Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Van dorpje naar stadstaat

8ste eeuw v.Chr:

• Rome was een klein dorp.
• Rome lag strategisch erg goed: handelswegen en de rivier de Tiber. 
• De koningen van Latium kwamen altijd uit een Etruskische familie. Ze waren de baas.
• De Etrusken werden verdreven door de inwoners van Rome. 

Latium = Lazio

Soldaat in plaats van boer

• Eerst bestond het Romeinse leger alleen uit burgers die zelf wapens konden betalen. 
• Vanaf de 2de eeuw v.Chr.: steeds vaker arme vrijwilligers/boeren die hoopten op een betere leven door oorlogsbuit.

• Veel boerderijen werden niet onderhouden. Rijke mensen kochten de boerderijen en verbouwden deze tot villa's.
• Arme mensen trokken naar de stad Rome. Er ontstond een voedseltekort. 

Rome verovert de Middellandse Zee

• Rome moest graan invoeren uit andere gebieden. Dit leidde tot een conflict met de Noord-Afrikaanse stadstaat Carthago.
• Carthago beheerste de handel in het westen van de Middellandse Zee en willen geen concurrentie. 
• Rome en Carthago kregen oorlog (de Punische oorlogen)

Kaart

Carthago

Noord-Afrikaanse stadstaat (huidige Tunisië).

Twee oorlogen tegen de Puniërs (mensen uit Carthago): de Punische oorlogen.

• Tweede Punische oorlog: Hannibal en zijn olifanten.

Tweede Punische Oorlog

(218-201 v. Chr.)

• Hannibal bleef 14 jaar in Italië. 

• Hij versloeg de Romeinen keer op keer, maar heeft nooit Rome aangevallen. 

• Werd teruggeroepen naar Carthago. Kort daarna versloegen de Romeinen de Carthagers in Afrika. 

Gunstige vrede voor Rome

• Carthago verloor al zijn gebied buiten Afrika. 

• Carthago moest zijn oorlogsvloot vernietigen en mocht geen oorlog voeren zonder toestemming van Rome. 

Het Imperium Romanum

De Romeinen hadden in 200 v.C. hun macht uitgebreid. In 117 v.Chr. was het Romeinse Rijk op het grootst. 

Zij noemden dit gebied hun Imperium Romanum

Een imperium is een rijk dat bestaat uit de oorspronkelijke staat (Rome) en andere veroverde staten.

Vorige les...

1. Hoe kon het Romeinse Rijk groot worden?

2. Hoe werd het Romeinse Rijk een imperium?

Hellenisme

• Het alfabet, het bouwen van havens, gebruik van munten, verbouwen van olijfolie en wijn. 
• Religie
• Beeldkunst
• Bouwkunst

Hoe?

Leren van de Grieken

• Toen Romeinse soldaten Griekenland veroverden, namen ze talloze Griekse geleerden, artsen, architecten en kunstenaars als slaven mee naar Rome. 
• Grieks was in de mode!
• Maar ze voegde zelf ook iets toe...

Boogconstructie heeft minder zuilen nodig om het gewicht van een muur of plafond te dragen.

Koepels

Klassieke cultuur

De Griekse cultuur met Romeinse elementen heet de Klassieke cultuur.

Bouwen en wegen aanleggen

De Romeinen bouwden ook op veroverde gebieden:

• Castellum (fort): een veilige plek om te verblijven.
• Bij een langer verblijf versterkten ze het castellum met stenen, legden ze wegen aan en bouwden ze stenen bruggen.

Romeinse wegen

• Legionairs (het leger) bouwden verharde wegen in de veroverde gebieden.
• Wegen waren belangrijk voor het leger, de handel en de communicatie (bijv. boodschappen brengen tussen de legerleiders en Rome).

Vorige les...

•  Welke invloed had de Griekse cultuur op de Romeinen?
  
• Wat bouwden de Romeinen in de veroverde gebieden?

5. Hoe zorgden de Romeinen ervoor dat ze de baas bleven over hun veroverde gebieden?

• Tactiek "verdeel en heers": de Romeinen sloten vriendschappen met het ene volk en hielpen hen om hun vijanden te verslaan.

• Overwonnen volken mochten hun eigen cultuur behouden. 

PAX ROMANA

Romeinse vrede

200 jaar vrede in het Romeinse Rijk!

Reizen over de goede wegen was veilig en daar profiteerde de handel van. 

Kansen in het Romeinse Rijk

• Vrije mannen in overwonnen gebieden konden in het leger gaan. Je kreeg onderdak, gratis eten en een salaris!
• Deze mannen waren hulptroepen voor de legioenen en vochten mee in eiger legers, geleid door hun eigen aanvoerders. 
• Vaak waren ze ergens in gespecialiseerd. 
• Bijvoorbeeld de Bataven. Zij mochten in het midden van Nederland wonen en moesten hulptroepen leveren aan de Romeinen in ruil voor belastingvrijstelling.

Hoe werd je slaaf?

• Slaven waren krijgsgevangenen en andere mensen die uit de veroverde gebieden waren weggevoerd en verkocht.
• Romeinen die schulden hadden en niet konden terugbetalen. 
• Slavernij was erfelijk: kinderen van slaven waren zelf ook slaven. 

Slavenij in het Romeinse tijd

• Slaven stonden te koop op de markt. 
• Slaven werkten in de huishouden, op het land, in steengroeven, mijnen, kleine bedrijven, enz. 
• Slaven die als leraren, arts of architect werkten hadden niet slecht en werden goed behandeld. Ze waren wel bezit van iemand anders. 

Van slaaf naar burger

• Slaven konden hun vrijheid krijgen van hun eigenaar of sparen om hun vrijheid te kopen. 

• Een slaaf kon geen burgerrechten krijgen, maar hun kinderen wel. Ze konden stemmen, een baan bij de overheid krijgen, grond bezitten en ervan van een andere burger. 

• Sommige vrijgelatenen bleven werken voor hun vroegere meesters. Zij kregen een loon en waren niet arm. 

• Sommige vrijgelatene gingen handel drijven, werden rijk en kochten zelf slaven. 

Leerdoelen bespreken

5. Hoe zorgden de Romeinen ervoor dat ze de baas bleven over hun veroverde gebieden?

6. Welke rol speelden slaven in het Romeinse Rijk?

Opdrachten maken en bespreken

Werkboek vanaf blz. 80, opdrachten 2, 4, 6 en 7

Zelfstandig, zachtjes overleggen is toegestaan

Max. 15 minuten

Eerder klaar? Leer de begrippen van par. 4.1 uit je hoofd (leerboek blz. 89)

TWT bespreken