Thema 2 - Organen en cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 2

Organen en cellen

Organellen

Basisstof 3

- Je weet dat een organisme bestaat uit cellen

- Je kunt weefsels van mensen en planten noemen met hun functie

Cellen

• Kleinste levende eenheden in het lichaam
• Bouwstenen van elk organisme
• Alleen zichtbaar onder microscoop

Weefsel

• Groep cellen met dezelfde vorm en functie
• In veel weefsels tussencelstof

Huidmondjes

• In opperhuid van blad, vooral aan de onderkant
• Opname koolstofdioxide en afgifte zuurstof
• Verdamping water via huidmondjes

Basisstof 4

- Je kunt de delen van dierlijke cellen benoemen met hun kenmerken en functies

- Je kunt de delen van plantaardige cellen benoemen met hun kenmerken en functies

Dierlijke cellen

• Celmembraan: dun vliesje dat inhoud cel scheidt van omgeving
• Cytoplasma: water met opgeloste stoffen, waarin organellen zweven
• Celkern: organel, regelcentrum van cel, bevat DNA
• Kernmembraan: vliesje dat kernplasma in celkern houdt

Plantaardige cel

• Vacuole: blaasje met vocht (water en opgeloste stoffen, kleurstoffen)
• Plastiden: organel, bladgroenkorrels,  kleurstofkorrels en zetmeelkorrels
• Celwand: stevig laagje om cel heen, is gemaakt van tussencelstof

Plastiden

• Bladgroenkorrels: hierdoor zijn planten groen, hier vindt fotosynthese plaats
• Kleurstofkorrels: gele, oranje of rode kleur
• Zetmeelkorrels: kleurloos, hier wordt zetmeel opgeslagen
• Plastiden kunnen van een type in ander type veranderen

Benoem de type cel (letters) en de organellen (getallen)

Antwoorden:

A. Dierlijke cel

B. Plantaardige cel

1. Celmembraan 

2. Cytoplasma

3. Celkern / kernplasma

4. Kernmembraan

5. Bladgroenkorrel

6. Vacuole

7. Celwand

Andere organellen (VG)

• Sommige organellen niet zichtbaar onder lichtmicroscoop
• Elektronenmicroscoop maakt mitochondriën en ribosomen zichtbaar
• Mitochondriën: maken uit suikers energie voor cellen
• Ribosomen: maken eiwitten in de cellen

Welk onderdeel ligt er in het midden van de cel?

1. Een klont chromosomen
2. De celkern
3. De mitochondriën

De rode worstvormige organellen zorgen voor energie in de cel. Hoe heten ze?

1. Mitochondriën
2. Poriën
3. Vacuolen (gevuld met water)

Basisstof 5

- Je kunt de kenmerken van chromosomen noemen

- Je kunt de bouw en functie van DNA beschrijven

Celkern

• DNA in celkern, code bestaat uit vier letters (A, T, C, G)
• Een DNA streng rolt zich op en vormt een chromosoom, 46 chromosomen in elke celkern van onze lichaamscellen
• Stukken DNA coderen voor een erfelijke eigenschap, dit wordt een gen genoemd

Waaruit bestaat een chromosoom?

1. Uit eiwitten
2. Uit een lange streng DNA
3. Uit een verzameling basen
4. Uit gekleurde deeltjes

Wat is de functie van DNA?

1. DNA onthoudt wat er in de cel gebeurd is
2. DNA bevat de codes voor werkzame eiwitten
3. DNA bevat de code voor al je eigenschappen
4. DNA geeft kleur aan de celkern

Welke basenparen zijn er mogelijk?

1. X en Y
2. A en T
3. C en G
4. Elk willekeurig paar

Basisstof 6

- Je kunt beschrijven hoe een cel zich deelt

- Je kunt de kenmerken van stamcellen noemen

Celdeling

• In 'moedercel' wordt DNA gekopieerd
• DNA wordt verdeeld over twee helften, vormt twee celkernen
• Cel deelt zich, er zijn nu twee 'dochtercellen'
• Er vindt plasmagroei plaats
• Één dochtercel gaat zich specialiseren, ander blijft stamcel

Stamcel

• Is nog niet gespecialiseerd
• Kan zich delen en daarna specialiseren
• Stamcel van embryo kan zich nog tot alles specialiseren, bij volwassenen alleen tot bepaalde type cellen
• Stamceltherapie (VG)

• Organen, organenstelsels
  
• Wortels, stengels, bladeren, vaten
• Cellen, weefsels mensen en planten
• Dierlijke en plantaardige cellen, celorganellen en functie
• Lichaamscel, celkern, chromosomen, DNA, genen
• Celdeling, moedercel en dochtercellen, stamcellen

https:

https: