4.5 Germanen en Romeinen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Romeinen en Germanen

paragraaf 4.5

programma 

wat?	hoe?	tijd?
terugblik	klassikaal	5 minuten
uitleg 4.5	klassikaal	15 minuten
blooket	individueel	10 minuten
afsluiten	klassikaal	5 minuten

Combineer de bestuursvorm aan de naam van het Romeinse Rijk. Let op! Er kunnen vakjes leeg blijven.

R12

Monarchie

Aristocratie

Democratie

Tirannie

Romeinse Koninkrijk

Romeinse Republiek

Romeinse Keizerrijk

De Romeinen offerden in tempels.
Wat was de reden dat de Romeinen offerden?

1. Het was een manier van slachten.
2. Het was normaal cadeaus aan anderen te geven.
3. Ze hoopten dat de goden de mensen zouden helpen.
4. Zo lieten ze zien dat ze tolerant waren.

Wat is het verschil tussen het Romeinse Koninkrijk en de
Romeinse Republiek

1. Een koninkrijk wordt bestuurd door een koning en een Republiek door een keizer
2. Een koninkrijk is een bestuursvorm waar het volk de baas is en een republiek heeft de vorst de macht
3. Een koninkrijk wordt bestuurd door een koning en in een republiek bestuurd de senaat

In het Romeinse Rijk waren grote verschillen. Hoe zag de Romeinse samenleving er uit?

1. Kleine groep rijken, grote groep armen en slaven
2. Grote groep rijken, grote groep armen en slaven
3. Klein groep rijken en armen, grote groep slaven
4. Grote groep rijken en armen, kleine groep slaven

Waarom wilden veel niet-Romeinen in het Romeinse leger?

1. Om Romeinse burgerrechten te krijgen.
2. Om in het Romeinse Rijk te mogen wonen.
3. Om godsdienstvrijheid te krijgen.
4. Om bij de Romeinse elite te horen.

Waar of niet waar?
Ook niet-romeinen diende in het Romeins leger

1. waar
2. niet waar

Het Romeinse Rijk was heel groot. Toch lukte het de Romeinen om dit rijk onder controle te houden.

Wat is een verklaring hoe het de Romeinen lukte het grote Romeinse Rijk onder controle te houden?

1. De Romeinen hadden weinig vijanden
2. De Romeinen veroverden vooral gebieden in Europa waardoor het een culturele eenheid bleef
3. Er was nauwelijks verzet omdat de Romeinen geen krijgsgevangenen maakten
4. Nieuw veroverde gebieden leverden de Romeinen landbouwgrond en belastingen op

Een Romein met Romeins burgerrecht...

1. was door wetten onbeschermd
2. mocht gemarteld worden
3. mocht niet zonder proces veroordeeld worden
4. was gelijk aan Romeinen zonder burgerrecht

Keizers zagen christenen vaak als bedreiging. Waren ze dat volgens de bron? Leg je antwoord uit!

Leerdoel

aan het eind van deze les:

• weet je hoe de Romeinen en Germanen in Nederland met elkaar omgingen
• Weet hoe de Rijn de noordelijke grens van het Romeinse Rijk werd en hoe deze werd beschermd 
• Kun je aan de hand van 4 verschillende oorzaken verklaren hoe het Romeinse Rijk uit elkaar viel

Romeinen en Germanen

paragraaf 4.5

Romeinen in Nederland

• tussen 58 & 50 V.C. veroverde Caesar   Zuid-NL

• landbouwsamenleving

• volken noemde hij Kelten, Galliërs en Germanen

• Hoge belasting voor Kelten: --> opstanden 
• Kelten verjaagd, tot slaaf gemaakt, vermoord: Germanen vestigden zich in NL

Nederland

Romeinse Rijk

Romeinen

Germanen

(Bataven/Friezen)

samenwerking

• Romeinen wilden Rijk verder uitbreiden: tegen gehouden door de Germanen --> einde expansie
• Grens werd de Rijn, de Limes
• bondgenootschap tussen Romeinen en Germanen: 
• Militaire steun <----> belastingvrij leven

Invloed

• Romeinen gaven cultuur mee: Romanisering
  
• steden, badhuizen, tempels
• maar ook:  handel --> geldeconomie in NL

Ondergang

• 3e eeuw N.C.: epidemieën in het Rijk --> minder mensen
• minder mensen --> minder productie
• minder productie --> minder belasting
• minder belasting --> legers slecht onderhouden 

Epidemieën in het Rijk zorgen voor minder inwoners

Er wordt minder belasting opgehaald

oorzaak

gevolg 

ondergang

• stammen van buitenaf vallen het rijk binnen: legers kunnen dit niet tegenhouden
• Rijk wordt in 2 gesplitst: Oost en West-Romeinse Rijk 
• Germanen stichtten koninkrijkjes in het Rijk --> 476 N.C laatste keizer afgezet --> einde West-Romeinse Rijk
• Oost-Romeinse Rijk blijft bestaan tot 1453

De legers worden niet goed onderhouden

Germaanse stammen vallen het Rijk binnen

De Romeinse keizer wordt afgezet

oorzaak

gevolg

gevolg

Lees de onderstaande vier feiten:

1. Germaanse stammen drongen het Romeinse Rijk binnen.
2. Germanen maakten een eind aan het West-Romeinse Rijk.
3. Romeinen breidden hun rijk uit tot de Rijn.
4. Volkeren in het grensgebied werden geromaniseerd.
Zet de bovenstaande vier feiten in de juiste tijdsvolgorde

1. 3 --> 4 --> 1 --> 2
2. 3 --> 1 --> 4 --> 2
3. 4 --> 3 --> 1 --> 2
4. 3 --> 4 --> 2 --> 1

Rond 300 was het Romeinse Rijk in oppervlakte op z'n groot.
Al het gebied rondom een zee (zie rood kruisje in de afbeelding) was van het Romeinse Rijk.
Hoe heette deze zee (zie rood kruisje)?

1. De Middellandse zee
2. De Noordzee
3. De Kaspische zee
4. De Zwarte zee

Deze opdracht gaat over romanisering.

Wat is GEEN voorbeeld van romanisering?

1. Een Bataafse militair gelegerd in Noord-Engeland schrijft in het Latijn een brief aan zijn vader.
2. Een Frieze handelaar koopt in Noviomagus potten met Romeins muntgeld om deze ten noorden van de grens weer te verkopen.
3. Een Germaanse vrouw gaat wekelijks naar het badhuis in Mosa Traiectum om een middag te ontspannen.
4. Een Keltische bard (een zanger) zingt liederen over de heldendaden van Keltische helden van vroeger.