Medicatieveiligheid

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Hoeveel mensen worden in Nederland per jaar opgenomen in het ziekenhuis door verkeerd medicijngebruik? 

• In Nederland overlijden jaarlijks ongeveer 1.000 mensen door foutief medicijngebruik. Dat aantal moet drastisch omlaag. Hetzelfde geldt voor de bijna 50.000 ziekenhuisopnames die het gevolg zijn van verkeerd gebruik van medicijnen. 
  
  
• 'Fout medisch handelen' werd in filmpje genoemd cijfers.

Aangeven dat voorgaande filmpje over Amerika ging... dit is een vraag over Nederland. Cijfers van Rijksoverheid uit 2019.

Wat roept medicatie-veiligheid bij jou op?

Opdracht

Maak de zelftest op: 

https://www.zorgvoorbeter.nl/medicatieveiligheid/test

Download de PDF op het eind met tips voor medicatie-veiligheid
 

Evt. overslaan.

Wat verandert er als je begeleider medicatie gaat delen?

• Gespreksinhoud kan veranderen
• Afhankelijkheid kan vergroten
• Ontstaan andere machtspositie
• Andere verantwoordelijkheid
• Observeren en rapporteren breidt uit
• Informatie geven / kennis hebben van medicatie
• Uitgebreidere bijdrage MDO
• Directief kunnen handelen bij aandringen / weigeren
• Omgaan met weerstanden
• Betrokken bij ethische vragen

Medicatieveiligheid

• Wat is het?
• De veilige principes
• Waar gaat het om?
• Oorzaken medicatiefouten
• Quiz
• Tips  
• Opdracht

Wat is het?

• Alle activiteiten die zijn gericht op de juiste voorschrijving, aflevering en het juiste gebruik van geneesmiddelen
• Gericht op het zo min mogelijk maken van fouten bij medicatie
  
• Signaleren van (bijna) fouten
  
• Veilige zorg voor de cliënt én veilig werken voor de zorgmedewerker

De veilige principes

1.  Voorschrijven

2. Ter hand stellen/afleveren

3.  Opslag/beheer

4. Gereed maken

5. Toedienen en registreren

6. Evaluatie

Het uiteindelijke doel

de juiste cliënt

krijgt het juiste medicijn

op de juiste tijd

in de juiste dosering

en op de juiste toedienwijze

Regel van 5

Waar gaat het om?

• Wees je bewust van risico’s bij het werken met medicatie
•  Wat is nu veilig om te doen?
• Weten waarom iets veilig is
• Weten wie waarvoor verantwoordelijk is
• Signaleren en bespreken

Wat zijn veel voorkomende oorzaken van medicatiefouten?

Veelvoorkomende oorzaken 

• Menselijke (werkdruk) en organisatorische fouten
• Geen toedienlijst: niet weten wat te moeten geven
•  Zelf maken van een medicijnlijstje
• Geen duidelijke afspraken in het zorgdossier
• Storingen tijdens het werken met medicatie
• De instructie is niet duidelijk
• Medicatie die niet mag worden gemalen wordt toch gemalen
• Geen goede toedienregistratie
  
  
  

Samenwerking

- Alle disciplines hebben hun eigen taken en verantwoordelijkheden in het medicatieproces

- De veilige principes zijn leidraad voor ketenpartners in de VVT sector

- Afspraken worden tussen betrokkenen gemaakt met gezond verstand

Verantwoordelijkheden toedienen en registreren

Veilige Principes in de medicatieketen. Voorbeeld V&V zorgmedewerker, stap 4 medicatieproces, toedienen en registreren. Wat zijn jouw taken en verantwoordelijkheden?

1. De zorgmedewerker geeft alleen medicatie als de medewerker daartoe bekwaam en bevoegd is.

2. De zorgmedewerker werkt zorgvuldig en geconcentreerd.

3. De zorgmedewerker dient toe aan de hand van een actuele toedienlijst die is aangeleverd door de apotheek.

4. De zorgmedewerker werkt bij voorbehouden en risicovolle handelingen op basis van een uitvoeringsverzoek

van de arts.

5. De zorgmedewerker geeft de juiste medicatie in juiste dosis op de juiste wijze op de juiste tijd aan de juiste

cliënt.

6. Bij GDS: De zorgmedewerker controleert of tekst van de medicatie op het etiket van het zakje identiek is aan

de medicatie op de toedienlijst en of het aantal klopt

Verantwoordelijkheden en toedienen en registreren

Veilige Principes in de medicatieketen. Voorbeeld V&V zorgmedewerker, stap 4 medicatieproces, toedienen en registreren. Wat zijn jouw taken en verantwoordelijkheden?

7. De zorgmedewerker tekent af per medicijn (ook bij GDS) op de toedienlijst als medicatie is toegediend.

Verantwoordt als de medicatie niet is toegediend of ingenomen.

8. De zorgmedewerker is extra alert op losse medicatie (niet in zakje), ‘zo nodig’ medicatie, wijzigingen in

medicatie, en medicatie op afwijkende tijden.

9. De zorgmedewerker neemt bij onjuiste inhoud van GDS en bij twijfel altijd contact op met apotheek en/of

arts volgens afspraken in de zorgorganisatie.

10. De zorgmedewerker past waar nodig dubbele controle toe, volgens afspraken binnen de zorgorganisatie.

11. De zorgmedewerker bewaart de toedienlijst en actueel medicatieoverzicht conform de afspraken.

Welke 5 dingen uit de regel van 5 check je voordat je je cliënt medicatie geeft?

de juiste cliënt

krijgt het juiste medicijn

op de juiste tijd

in de juiste dosering

en op de juiste toedienwijze

Regel van 5

Noem de 6 stappen van het medicatieproces.

