P3 - Hofcultuur les 2

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

HAVO 4

Kunst Algemeen

Hofcultuur 4.2 - 4.4

les 2

planning

les 1	11 dec	toets bespreken / werkwijze komende periode / inleiding 4.2 Rome
les 2	8 jan	4.2.1 Paus & kunstenaars / 4.2.2 De stad ontwaakt / 4.2.3 Illusie in licht
les 3	15 jan	4.3 Het Franse hof / 4.3.1 De dansende koning / 4.3.2 Ee koning is overal
les 4	22 jan	4.4 Theater / 4.4.1 Elizabethaans theater
les 5	29 jan	herhaling + voorbereiding toets + herhaling
	1 feb	TOETS kunst Algemeen H4.2 - H4.4

H3 vroegrenaissance

H4 hofcultuur

indeling

Hoofdstuk 4 Hofcultuur

4.1 Italiaanse hoven

4.2 Rome

4.3 Het Franse Hof

4.4 Theater

Inleiding

Paus & kunstenaars

De stad ontwaakt

Illusie en licht

Inleiding

De dansende koning

De koning is overal

Inleiding

Het Elizabethaans theater

les 2

les 3

les 4

H4 hofcultuur

indeling

lesinhoud

herhaling inleiding + controle huiswerk

leerdoelen

schilderkunst van middeleeuwen tot barok

schematische samenvatting

oefening kunstwerken

schematische samenvatting

oefening kunstwerk

oefenvraag

schematische samenvatting

twee kunstwerken uitpluizen

filmpje Caravaggio

Paus & kunstenaars

De stand ontwaakt

Illusie in licht

H4 hofcultuur

inleiding Rome

Rome: veel ruïnes en open land

Pausen: nieuwe bloei van stad

BAROK: 

kunstenaars opdrachten

Rome hoofdstad Ren. 

kunstenaars vrijer met regels uit oudheid en renaissance. 

Hoofdkerk Rome vervangen

alle belangrijke kunstenaars als architect

1. Donato Bramante: symmetrisch gebouw - Grieks kruis met koepel als hart

2. Rafael Michelangelo: exterieur met strakke pilasters en omvang en vorm koepel. 

3. Gian Lorenzo Bernini: voorplein met 'armen' / belangrijk deel interieur

H4 hofcultuur

inleiding Rome

Architectuur: volledige symmetrie

breuk met indeling tot dan toe

altaar centraal: voornaamste plek

koepel als bevestiging

Sint-Pieter in Rome

bouw betaald door aflaatverkoop = tegen betaling zonde afkopen

Maarten Luther opstand

veel volgelingen in steden

Reformatie

=

contrareformatie = reactie                                                         katholieke kerk. 

H4 hofcultuur

leerdoelen

4.2.1 Paus & Kunstenaars

• Ik weet dat rond 1500 de paus van de katholieke kerk streeft naar meer religieuze en wereldlijke macht en hoe dit heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de kunst in die tijd. 
• Ik ken/herken het werk van Michelangelo - met name het praalgraf voor Paus Julius II en het plafond van de Sixtijnse kapel - en zijn invloed op de kunst. 
• Ik ken/herken het werk van Rafael - met name zijn fresco's voor de pauselijke vertrekken - en zijn invloed op de schilderkunst. 

4.2.2 De stad ontwaakt

• Ik ken Bernini en zijn werk als beeldhouwer en architect - met name de diverse beeldhouwwerken in Rome en het Sint-Pietersplein - en zijn invloed op de beeldhouwkunst. 
• Ik weet wat de reformatie en de contrareformatie zijn en kan uitleggen welke invloed deze gebeurtenissen hebben gehad op de (functie van) kunst in die tijd. 

ga naar Learnbeat

H4 hofcultuur

leerdoelen

4.2.3 Illusie in licht

• Ik weet dat in de barok schilderkunst, beeldhouwkunst en architectuur vaak met elkaar verweven worden en ben bekend met een aantal voorbeelden (Baldakijn en Extase van Theresia van Bernini). 
• Ik ken het werk van Caravaggio en kan uitleggen welke invloed hij heeft gehad op de schilderkunst. 

ga naar Learnbeat

H4 Hofcultuur

schilderkunst

H4 hofcultuur

Paus & kunstenaars

Paus Julius II - religieus en wereldlijk leider

herbouw Rome tot centrum

belangrijkste kunstenaars

Michelangelo

Rafael

Mozes

De leider van Israël wordt in zittende houding getoond, met de Tien Geboden in zijn ene hand en met zijn andere hand aan zijn baard. Het beeld stelt een pauzerende Mozes voor, die uitrust nadat hij de 10 geboden heeft ontvangen en van de Sinaï af is gedaald. Beneden ziet hij de mensen rond het Gouden Kalf dansen en is hij woedend. Ook bij dit werk gebruikt Michelangelo een gedraaid hoofd, wat een aangezicht van woede over het beeld geeft. Het beeld van Mozes is 2,35 meter hoog.

