5.5.3. De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Kun je te veel water drinken?

Mededelingen:

masterclass vogelspotten

Planning

di 16/01: BS 4 De nieren

do 18/01: BS 5 De huid

di 23/01: microscopie practicum lever/nieren/ huid

do 25/01: PO eindopdracht

do 01/02: deadline PO + herhaalles

Wat gaan we deze les doen?

Herhaling bs3: de lever

Basisstof 4: de nieren

 - filmpje

- opdracht

In welke bloedvaten vindt gaswisseling plaats met cellen?

1. Haarvaten
2. Slagaders
3. Aders
4. Bij allemaal

Doorbloeding van de lever

Sleep de naam van het bloedvat naar de juiste plek in de afbeelding.

leverader

leverslagader

poortader

Insuline

Glucagon

• door insuline zet de lever glucose om in glycogeen. 
• door glucagon zet  de lever glycogeen om in glucose.
• Opslag glycogeen: lever (regulering bloedsuiker) en spier

Zuurstof gaat hier de lever in

Veel voedingsstoffen komen de lever binnen

Hier mondt de galgang in uit

Bloed stroomt de lever uit

Poortader

Leverader

Leverslagader

Twaalfvingerige darm

Welke functies heeft de lever? (meerdere juiste antwoorden)

1. Gal en fibrinogeen produceren
2. Glycogeen opslaan, voedingsstoffen bewerken
3. Eiwitten en gifstoffen afbreken
4. Ureum uitscheiden

Huiswerk bespreken

Noem 3 voorbeelden van een uitscheidingsorgaan

Wanneer de galwegen verstopt zijn, ontstaat een gele huid en een gelig oogwit (geelzucht). Leg uit waardoor dit verschijnsel ontstaat.

Een ander gevolg van verstopte galwegen is dat de ontlasting vettig is. Leg uit waardoor dit komt.

Wat zijn de functies van de lever?

6. Produceren ureum

 Als overtollige aminozuren worden verbrandt ontstaat er CO2 en NH3 (ammoniak)

 Ammoniak (NH3) is giftig en wordt omgezet in ureum

 Ureum wordt uit het lichaam verwijderd door de nieren

Basisstof 4: de nieren

Boek 5, Thema 5: Gaswisseling en uitscheiding

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren

Aan de slag!

Wat?	Kies wat je wilt doen - Opdracht bouw en werking van de nieren (classroom - periode 2) - kleurplaat nieren
Hulp nodig?	Lees Th 5 bs 4 de nieren Kom naar mijn bureau
Klaar?	Lees Th 5 bs 4 de nieren Maak de vragen 27 t/m 31

Aan de slag!

Bouw van de nier

• Nierschors, niermerg, nierbekken 
• nierslagader en nierader
• urineleider
• 1 miljoen niereenheden (nefronen)
  

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt.

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Niereenheid = nefron

Vorming van urine

Lichaam van Malpighi

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman wordt geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Het bereiken van homeostase. Hoe werkt ADH?

Aan de slag!

Wat?	Boek 5, thema 5, Basisstof 4: de nieren Lees blz. 82 t/m 86
Hulp nodig?	schrijf je vraag op
Klaar?	Begin met het maken van de opdrachten 27 t/m 31

Aan de slag!

LEERDOELEN behaald?

• Je kunt de bouw, werking en functies van de lever beschrijven
  
• Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de lever

De juiste volgorde van het uitscheidingsstelsel is...

1. Nieren - Blaas - Urineleider
2. Nieren - Urineleider - Blaas
3. Urineleider - Nieren - Blaas
4. Urineleider - Blaas - Nieren

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Je drinkt erg weinig. Wat gebeurt de ADH concentratie? En de terugresorptie van water?

1. ADH neemt toe, terugresorptie toe
2. ADH neemt af, terugresorptie toe
3. ADH neemt toe, terugresorptie af
4. ADH neemt af, terugresorptie af

In welk gedeelte van een nefron (niereenheid) wordt ervoor gezorgd dat een mens zo veel mogelijk water uit de voorurine terugresorbeerde, zodat hij slechts kleine hoeveelheden urine produceerde?

1. In de Lis van Henle
2. In het kapsel van Bowman
3. In het nierbuisje
4. In de glomerulus

Huiswerk

Hoofdstuk 5, Thema 5, Basisstof 3: de nieren

vraag 27 t/m 31