Psycholinguïstiek

• Nederlands
• Secundair onderwijs

AARDBEI

AAP

HB. p. 29, 'Het woordenboek in ons hoofd': welk teksttype?

Voorspelling: welke info verwacht je in een dergelijke tekst?

Onderzoek --> onderzoeksstructuur

• Wat werd onderzocht, door wie en waarom?
• Onderzoeksopzet: wie, wanneer, waar, bij wie, hoe?
• Onderzoeksresultaten
• Conclusie 

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. ontspannen
3. raken
4. overtuigen

Vind je de tekst betrouwbaar?

JA

NEE

Schema? 

Onderzoeksstructuur, dus... 

- Wat werd volgens het artikel onderzocht?

- Hoe werd dat onderzocht?

- Concrete resultaten 

- Domeinen waarvoor het woordassociatieonderzoek interessant kan zijn

WOORDASSOCIATIES

Situatie, bv. appel --> boom (want appel hangt aan boom)

Kenmerk, bv. appel --> groen

Soort, bv. appel --> fruit

Gevoel, bv. appel --> lekker

Woordvorming, bv. appelboom --> appel

Acteur --> film

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van kenmerk
3. associatie op basis van soort
4. associatie op basis van woordvorming

Acteur --> tv

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van soort
3. associatie op basis van kenmerk
4. associatie op basis van woordvorming

Acteur --> actrice

1. associatie op basis van kenmerk
2. associatie op basis van situatie
3. associatie op basis van soort
4. associatie op basis van woordvorming

Been --> voet

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van kenmerk
3. associatie op basis van soort
4. associatie op basis van gevoel

Been --> bot

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van soort
3. associatie op basis van kenmerk
4. associatie op basis van woordvorming

beha --> vrouw

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van soort
3. associatie op basis van kenmerk
4. associatie op basis van gevoel

beha --> lingerie

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van kenmerk
3. associatie op basis van soort
4. associatie op basis van woordvorming

kikker --> water

1. associatie op basis van situatie
2. associatie op basis van kenmerk
3. associatie op basis van soort
4. associatie op basis van gevoel

Welke associatie meest frequent?

SITUATIE

SOORT

KENMERK

GEVOEL

WOORD-VORMING

'(Moeder)taal en denken':
welk teksttype?

Tekstdoel?

INFORMEREN

ONTSPANNEN

RAKEN

OVERTUIGEN

Betrouwbare tekst en waarom?

Kan een kind meer dan één moedertaal hebben?

JA

NEE

Waarom spreken wij 'three' en 'tree' vaak op dezelfde manier uit?

Minder Frans op school en meer Engels,
goed idee?

JA

NEE

Kosovaars meisje na intensieve lessen Nederlands beter in spelling dan Nederlandstalige klasgenoten. Hoe kan dat?

Fragment: wat is afasie?

Wat is afasie?

Hersenbeschadiging waardoor de hersenen verkeerde woorden gebruiken of dingen niet goed begrijpen

Impact afasie op onze taal?

• Stoornis in grammatica

(bv.: moeite om zin te maken van afbeelding)

• Problemen met het vinden van woorden

•  Problemen met klanken

(bv.: tsief i.p.v. fiets)

Waar in de hersenen?

• Wernickegebied: verkeerde woorden selecteren
• Brocagebied: grammaticale stoornis (zinnen begrijpen en uitspreken)
• Tussen de twee: uitspraakproblemen (klanken in foute volgorde of verkeerde uitspraak) 

Broca of Wernicke: persoon vervoegt geen werkwoorden als hij praat

1. BROCA
2. WERNICKE

Broca of Wernicke: persoon heeft moeite om complexere, passieve zinnen te begrijpen

1. BROCA
2. WERNICKE

Broca of Wernicke: persoon zegt 'schaap' tegen 'paard'

1. BROCA
2. WERNICKE

Taalverwerkingsschema: 4 niveaus om boodschap te analyseren (perceptie) / samen te stellen (productie)

• Klank
• Woord
• Zin
• Concept (wereldkennis) 

Ik zag haar wel zitten, maar zij zag mij niet staan.

Antwoord: zin interpreteren

•  lexicon: dubbele betekenis
• syntaxis: letterlijk en figuurlijk
  

Vorige week nog in New York, deze week al in Humo.

Antwoord: zin interpreteren

•  Conceptueel geheugen: wereldkennis (slogan Humo, Humo is geen plaats) 

Hebben jullie op school ook leren voetballen?

Antwoord: zin interpreteren

• lexicon: twee betekenissen
• syntaxis: leren als werkwoord of als bijvoeglijk naamwoord

Antwerpen begint met een a en eindigt met een e

Antwoord: zin interpreteren

• Morfologisch: regels rond opbouw woorden (letter wordt weggelaten)
• Syntaxis: figuurlijke betekenis
• Conceptueel geheugen: wereldkennis (Antwerpenaren spreken het uit als Antwerpe of Antwaarpe)