Rachel
Links van Mozes staat Rachel, één van de aardsmoeders van het Joodse volk. Zij staat symbool voor het 'actieve leven'. 

Lea

Rechts van Mozes staat Lea, een aardsmoeder van het Joodse volk. Zij staat symbool voor het geestelijke leven. 

Paus

Bovenste deel is gemaakt door de leerlingen van Michelangelo. Een rustende paus met daarnaast (links) een Sybille (klassiek voorspelster) en een oudtestamentische profeet (rechts). Beide verwijzen naar voorspelling van komst van Jezus en wederopstanding na de dood. 

Het centrale deel van het plafond gaat over de schepping en de verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs. 

God wekt Adam tot leven; een vingerwijzing volstaat. Beide zijn uiterst gespierd weergegeven en voldoen zo aan het Griekse schoonheidsideaal. 

Wat valt op aan de houding van Adam?

Leg uit hoe de klassieken, de christelijke geschiedenis en de wetenschap in dit kunstwerk samenkomen.

Fresco religie

Op dit fesco staat de hostie centraal. Opvatting (t.o.v. beeld): wie tijdens de mis een hostie eet, is fusiek met God verbonden. 

Boven altaar zetelt God met kerkleiders en geleerden. 

Waarvoor staat de duif symbool? Waarom is de duif op die plek neergezet?

Fresco filosofie

Plato (links) wijst naar de hemel, abstracte en tijdloze wereld waarvan het aardse slechts een schijnbeeld is. 

Wat bedoelt Aristoteles als hij wijst naar de aarde? Wat wil hij daarmee benadrukken?

H4 hofcultuur

de stad ontwaakt

Rome wordt herbouwd - routes naar belangrijkste kerken gemarkeerd

oud en nieuw verbonden

Gian Lorenzo Bernini

= bel. vertegenwoordiger Barok

Paus Sixtus V

spelen met emotie, dynamiek en energie

decoratieve stijl

doel: verleiden en overdonderen; stuurt aandacht en emoties

macht van katholieke kerk verstevigen en terugveroveren - aanleiding = reformatie

kerkelijk gezag niet overal meer erkend

=

H4 hofcultuur

de stad ontwaakt

Welke aspecten van de vormgeving zorgen voor 'deelname' van het beeld aan de omgeving?

H4 hofcultuur

de stad ontwaakt

• gedetailleerdheid van beeld (zie snor).
• lijkt echt 'vlees' op het bot te liggen.
• blik is geconcentreerd, persoon lijkt te gaan reageren.

 

ga naar Learnbeat

Tot die tijd was dit realisme ondenkbaar. 

Welke kenmerken van de Barok kun je op dit moment benoemen?

H4 hofcultuur

Illusie in licht

Barok - verschillende kunstvormen samengebracht 

schilder- en beeldhouwkunst gaan over in architectuur

licht

Theresa van Ávila - schrijft boek over extase na gebed

na dood heilig verklaard

liefde en verleiding: geneest harte- en zielenpijn

heldin van contrareformatie

Baldakijn in Sint-Pieter (1623 - 1634)

plaatsing onder hoge koepel           vangt volop licht

bladgouden wereldbol = heerschappij van Christus en katholieke kerk over de wereld. 

keuze voor baldakijn verwijst naar processies waarbij priesters door straten trekken. 

bronzen pilaren verwijzen naar Joodse tempel Jeruzalem

Extase van Theresia (1647-1652)

gouden stralen glimmen door onzichtbaar dakraam erboven. 

VOORSTELLING: het hart van Theresia wordt met een gouden pijl doorboort door een Engel. Engel laat haar achter in vuur en vlam voor Gods liefde

marmer lijkt in beweging - Theresia lijkt los te komen vanwege ontbreken sokkel. Extase wordt versterkt. 

00:46

Welke kenmerken worden genoemd over de schilderkunst in de (hoog)renaissance?

00:57

schilder?

01:32

let op: vanaf dit punt analyseert de presentator het schilderij op het gebied van voorstelling vs. vormgeving en boodschap

02:51

• twee gebogen figuren over geld           bezetenheid door aardse bezittingen
• twee figuren aan rechterkant één richting Jezus en één van Jezus af         twijfel van Mattheus
• gebruik van sterk licht vanaf rechterbovenhoek          herkenning bij kijker / mystiek avondlicht 

03:13

Op welke manier creëerden schilders in de renaissance vaak diepte? Denk aan een aantal toetsvragen van de laatste toets.

