13.1 + 13.2 + 13.3 transport en afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

H 13 Transport en afweer, blz. 98

Planning

Start Thema Transport 

§ 13.1 - 13.3

ES 436

Thema 13 transport  en afweer

basisstoffen 1 t/m 6

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie (3A boek!!!)

Basisstoffen 1 t/m 8

§13.1: Bloed

Bloed bestaat uit bloedplasma (55%) en uit bloedcellen en bloedplaatjes (45%). 

Bloedplasma: water met plasma-eiwitten en opgeloste stoffen. Bloedplasma vervoert zuurstof (een klein beetje) voedingsstoffen, antistoffen, koolstofdioxide en andere afvalstoffen. 

Bloedcellen

Rode bloedcellen

Functie:  vervoert zuurstof

Let op: geen KERN

belangrijk: bevat hemoglobine

Witte bloedcellen

Functie: 

Doden ziekteverwekkers en bacteriën. 

Witte bloedcellen

Functie: Ziekteverwekkers onschadelijk maken

Geen vaste vorm

Pus: dode witte bloedcellen en bacteriën. 

Bloedplaatjes

Functie: 

zorgt voor bloedstolling

vorm: 

geen vaste vorm

kern?

geen celkern

Wat is de functie van rode bloedcellen?

1. Rode bloedcellen hebben geen functie
2. Zuurstof vervoeren
3. Zuurstof en koolstofdioxide vervoeren
4. Koolstofdioxide vervoeren

Wat is de functie van witte bloedcellen?

1. Ziekteverwekkers onschadelijk maken
2. Zuurstof vervoeren
3. Koolstofdioxide afvoeren
4. Zuurstof opnemen

Bloedplaatjes

Rode beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Geel beenmerg

Hemoglobine

Hemoglobine is een eiwit wat in de rode bloedcellen voorkomt. Hemaglobine kan aan zuurstof en koolstofdioxide binden. Het geeft een rode kleur en het bevat ijzer (Fe2). 

Ijzer is erg belangrijk voor het aanmaken van rode bloedcellen. Daarom recyclet  je lichaam het ijzer uit dode rode bloedcellen om er weer 

nieuwe rode bloedcellen mee te maken. 

Dode rode bloedcellen worden afgebroken in 

het rode beenmerg, de milt en de lever. 

13.2 De bloedsomloop en de bloedvaten

Hart-longen-hart = kleine bloedsomloop

Hart-organen-hart = grote bloedsomloop

Maar hoe zit dit dan?

Het hart bestaat voor een groot gedeelte uit spierweefsel.

De spiercellen hebben allemaal zuurstof en voedingsstoffen nodig en moeten hun afvalstoffen aan het bloed kwijtraken. 

Hoe komen deze cellen in contact met bloed?

Maar hoe zit dit dan?

Hoe komen deze cellen in contact met bloed?

Vanaf de aorta splitsen de kransslagaders zich af. 

Deze slagaders lopen richting de cellen van het 

hart. De slagaders splitsen zich verder af in 

krans-haarvaten die zich weer verzamelen in de 

holle aders. Dit is dus deel van de grote bloedsomloop

1. Kleine bloedsomloop
2. Grote bloedsomloop

Wanneer je in je vinger snijd, welke route lopen ziekteverwekkers af voor ze bij de aorta komen?

Bloedvaten

In welke volgorde stroomt het bloed vanaf het hart?

1. Slagader - haarvaten- ader
2. haarvaten - ader - slagader
3. Ader - haarvaten - slagader
4. Slagader - ader - haarvaten

Heeft klepjes

1. Slagader
2. Aders
3. Haarvaten

Bevatten slagaders zuurstofrijk bloed?

1. ja
2. nee
3. soms

De poortader is belangrijk.
Wat is waar over de poortader?

1. Vervoert veel voedingsstoffen
2. Vervoert veel zuurstof
3. A en B zijn beide juist
4. A en B zijn beide onjuist

De poortader

1. vervoert zuurstofrijk bloed naar de lever
2. Vervoert zuurstofarm bloed naar de lever
3. Vervoert o2 rijk en voedingsstoffen naar de lever
4. Vervoert o2 arm bloed en voedingsstoffen naar de lever

De poortader is belangrijk.
Wat is waar over de poortader?

1. Vervoert veel voedingsstoffen
2. Vervoert veel zuurstof
3. A en B zijn beide juist
4. A en B zijn beide onjuist

De poortader is:

1. Zuurstofrijk-voedingsstofrijk
2. Zuurstofrijk-voedingsstofarm
3. Zuurstofarm- voedingsstofrijk
4. Zuurstofarm- voedingsstofarm

13.3 het hart

Uitleg het hart

Je ziet hier het buitenaangezicht van het hart.

Om het hart lopen kransslagaders om zuurstof aan het hart te geven.

Onderdelen Hart (binnen)

Hartinfarct 

aan de slag

maken opdrachten van §13.1 - 13.3