§3.2 Gesteentekringloop (3a1)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De les begint bijna...

• Leg je boeken op tafel.
• Als de timer afgaat, is iedereen stil.

Welkom bij...

Aardrijkskunde

De les begint bijna...

• Log alvast in op LessonUp
• Nodig deze les:
   boeken + schrift (voor aantekeningen)
  

Lesagenda

1. Mededeling proefwerk
2. Meneer Steen
3. Gesteente practicum
   
4. Huiswerk
5. Afsluiting

Lesdoel

• Je kunt de gesteentekringloop beschrijven (W7).
  
• Je (her)kent stollingsgesteente, sedimentsgesteente en metamorfgesteente

Hoe zat het ook alweer...?

Waarom duikt de oceanische plaat onder de continentale plaat?

1. De oceanische plaat is dikker.
2. De oceanische plaat is zwaarder.
3. De continentale plaat is dikker.
4. De continentale plaat is zwaarder.

Terugblik

• Continentale plaat: graniet
• Oceanische plaat: basalt
• Opdr. 1: gesteentecyclus

Vandaag:

Vanalles over
gesteenten... 

Tekenen

We gaan vandaag eens kijken naar het levensverhaal

van meneer Steen. 

• Dit verhaal is een stuk minder saai dan je misschien zou denken….!
  

Meneer Steen werd zo’n 500 miljoen jaar geleden geboren bij deze vulkaan:

Nadat Meneer Steen is afgekoeld, noemen we hem een stollingsgesteente.

Hier zie je meneer Steen tussen zijn familie:

Meneer Steen vindt het wel best rustig onderdeel van deze berg uit te maken… 

Maar helaas, de zon, neerslag en ijs gooien roet in het eten….!  

• Meneer Steen valt door al al deze krachten uiteen…
  
• = verwering

• In de rivier zorgt hij voor erosie: hij schuurt hard gesteente af/uit.
• Uiteindelijk wordt het materiaal afgezet in de oceaan → sedimentatie 
  

De stukjes meneer Steen komen in een rivier terecht.

Er vindt veel sedimentatie plaats in de oceaan..

• Het afgezette materiaal wordt samengeperst en er ontstaat een nieuw gesteente, namelijk een sedimentgesteente. 
  

De sedimentatie blijft doorgaan en er komen steeds meer zware lagen gesteente boven meneer Steen te liggen…

• meneer Steen komt dichter bij het warme magma te liggen. 
  

Meneer Steen heeft het heet. Het grote gewicht boven meneer Steen zorgt ook voor een zware druk op hem. 

• Hierdoor gaat hij veranderen en ontstaat er een metamorf gesteente.
  

De gesteentelaag waarin meneer Steen zit komt door subductie in de asthenosfeer terecht.

• Op een diepte van zo’n 100 km begint meneer Steen te smelten. 
  

• Na verloop van tijd begint zijn leven opnieuw… 
  

• Dit verhaal van meneer Steen is een voorbeeld van de gesteentekringloop.
  

Kennen

Gesteenten:

1. stollingsgesteenten
2. sedimentaire gesteenten
3. metamorfe gesteenten

Processen:

1. Afkoelen
2. verwering en erosie
3. samenpersen
4. hitte en druk 
5. smelten

3 soorten gesteenten

• Stollingsgesteente:
  Ontstaan door afkoeling en stolling van magma/lava
  
• Sedimentgesteenten:
  Ontstaan uit afgezet materiaal dat wordt samengeperst.
  
• Metamorfe gesteenten:
  Ontstaan wanneer een gesteente onder invloed van druk en hoge temperatuur in een nieuwe gesteente veranderd.
  

Marmer in de Alpen

• Kalksteen → hoge druk en temperatuur → miljoenen jaren → marmer

Vragen?

Wat staat bij nr. 4?

1. Afkoelen en stollen
2. Verwering en erosie
3. Samenpersen
4. Hitte en druk

Huiswerk

• Leren: §3.1 tot en met §3.3
  
• Volgende les: diagnostische toets