04:00

H4 hofcultuur

belangrijke informatie: doel van katholieke kerk met kunst        gelovige moest zich kunnen verbinden met het 'verhaal'. 

04:00

Wat is het belangrijkste element in Caravaggio's schilderijen om de kijker te 'verbinden' aan het verhaal?

04:46

En welk tweede element zorgt voor identificatie en inleving in het schilderij?

H4 Hofcultuur

toets

wel leren

niet leren

betekenis aspecten muziek

jaartal waarop Poetica is geschreven

doelen van tragedie voor Grieken

invloed klassieke tijd op huidige tijd

naam Griekse tempel

jaartallen wereldgesch vs kunstgesch

verhouding wereldgesc -kunstgesc

kenmerken harmonie muziek

H4 hofcultuur

opdracht

                                Maak een schematische samenvatting van het paragraaf 4.1.3 Stravaganza. Doorloop de volgende stappen om tot een schematische samenvatting te komen:

1. lees één keer de hele tekst

2. lees de tweede keer een tekst en onderstreep de belangrijke begrippen, verwijzingen, signaalwoorden (dus, waardoor, om die reden, etc.) en opsommingen (1, 2, 3). 

3. maak op een leeg blaadje (liefst gekanteld) een schematische samenvatting. 

• noteer de titel van de paragraaf
• bepaal hoe de onderstreepte begrippen zich verhouden tot de titel. 
• noteer oorzaak - gevolg situaties door middel van pijlen
• noteer opsommingen door middel van 1, 2, 3
• noteer eventuele andere belangrijke begrippen / verbanden

Vergelijk jouw schematische samenvatting eerst met de persoon naast je. Pas jouw schematische samenvatting eventueel nog aan. 

Vergelijk jullie schematische samenvatting met die van de docent. 

ga naar Learnbeat

H3 vroegrenaissance

Weten en meten

Dans als onderdeel van hoffeesten

toetsvraag

Je kunt een toetsvraag verwachten waarbij je moet aangeven waarom het logisch is dat de moresca met professionele dansers aan het hof een logische ontwikkeling is binnen de renaissance. 

Je kunt hier een verbinding maken met 4.1 Homo Universalis. In de Renaissance wordt telaent en kennis steeds meer gewaardeerd. Een dans die vooral wordt gedanst door professionale hofdansers past prima in die gedachten. 

klassieken

samenvatting

schematische samenvatting

• pijlen om verbanden aan te geven
• / om een relatie aan te geven
• ? voor een vraagstelling binnen het proces
• = als begrippen (of groepen) gelijk zijn aan andere begrippen

doel

• helpen met redeneren;
• begrippen beter onthouden;
• belangrijke informatie gemakkelijker opslaan.

klassieken

toets

wel leren

niet leren

betekenis aspecten muziek

jaartal waarop Poetica is geschreven

doelen van tragedie voor Grieken

invloed klassieke tijd op huidige tijd

naam Griekse tempel

jaartallen wereldgesch vs kunstgesch

verhouding wereldgesc -kunstgesc

kenmerken harmonie muziek

H3 vroegrenaissance

lijnperspectief

Bij de lijnperspectief speelt de horizon een grote rol. Op de horizon liggen namelijk verdwijnpunten (ook vluchtpunten genoemd) van horizontale lijnen.

                               Vergelijk jouw schematische samenvatting met die van de docent. Welke begrippen heb jij wel genoemd die de docent niet heeft genoemd? 

                               Bedenk bij beide paragrafen één mogelijke toetsvraag. Probeer verder te denken dan reproductievragen. 

                               Bekijk de leerdoelen op Learnbeat. Kruis aan welke leerdoelen van de tot nu toe behandelde paragrafen jij hebt behaald en waar je nog de kennis of het inzicht voor mist.  

 

3.3 Vlaamse polyfonie

opdracht

opdracht

opdracht

toetsvraag

Een voorbeeld van een toetsvraag gericht op reproductie is:

Noem twee eigenschappen van de 'danse basse'. 

Zo'n vraag is letterlijk te leren en vraagt geen inzicht of toepassing van geleerde begrippen. Deze vragen krijg je incidenteel, maar leveren weinig punten op en bereiden je ook niet voldoende voor op het examen. 

                                Onderstreep de belangrijkste begrippen en maak een schematische samenvatting van paragraaf 5 'Weten en meten'. Hou de leerdoelen (Learnbeat of LessonUp) bij de hand om te kijken waar jouw schematische samenvatting aan moet voldoen. 

                                

3.5 Weten en meten

opdracht

ga naar Learnbeat