Quiz 0-meting

Wat weet je al of heb je al gezien op je werk...? 

Vóór het spuiten van insuline, wordt altijd een dubbelcheck uitgevoerd

1. Juist
2. Onjuist

Mag de cliënt een dubbelcheck bij risicovolle medicatie uitvoeren?

1. Dit is afhankelijk van het beleid binnen de organisatie
2. Als de cliënt dit op de juiste manier doet, dan mag dat
3. Dit is afhankelijk van het beleid binnen de organisatie en of de cliënt dit op de juiste manier kan doen
4. Nee, een cliënt mag de dubbelcheck niet uitvoeren

Hoe mag een dubbelcheck uitgevoerd worden?

1. Alleen samen met een collega die aanwezig is
2. Samen met een collega die aanwezig is of als je zelfstandig werkt via een foto

Voor het geven van een bloeddrukverlager (tabletvorm) wordt altijd een dubbelcheck uitgevoerd

1. Juist
2. Onjuist

Welke rol heb je als zorgmedewerker als een cliënt medicatie in eigen beheer heeft?

1. Als een cliënt medicatie in eigen beheer heeft, speel ik daarin geen rol
2. Als een cliënt medicatie in eigen beheer heeft, heb ik een signalerende functie.
3. Als ik vermoedens heb dat medicatie niet goed wordt ingenomen dan ga ik dit z.s.m. overnemen.
4. Ik speel daarin geen rol, het is de verantwoording van de cliënt en eerste contactpersoon.

BEM

- Wat kan de zorgvrager zelf t.a.v. medicatie? 

- Welke zorg heeft de zorgvrager nodig bij medicatiegebruik? 

Categorie 1: de cliënt bestelt en gebruikt de medicatie volledig zelfstandig (eventueel met hulpmiddel of hulp van de mantelzorger).

Categorie 2: de zorginstelling regelt het bestellen van medicatie voor de cliënt en de cliënt gebruikt de medicatie volledig zelfstandig (eventueel met hulpmiddel of hulp van de mantelzorger).

Categorie 3: de cliënt bestelt de medicatie volledig zelfstandig (eventueel met hulp van de mantelzorger) en de zorginstelling biedt alleen hulp bij het gebruik van (een deel van) de medicatie.

Categorie 4: de zorginstelling regelt het bestellen van medicatie en biedt hulp bij het gebruik van (een deel van) de medicatie.

Categorie 5: de zorginstelling regelt het bestellen van medicatie en beheert de medicatie van de client. De verzorging is verantwoordelijk voor de juiste inname en gebruik per tijdstip en biedt ondersteuning bij inname

Hoe leg je afspraken rond het beheren van medicatie vast?

1. Alle afspraken, taken en verantwoordelijkheden over het beheren van medicatie worden wel vastgelegd in het zorgplan, maar niet altijd met de cliënt of zijn vertegenwoordiger besproken.
2. Alle afspraken, taken en verantwoordelijkheden over het beheren van medicatie worden in overleg met de cliënt of zijn vertegenwoordiger gemaakt en vastgelegd in het zorgplan.
3. Niet alle afspraken, taken en verantwoordelijkheden over het beheren van medicatie worden vastgelegd.

Wat is juist?

1. De toedienlijst en het actuele medicatieoverzicht moeten te vinden zijn in het zorgdossier van een cliënt.
2. De toedienlijst moet in het zorgdossier te vinden zijn.
3. Alleen het actuele medicatieoverzicht moet in het zorgdossier te vinden zijn.

Als een zorgorganisatie het beheer van medicatie van cliënten heeft overgenomen, is de zorgorganisatie verantwoordelijk voor 'de opslag'. Wat houdt dat in?

1. Het bewaren volgens de juiste bewaarcondities.
2. Het zodanig bewaren dat onbevoegden geen toegang hebben tot de medicatie.
3. Zowel het bewaren volgens de juiste bewaarcondities als het zodanig bewaren dat onbevoegden geen toegang hebben tot de medicatie.

Dubbele controle van risicovolle medicatie wordt gedaan om ......

1. de familie gerust te stellen
2. de zorgvrager te controleren op juist medicatiegebruik
3. de veiligheid van de zorgvrager te waarborgen
4. De zorgvrager gerust te stellen

Wie levert een actuele medicatie toedieningslijst?

1. De arts
2. De apotheek
3. De verpleegkundige
4. De helpende

https://www.zorgvoorbeter.nl/medicatieveiligheid/dubbele-controle#welke

Laat dubbel controle pagina en lijst zien... 

Termen als medicatie langzaam wordt afgegeven:

1. Retard (bijvoorbeeld Cedocard retard)
2. Chrono (bijvoorbeeld Depakine Chrono)
3. SR / slow realeas (bijvoorbeeld Isoptin SR
4. ZOC / Zero order control (bijvoorbeeld Selokeen ZOC)
5. CR / controlled released (bijvoorbeeld Sinemet CR)

Vormen van opiaten

Vormen:

Tablet onder de tong binnen een half uur (werking is 6 – 8 uur)

Gewone tablet na ½ - 1 uur (werking is 4 – 6 uur)

Tablet met verlengde afgifte (slow release) na ½ - 1 uur (werking 6 tot 12 uur)

Zuigtablet binnen ½ - 1 uur (werking is 1 – 4 uur)

Drankje na ½ - 1 uur (werking 4 – 6 uur

pleister binnen 1 dag – 3 dagen ( werking is enkele dagen tot 1 wk)

Weergeven op bord hoe dit eruit kan zien.

Tot Slot

Benieuwd naar 'de weg van het medicijn'? 

https://www.roerdomp.nl/roerdompnieuws/de-weg-van-het-geneesmiddel-door-het-lichaam/

https://www.youtube.com/watch?v=Jp_WTAHZS3c