H8.3 vwo Oorzaken en gevolgen van criminaliteit

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§8.3 Oorzaken en gevolgen van criminaliteit

Pagina 170

Oorzaken en gevolgen criminaliteit

In de criminologie bestaan er veel theorieën over de oorzaken en gevolgen van criminaliteit.

Deze theorieën worden ingedeeld door twee vragen te stellen.

1. Is criminaliteit vrije wil of determinisme?

2. Op welk niveau wordt criminaliteit bestudeerd?

In de deze paragraaf behandelen we een aantal theorieën op micro-, meso-, en macroniveau.

Wat zouden oorzaken van criminaliteit op microniveau kunnen zijn?

Wat zouden oorzaken van criminaliteit
op microniveau kunnen zijn?

Gelegenheidstheorie en rationele keuze theorie

Microniveau

Rationele keuzetheorie = een kosten-batenafweging maken voor gedrag. Wat levert het mij op, en wat kost het mij?

Gelegenheidstheorie = kosten-batenafweging plus de omstandigheden van de dader.

Gelegenheidstheorie

Het niveau van de criminaliteit wordt bepaald door de aanwezigheid van potentiële daders, de aanwezigheid van  geschikte doelwitten en de afwezigheid van voldoende sociale bewaking.

Bindingstheorie en differentiële associatietheorie

Micro- en mesoniveau

Bindingstheorie (Hirschi) = sterke verbinding met een (sociale) groep remt de neiging tot crimineel gedrag. De remming wordt verklaard door de kans op verlies van de bindingen.

Differentiële associatietheorie (Sutherland) = crimineel gedrag wordt aangeleerd in contact met mensen uit het eigen milieu. Bijvoorbeeld: wittenboordencriminaliteit

0

Bindingstheorie en differentiële associatietheorie

Micro- en mesoniveau

Door groepsvorming en socialisatie normen worden gevoelens van schuld over crimineel gedrag buiten werking gesteld of aangepast.

Positieve bindingen zorgen voor minder criminaliteit

Normen uit de subcultuur kunnen leiden tot eigen vorm van criminaliteit.

Bindingstheorie

Differentiële

 associatie

theorie

Anomietheorie

Micro- en macroniveau

Anomietheorie (Merton) = criminaliteit kan worden beïnvloedt door omgevingsfactoren (nurture). De sociale druk om algemeen aanvaarde doelen te bereiken leidt ertoe dat mensen de wetten kunnen gaan overtreden.

Etiketteringstheorie

Mesoniveau

Etiketteringstheorie (Mead) =  het idee dat iemand zich gaat gedragen naar het etiket dat op een bepaalde groep wordt geplakt. Er is dan sprake van stereotypering en selffulfilling prophecy.

Bijvoorbeeld: door racisme worden in Amerika zwarte Amerikanen sneller als crimineel bestempeld dan witte Amerikanen

Structurele deviantietheorie

Macroniveau

Structurele deviantietheorie = criminaliteit is het logische resultaat van sociale ongelijkheid in de samenleving.

• Kapitalistische samenleving -> verschillen in machtsmiddelen
• Machtigen zetten deze in ->  beschermen belangen
• Bijvoorbeeld: lobby belastingwetgeving (aftrekposten), strengere wetten/aanpak criminaliteit van minder machtigen.
• Deviante (afwijkende) gedrag machtigen -> niet/minder illegaal
  

Sleep de criminologische theorieën naar het juiste niveau

Microniveau

Micro- en macroniveau

Macroniveau

Micro- en mesoniveau

Mesoniveau

Bindingstheorie

Anomietheorie

Etiketteringstheorie

Structurele deviantietheorie

Gelegenheids-theorie

Immateriële en materiële schade

We onderscheiden twee soorten gevolgen van criminaliteit:

• Materiële gevolgen: schade en het verlies van bezittingen
  
• Immateriële gevolgen: gevoel en beleving van slachtoffers, zoals trauma en reputatieschade.
  

p.173

Gevolgen voor slachtoffers

• "Slachtoffer" is een breed begrip. Slachtoffers bestaan uit nabestaanden, getuigen en betrokkenen. 
• Via Slachtofferhulp kunnen zij praktische, juridische en psychologische hulp krijgen.

Gevolgen voor verdachten en daders

Gevolgen voor verdachten en daders:

• Emotionele schade en reputatieschade bij (on)juiste beschuldiging
  
• Somberheid door vrijheidsbeperking
  
• Relaties met sociale contacten kunnen worden geschaad 

Gevolgen op mesoniveau

• Individuele ervaringen kunnen leiden tot stereotyperingen
• Uiteindelijk kan dit leiden tot veroordelen en etnisch profileren: een groep die systematisch onder een vergrootglas ligt en daardoor vaker verdacht wordt.

Gevolgen op macroniveau

• Criminaliteit kan een ontwrichtend effect hebben. 
• Grote criminelen kunnen een fout rolmodel zijn voor jongeren.
  
• Veranderende normen en waarden en normvervaging kunnen leiden tot meer criminaliteit = normvervaging 
• Effect op de sociale cohesie, onverschilligheid 
• Toenemend freerider-gedrag