen

Ga rustig zitten op je plek

Je jas en telefoon zijn aan de kapstok en in de kluis

Pak je boek en pen op tafel

Ga op de iPad in LessonUp

In welke fase is de stof water als het een ijsblokje is?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Hoe heet de faseovergang van gas naar vloeibaar?

1. Verdampen
2. Condenseren
3. Stollen
4. Rijpen

Een stof gaat van de vaste naar de vloeibare fase als...

1. ...je het in stukken snijdt
2. ...je de temperatuur verhoogt
3. ...je het in de koelkast zet
4. ...je het lief aan de stof vraagt

Wat moeten we al weten?

Stoffen kunnen in drie fasen voorkomen:

vast, vloeibaar en gasvormig.

Elke overgang van de ene naar de andere

fase heeft een naam.

Weersverschijnselen komen in verschillende

fasen voor (sneeuw is vast, regen vloeibaar etc.)

In het plaatje worden stoffen weergegeven in de vorm van verschillende deeltjes.

In dit hoofdstuk leren we hoe die deeltjes zich gedragen, en wat dat te maken heeft met weersverschijnselen.

Dit gaan we leren:

Je kunt beschrijven welke eigenschappen moleculen in het deeltjesmodel hebben.

Je kunt beschrijven hoe moleculen bewegen in vaste, vloeibare en gasvormige stoffen.

Je kunt het ontstaan van mist, dauw en rijp uitleggen met behulp van het deeltjesmodel.

Een model is eigenlijk een versimpeld beeld van hoe iets in het echt is.

Het deeltjesmodel geeft aan hoe moleculen zich gedragen (hoe bewegen ze, welke vorm nemen ze aan enz.)

Moleculen in het deeltjesmodel...

...blijven hetzelfde. Een watermolecuul blijft een watermolecuul, of deze nou vast, vloeibaar of gasvormig is (er bestaat geen 'ijsmolecuul').

...zijn altijd in beweging. Ook als je iets hebt dat helemaal stil lijkt te staan zoals een tafel, zijn de moleculen daarin aan het bewegen.

...trekken elkaar aan. Ze hebben een kracht op elkaar waardoor ze in elkaars buurt blijven, tenzij ze daarvoor te hard bewegen.

De fase hangt af van de temperatuur, en die wordt bepaald door de beweging van de deeltjes.

Weinig beweging, vooral trilling? Vaste stof. Heel veel beweging, ver uit elkaar? Gasvormige stof.

Op een koude ochtend zie je soms dauw op het gras. Leg uit hoe die dauw ontstaat.

In de lucht zit altijd waterdamp. Wordt het koud genoeg, dan condenseert het.

Als de temperatuur onder nul is gaat de damp soms direct over in vaste vorm - dat heet rijpen.

In deze simulatie kan je zien wat er gebeurt met de deeltjes als je de temperatuur verhoogt of verlaagt.

Bij verhogen:

-> Je voegt energie toe

-> De deeltjes bewegen sneller

-> De temperatuur en druk stijgen.

Wanneer je water kookt, worden sommige deeltjes gasvormig (verdamping).

Waarom verdampt niet ál het water opeens? Wat is de snelheid van de deeltjes die gasvormig worden?

Dit hebben we geleerd:

...welke eigenschappen moleculen in het deeltjesmodel hebben.

...hoe moleculen bewegen in vaste, vloeibare en gasvormige fase.

...hoe je het ontstaan van mist, dauw en rijp kan verklaren met behulp van het deeltjesmodel.

Aan de slag!

Maken: paragraaf 2.1, opdracht 1 t/m 9.

Doel: je herhaalt de regels van het deeltjesmodel en je oefent met het uitleg geven over het gedrag van moleculen.

Hoe: in je boek, gebruik ook de theorie als je vragen hebt.

Met wie: je mag rustig samenwerken met je buur.

Tot: 15 minuten voor einde les, dan toetsbespreking.

Klaar? Probeer alvast opdracht 1 en 2 van paragraaf 2.2.