2.1 Water tegenhouden en ruimte geven

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§2.1 Water tegenhouden en ruimte geven

 2.1 Water tegenhouden en ruimte geven

Programma van de les

• Quote
• Bekendste overstromingen
• Dijkverzwaring
• Ruimte voor de Rivier
• Maatregelen
• Aan de slag

Quote: wat betekent dit?

De twee bekendste overstromingen

• 1953: Watersnoodramp --> Deltacommissie en daarna Deltawerken

• Hoogwater 1993 en 1995 leidde bijna tot een ramp --> Deltaplan Grote Rivieren

Dijken en uiterwaarden

Dijkverzwaring

Wat is het gevaar bij dijkverzwaringen?

Ruimte maken voor de rivier

• Vanaf 1995: Deltaplan Grote Rivieren en de Wet op de waterkering
• Niet meer dijkverzwaring, maar meer ruimte voor de rivier
• Idee uitgewerkt in programma Ruimte voor de Rivier
  

Het grote plaatje

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping van het zomerbed

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Doel: regen- of rivierwater tijdelijk op te slaan of om nog meer ruimte aan het rivierwater te geven.

Deze maatregelen leiden ertoe dat de waterstand van de rivier lager wordt, zodat er minder druk op dijken komt te staan

Bergen = tijdelijke opslaan van water

Retentiebekken 

Langs de rivieren retentiebekken (meren) aanleggen 

Tijdelijke noodberging 

Noodoverloopgebieden

Huiswerk

Maak van §2.1 opdrachten 2 t/m 5

Programma van de les

• Terugblik
• Rijnconferentie
• Maaswerken
• Waterberging in Volkerak-Zoommeer
• Aan de slag
• Einde

Internationale samenwerking 

• Rijnconferentie 1972
• 5 Rijnoeverstaten (NL - DU - FR - LUX - ZWI)
• Hoe kan Duitsland of Zwitserland een land als Nederland helpen?
  

 

• Wat hield de Rijnconferentie in?
• Internationale samenwerking: De conferenties brachten vertegenwoordigers van verschillende landen samen om afspraken te maken over hoe de Rijn als internationale waterweg gebruikt mocht worden. Het was belangrijk dat de scheepvaart soepel kon verlopen zonder dat er allerlei belemmeringen waren, zoals tolheffing of handelsbarrières tussen landen.
• 
  
• Vrije scheepvaart: Een van de belangrijkste punten was dat er vrij verkeer moest zijn voor de scheepvaart. Landen die aan de Rijn liggen mochten geen tol heffen op goederen die via de rivier werden vervoerd. Dit was bedoeld om de handel te bevorderen en economische groei in Europa te stimuleren.
• 
  
• Technische afspraken: Er werden ook technische afspraken gemaakt over de diepte van de rivier, de vaarregels, en het onderhoud van de vaarwegen. Dit moest ervoor zorgen dat schepen veilig en efficiënt konden varen.

Maaswerken

1. Minder overstromingen.
2. Betere bevaarbaarheid.
3. Natuurlijkere Maas
   

Maar goed, wat gebeurde er in augustus 2021?

Een natuurlijkere Maas: meer natuur in en om de Maas.

Het project wordt medegefinancierd door de winning van zand en grind.

Project: Grensmaas

Wat is hier gebeurd?

En 

Hoe helpt dit Nederland veiliger te maken?

Internationale oplossing

Rijnconferentie -> actieplan hoogwater

1. water vasthouden en bergen -> drietrapsstrategie
2. rivier meer ruimte geven
3. verbetering waarschuwingssystemen

Wat?	Maken in werkboek §2.1 opdrachten 6 t/m 8
Hoe?	Zelfstandig (dus alleen). Oortjes mogen in
Tijd?	20 minuten
Klaar?	Ga dan bezig met samenvatten van de leerstof

Aan de slag!