Les 2 ZM2A 29-08-23 Paragraaf 1.1A

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Startklaar:

- Telefoon in Zakkie

- Op tafel:

        - Map

        - Feniksboek

        - Laptop

        - Naambordje

        - Zakkie

Welkom bij de Geschiedenisles ZM2A!

Hoeveel Gewestelijke Staten waren er?

1. 17
2. 7
3. 12
4. 5

Wat zijn regenten?

1. Soldaten
2. Boeren
3. Religieuze leiders
4. Bestuurders uit rijke families

Wat doet de Raadspensionaris?

1. Hij leidt de vloot en het leger
2. Hij bestuurt een gewestelijke staat
3. Hij leidt de Staten-Generaal
4. Hij leidt de zorg voor armen

Wat doet de Stadhouder?

1. Hij leidt de Staten-Generaal
2. Hij leidt de vloot en het leger
3. Hij bestuurt een stad
4. Hij bestuurt een gewestelijke staat

De Gouden Eeuw in Nederland

KGT 2 - Hst 1.1

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Bestuur van de Republiek
• Opdrachten 
• Filmpje? 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

• Je kunt beschrijven hoe er twee keer een conflict ontstond tussen de stadhouder en de raadspensionaris.
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat er gebeurde gedurende het Rampjaar van 1672 en welke gevolgen deze had.

• Je kunt verklaren waarom de gebroeders de Witt gelynched werden.
  

• Je kunt beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.
  

LB blz. 7

De gewesten

7 gewesten: 

Zeeland, Holland, Utrecht,

Gelderland, Overijsel,

Groningen, Friesland

• De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Regenten

• Het bestuur van de gewesten en steden in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden was in handen van regenten.

• Regenten kwamen uit een kleine groep zeer rijke families

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter/leider van de Staten-Generaal was de raadspensionaris
• de Stadhouder (uit de familie Van Oranje) leidde het leger en de vloot. 

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Film Michiel de Ruyter

Staten-Generaal

Gewestelijke staten

Legeraanvoerder

Voorzitter Staten-Generaal

Regenten

Raadspensionaris

Stadhouder

Vertegenwoordigers 7 gewesten

Van Oldenbarnevelt

• De Republiek is in oorlog met Spanje  sinds 1568.  De rivier De Schelde werd afgesloten door de Nederlanders.
• Na bijna 40 jaar vechten besloten de Nederlanders en de Spanjaarden wapenstilstand te tekenen: het Twaalfjarig bestand. (1609-1621).
• Hierom wilde Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt bezuinigen op het leger, het geld kon beter besteed worden aan de handel en het aflossen van schulden.
  
• Stadhouder Maurits (opvolger van zijn vader: Willem van Oranje) was het daar niet mee eens, een grote vloot en een sterk leger was noodzakelijk volgens hem. Hij kreeg ruzie (over meerdere onderwerpen) met Van Oldenbarnevelt en het lukte Maurits om deze in 1619 te laten onthoofden op grond van landverraad.
  

Dit is een voorbeeld van de spanning tussen de raadspensionaris en de stadhouder

Leg uit dat er tussen de bestuursblokken allerlei spanningen konden ontstaan, zoals tussen de Raadspensionaris en de Stadhouder

Eerste stadhouderloze tijdperk

• In 1650 overleed de stadhouder Willem II
• Met de Vrede van Münster (1648) vroegen veel regenten zich af of er nog nodig was een stadhouder aan te stellen. --> men ging verder zonder stadhouder. (Eerste stadhouderloze tijdperk, 1650 - 1672/1675)
  
• Na spanningen met Engeland wordt de vloot versterk door raadspensionaris de Witt, in 1667 brak er een oorlog uit met de Engelsen, deze werd onder leiding van Michiel de Ruyter gewonnen door de Nederlanders.
  

film Michiel de Ruyter

Rampjaar 1672

• In 1672 werd opnieuw de Republiek aangevallen door de Engelsen, dit maal hadden deze hulp van de Fransen en twee Duitse legers. Het land werd dus vanaf drie kanten aangevallen.

De moord op de gebroeders de Witt

• Hoewel Michiel de Ruyter wederom de Engelse vloot wist te verslaan was het landleger te zwak om zowel de Fransen als de Duitsers tegen te houden. 
• Raadspensionaris Johan de Witt kreeg de schuld hiervan, deze had te weinig geïnvesteerd in het landleger volgens sommigen. Zowel Johan de Witt als zijn broer, Cornelis de Witt, werden door een woedende menigte de Gevangenenpoort uit gesleurd en gelyncht.
  

De lijken van de gebroeders De Witt door Jan de Baen (1672-1675)

Het Rampjaar (1672)

• Door de dijken in Holland door te steken wisten de Hollanders een verovering door de Fransen te voorkomen.

• Het Rampjaar was bewijs voor vele dat men weer een stadhouder nodig had. En wie anders dan dat een Oranje die rol kon vervullen.

https://www.youtube.com/watch?v=LrJlH1U5ZWg

LB blz. 9

Opdrachten

Opdrachten:  3, 5, 6, 7,

LB blz. 8 en 9
WB blz. 7 t/m 11

---> 3 minuten IN STILTE

---> Daarna 3 minuten met degene NAAST je

Klaar? Maak opdracht 10, 11 en 12.

Niet klaar? Huiswerk voor de volgende les

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

• Je kunt beschrijven hoe er twee keer een conflict ontstond tussen de stadhouder en de raadspensionaris.
  

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat er gebeurde gedurende het Rampjaar van 1672 en welke gevolgen deze had.

• Je kunt verklaren waarom de gebroeders de Witt gelynched werden.
  

• Je kunt beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.
  

Fijne dag!