Paragraaf 1.3 Regenten en stadhouders TL en H

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Par 1.3 Regenten en stadhouders d1

Lezen

Mavo: paragraaf 1.3.

Havo: paragraaf 1.1.

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

- Je weet het verschil tussen een republiek en een koninkrijk.

- Je kunt uitleggen wat een stadhouder deed.

- Je weet wie de regenten waren.

- Je kent de volgende begrippen: stadhouder, regent en republiek.

Quiz

Maar eerst gaan we kijken wat jullie nog weten van de vorige lessen.. 

Wanneer werd de VOC opgericht?

1. 1600
2. 1602
3. 1621
4. 1622

Waar handelde de WIC in?

1. Slaven en specerijen
2. Slaven en tabak
3. Tabak en specerijen
4. Aluminium en tabak

Waarom legden de Nederlanders gebieden droog?

1. Zodat er steden gebouwd konden worden
2. Voor extra landbouwgrond en wonen
3. Om nog meer pakhuizen te bouwen
4. Voor het stadion van Ajaks

Hoe noemen we de markt die in Amsterdam ontstond?

1. Amsterdamse markt
2. Stapelmarkt
3. Pakjesmarkt
4. Mediamarkt

Mindmap

Pen en schrift op tafel, we gaan een mindmap maken over deze paragraaf. 

Herhalen

Multinational.

Banda-eilanden.

Driehoekshandel.

Schelde afsluiten.

Stapelmarkt.

Grachtengordel.

Herhalen

1588: De Republiek onafhankelijk van Spanje.

Amsterdam belangrijkste handelsstad.

1602: VOC.

1621: WIC.

Gouden Eeuw

Tussen 1588 en 1672 ging het heel goed met de Republiek.

De 17de eeuw noemen we ook wel de Gouden Eeuw.

Veel handel en de welvaart steeg.

Bijzonder land

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Het eerste land in Europa zonder koning.

Geen eenheid.

Bijzonder land

De Republiek was geen eenheid.

Alle gewesten hadden hun eigen bestuur.

Verdediging en buitenlandse zaken deden ze samen.

Staten-Generaal in Den Haag.

Bijzonder land

De Republiek werd bestuurd door regenten.

Dit waren de rijke burgers.

Veel van hen werden rijk door de handel. Ze gaven elkaar de belangrijkste baantjes.

Armen hadden niks te zeggen.

Bijzonder land

De belangrijkste bestuurder waren de stadhouder en de raadspensionaris.

Ze kwamen uit het machtigste gewest: Holland.

Stadhouder: familie van Oranje.

Raadspensionaris: belangrijke eerste mininster.

Zonder stadhouder verder

1650-1672

De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek.
Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren. (pas acht dagen later)
Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Geen stadhouder meer

Johan de Witt

Raadspensionaris van Holland. De machtigste man van de Republiek.

Economisch gaat het heel goed, bouwde de Republiek op. Investeerde in een sterke vloot.

Twee kampen

Staatsgezinden: zij willen geen stadhouder, veel aanhang in het gewest Holland. 

Prinsgezinden: zij willen wel een stadhouder, veel aanhang in de rest van Nederland. 

Staten-Generaal.

Er is vaker ruzie

Strijd was er vaker in Staten-Generaal. Ook in Tachtigjarige oorlog. 

Raadspensionaris Van Oldebarneveldt wil niet verder vechten tegen Spanje, geen geld naar het leger. De Republiek verdient veel geld met handel.

Prins Maurits wil wel verder vechten, ze krijgen ruzie en van Oldebarneveldt wordt opgesloten en later onhoofd. 

1648: Einde Tachtigjarige oorlog.

Rampjaar

1672 aanval op De Republiek
Nederland word aangevallen door:
Engeland, Frankrijk, Münster en Keulen. Ze zijn jaloers op de Nederlandse rijkdom.
Leger van de Republiek is zwakker dan voorheen door bezuinigingen.

De vloot is wel sterk. 

Johan de Witt

Raadspensionaris Johan de Witt heeft de leiding over de Republiek.
Hij kreeg de schuld van deze ramp van de Staten-Generaal en de Republiek.
Admiraal Michiel de Ruyter geeft leiding aan de vloot op zee.

Michiel de Ruyter

De Ruyter verslaat in 1672 de Engels/Franse vloot. Een invasie werd voorkomen.

Op het land krijgt de Republiek hulp van Duitsland en Spanje.

1672: weer een stadhouder

Pas toen de gebieden rond Holland onder water werden gezet, gaven de Franse legers het op. De Duitsers hadden zich al teruggetrokken.
De Republiek was gered, maar voor veel mensen was duidelijk geworden dat ze niet zonder stadhouder konden: Willem III volgde na 25 jaar zijn vader op

Quiz

Eens kijken wie er goed heeft opgelet..

Wat is een republiek?

1. Een land met een koning
2. Een land met een keizer
3. Een land met een gekozen staatshoofd
4. Een land met meerdere koningen

Wie hadden in de Republiek de belangrijkste baantjes?

1. De rijke vrouwen
2. Regenten
3. Regenjassen
4. De arme mannen

Welk gewest was in de Republiek het rijkst?

1. Groningen
2. Holland
3. Friesland
4. Utrecht

Wat was het gevolg van het rampjaar?

1. De verwoesting van Nederland
2. Het einde van een tijdperk
3. Einde van de Gouden eeuw van Nederland
4. De verwoesting van de VOC

Hoe noemen we de gezamenlijke vergadering van de gewesten?

1. De Tweede Kamer
2. Staten-Generaal
3. Het Capitool
4. De Rijksdag

En nu?

TL: maak de vragen van paragraaf 1.3.

Havo: maak de vragen van paragraaf 1.1.

Bekijk de filmpjes over dit onderwerp.