les palliatieve zorg basis deel 1

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Wat zou je doen wanneer je
nog een jaar te leven zou hebben

les 1

De studenten kunnen  de definitie van palliatieve zorg geven en de vier fasen (ziekte-georiënteerde palliatieve zorg, symptoomgerichte palliatieve zorg, terminale zorg en nazorg) benoemen.
De studenten leggen de kenmerken van elke fase van palliatieve zorg uit.
De studenten kunnen voorbeelden geven van situaties waarin een patiënt van de ene fase naar de andere fase van palliatieve zorg overgaat.
De studenten beschrijven de symptomen en klachten die vaak voorkomen in elke fase van palliatieve zorg.
De studenten laten aan de hand van voorbeelden zien hoe zij pijn, benauwdheid en onrust bij een patiënt in de palliatieve fase kunnen verlichten.

les 1

We werken deze lessenreeks met Take-care en boekje Palliatieve zorg:  Een praktische gids voor zorgverleners.

Waar moet je aan denken bij palliatieve zorg?

Palliatieve fase

- Het moment waarop duidelijk wordt dat genezing niet (meer)       mogelijk is.

- Niet altijd makkelijk te markeren..., bij oncologische patiënten     vaak makkelijker dan bij chronische zieke.

- Markeren door de 'surprise question' van Murray

Deze ziektebeelden komen het meeste voor bij palliatieve patiënten?

Markering van de palliatieve fase

Stellen van de "surprise Question"

4 fasen in de palliatieve zorg

Ziektegericht de ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is	Symptoomgerichte palliatie de focus licht op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. de ziekte schrijdt voort, de cliënt al verzwakken en minder mobiel worden . de symptomen verergeren en in deze fase worden beslissingen genomen rondom het levenseinde.
Palliatie in de stervensfase hier verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven	De nazorg dit wordt ook gezien als onderdeel van de palliatieve zorg. soms hebben naasten behoefte aan ondersteuning tijdens de rouwarbeid

Palliatieve zorg

• Pijn- en symptoombestrijding​​
• Informatie​​
• Emotionele steun​​
• Geestelijke begeleiding/ rituelen​​
• Begeleiding bij beslissingen rond levenseinde​​
• Steun bij zorgtaken​​
• Steun bij afscheid en praktische zaken
• Zorg voor rust, privacy en sociale contacten
• Goede hulpmiddelen en voorzieningen.

Symptomen in de palliatieve fase

opdracht casus 

Ga zelfstandig aan de slag met de uitgedeelde casus

Delier in de palliatieve fase

Hoe vaak komt een delier tijdens een ziekenhuis opname voor?

1. 1 - 2%
2. 14 - 24%
3. 25%
4. 40%

14 -24% van de patienten die opgenomen worden in het ZH krijgen te maken met een delier.

1 - 2% van de Nederlandse bevolking krijgt te maken met een delier. Hoe hoger de leeftijd, he vaker het voorkomt.

14% van de 85+ers wordt bij ZH opname delirant.

25% van de patiënten die een delier ontwikkelen, overlijdt binnen 1 jaar.

40% van de 65+ers die in het ZH door maakt komt binnen 2 jaar te overlijden.

Wat is een delier?

1. Stoornis in de cognitieve functies
2. Waarnemingsstoornis
3. Acute verwardheid met gedragsverandering
4. Alle antwoorden zijn goed

Kenmerken delier

1. Bewustzijnsstoornis met verminderde aandacht
2. Verstoorde cognitieve functies en/of waarneming
   
3. Acuut ontstaan en wisselend over de dag aanwezig
   
4. Onderliggende lichamelijke oorzaak 
   

Een delier is een acuut optredende verwardheid met onderliggend een kwetsbaarheid (kwetsbaar brein) en een lichamelijke (metabole) oorzaak.

Risico/ uitlokkende factoren delier

• Polyfarmacie; soort en hoeveelheid
•  Metabole ontregeling: koorts, hypoxie, glucose / calcium/ natrium
• verstoorde nier- / leverfunctie
  
• operatie, trauma, pijn 
  
• gebruik van lijnen; infuus, CAD, drains, pompen
  

* urine retentie of obstipatie

* acute verandering van omgeving

MBT polyfarmacie;

soort > opiaten, dexa, prednison

hoeveelheid > 3 soorten

Hyperactief delier

Motorische onrust, afwerend /agressief gedrag, verbale agressie

Stil delier

Apathie, angst, zwijgend/ ogen dicht > afsluiten van omgeving

Beide vormen van delier komen voor, zijn even ernstig en kunnen elkaar ook afwisselen gedurende de dag

Hallucinaties

Waarnemingsstoornis

Beide vormen kunnen gepaard gaan met het zien of horen van dingen die er niet zijn 

OF het anders interpreteren van zaken die er wel werkelijk zijn of gehoord worden.

Dit kan het delier voor de patiënt heel beangstigend maken en voor de naasten heel erg ingrijpend zijn.

Verpleegkundige interventies

Vpk interventie - voorlichting

Vpk interventie - oriëntatie

Creëer een herkenbare en veilige omgeving voor de patiënt;

Vertel wie je bent en wat je komt doen!

1. Maak gebruik van bril en/of hoortoestel wanneer van toepassing
2. Ondersteun oriëntatie met datum, klok/horloge en plaats in verzameldocument VBI op KMS
3. Leg patiënt bij het raam + gebruik gordijnen voor dag-nacht ritme

Rooming-in (Gast) 

Creëer een herkenbare en veilige omgeving voor de patiënt;

De familie die aanwezig is om de verpleging te ondersteunen registreren als GAST

Wanneer familie niet ingezet kan worden overleg dan met de leiding of een medisch student 's nachts een optie is. 

Vpk interventie - VBI

Creëer een veilige omgeving voor de patiënt.

Wanneer VBI nodig; 

1. kies voor de minst ingrijpende interventie
2. WGBO - overleg met de arts
3. Noteer op voorblad HIX
4. Voeg sjabloon VBI toe in activiteitenplan 

Medische behandeling 

Eerste doelstelling van de medische behandeling is het onderliggende probleem behandelen.

Vervolgens volgt de behandeling van het delier.

Medicatie bij delier

Wat is het eerste middel van voorkeur in de palliatieve fase?

1. Haldol
2. Dipiperon
3. Olanzepine
4. Quetiapine

Geef haldol op vaste tijden en op tijd -> 20 uur = voor de nacht

De benzodiazepines zijn effectief als rescue medicatie; lorazepam, oxazepam of midazolam

Wat is het middel van voorkeur in de terminale fase?

1. Midazolam
2. Olanzepine
3. Lorazepam
4. Haldol

Haldol toediening; druppels, iv, sc

Quetiatepine: oplossen en met spuitje in de mond, hoeft niet door geslikt!

Olanzepine: smelttablet (mond vochtig!)

Midazolam; neusspray, iv, sc

Palliatieve sedatie

Starten bij refractaire klachten +

Een verwacht overlijden binnen 14 dagen

We spreken van refractaire klachten wanneer: 

• Onderliggend probleem niet op te lossen is
  
• Wanneer een behandeling onvoldoende effect, het effect duurt te lang of ongewenste bijwerkingen heeft

Wanneer het delier onbehandelbaar is (terminaal delier) en het overlijden binnen 14 dagen verwacht wordt, dan is er een indicatie voor palliatieve sedatie.

opdracht delier

op je laptop, in word antwoorden uitwerken en inleveren in teams. uiterlijk voor 17:00

Zijn er nog vragen??